Giáo án và PPT Ngữ văn 10 chân trời Bài 1: Prô-mê-tê và loài người (Thần thoại Hy Lạp)

VĂN BẢN 2. PRÔ-MÊ-TÊ VÀ LOÀI NGƯỜI

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV đặt câu hỏi yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

• Em đã từng đọc hay nghe kể về thần thoại Hy Lạp và câu chuyện Prô-mê-tê và loài người chưa? Hãy chia sẻ với các bạn cùng lớp những điều em đã biết. Nếu chưa biết, em hãy thử đoán truyện Prô-mê-tê và loài người sẽ nói về vấn đề gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1.

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:  

• Văn bản thuộc thể loại nào?

• Em hãy nêu đặc điểm của thể loại thần thoại Hy Lạp.

• Văn bản được trích trong tác phẩm nào?

• Em hãy tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài.

Sản phẩm dự kiến:

1. Thần thoại Hy Lạp

- Là tập hợp những câu chuyện của người Hy Lạp cổ đại về các vị thần, các anh hùng nhằm giải thích nguồn gốc của thế giới và ý nghĩa của các tín ngưỡng, nghi lễ tôn giáo.

- Bắt đầu hình thành từ khoảng 2000 – 1100 năm TCN.

- Đã trải qua nhiều biến đổi, pha trộn rất phức tạp Những gì còn lưu được hiện nay về thần thoại Hy Lạp không phải ở dạng nguyên sơ nhất.

- Giá trị, sức sống bền bỉ của thần thoại Hy Lạp: được nhiều lĩnh vực như triết học, hội họa, điện ảnh, kiến trúc, văn học,… khai thác các đề tài, cốt truyện, nhân vật, sự việc,…

2. Prô-mê-tê và loài người

- Là một câu chuyện trong thần thoại Hy Lạp.

3. Đọc, kể, tóm tắt

Tóm tắt quá trình tạo nên con người và thế giới muôn loài:

Mặt đất còn vắng vẻ, buồn hai thần xin tạo ra thêm các giống loài Ê-pi-mê-tê tranh việc làm trước mọi giống loài được tạo ra hoàn hảo nhưng do tính đãng trí của Ê-pi-mê-tê mà loài người chưa có vũ khí gì để tự vệ Prô-mê-tê tái tạo cho con người đứng thẳng, có hình dáng thanh tao. Thần còn lấy lửa ban cho loài người.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN

Hoạt động 2.

GV đưa ra câu hỏi:

• Chỉ ra các chi tiết về không gian, thời gian của câu chuyện.

Sản phẩm dự kiến:

1. Không gian, thời gian thần thoại

- Không gian: Mặt đất mênh mông dẫu đã có khá nhiều vị thần cai quản song vẫn còn hết sức vắng vẻ.

Không gian vũ trụ đang trong quá trình tạo lập.

- Thời gian: Thuở ấy thế gian chỉ mới có các vị thần

Thời gian cổ sơ, không xác định và mang tính vĩnh hằng.

Hoạt động 3.

GV đưa ra câu hỏi:

• Em có nhận xét gì về tính cách của Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê? Hãy chứng minh bằng các chi tiết trong văn bản.

Sản phẩm dự kiến:

2. Nhân vật thần thoại

- Ê-pi-mê-tê:

+ Khi được U-ra-nôx và Gai-a ưng thuận tạo cho thế gian thêm nhiều cái gì đó để cho cuộc sống đông vui: Ê-pi-mê-tê “mừng quá, tranh ngay lấy việc đó và giao cho ông anh lo việc xem xét, sửa chữa lại sau.”

+ Sau khi Prô-mê-tê đến xem xét lại, phải công nhận những gì Ê-pi-mê-tê đã làm “đều tốt, rất tốt nữa là đằng khác”.

Hí hửng, đam mê, tài giỏi, trách nhiệm nhưng vội vàng, thiếu sự cẩn trọng.

- Prô-mê-tê:

Việc miêu tả Prô-mê-tê và Ê-pi-mê-tê cho thấy thần linh có những tài năng, phép thuật mà con người không có nhưng thế giới thần linh cũng như thế giới loài người, có thần giỏi, nhìn xa trông rộng nhưng cũng có vị thần đãng trí, lơ đễnh.

Nhân vật thần thoại trong Prô-mê-tê:

+ Tạo ra sự sống muôn loài, đặc biệt là loài người (khác với VB Thần Trụ Trời, nhân vật thần thoại tao ra các sự vật, hiện tượng tự nhiên).

+ Có được sự quan tâm, mô tả kĩ hơn về các vị thần, về thái độ, tính cách, hành động của họ Nhân vật thần trong Prô-mê-tê và loài người mang tính “người” hơn.

III. TỔNG KẾT

Hoạt động 3.

GV đưa ra câu hỏi:

• .Giá trị nội dung của văn bản là gì?

• Giá trị nghệ thuật của văn bản là gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Nghệ thuật

- Cốt truyện xoay quanh việc các vị thần sáng tạo ra loài người và muôn loài.

- Cốt truyện đơn giản, xoay quanh việc các vị thần tạo ra muôn loài và loài người như nhiều truyện thần thoại khác.

2. Nội dung

- Prô-mê-tê và loài người nói về nguồn gốc loài người và muôn loài (trong khi Thần Trụ Trời nói về nguồn gốc trời và đất).

- Prô-mê-tê và loài người cho thấy người Hy Lạp xưa quan niệm thế giới loài người và vạn vật do thần linh sáng tạo ra.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Những việc thần Prô-mê-tê đã làm giúp người đọc hình dung như thế nào về nhân vật ?

A. Không chú trọng đến cuộc sống của con người. 

B. Luôn chú trọng đến cuộc sống của con người, yêu thương con người. 

C. Chỉ chú trọng làm tốt trọng trách của một vị thần. 

D. Luôn có những đòi hỏi quá đáng đối với con người. 

Câu 2: Thần Ê-pi-mê-tê đã làm gì để tạo ra loài người? 

A. Làm cho con người đứng thẳng, đi bằng hai chân, đôi tay thảnh thơi để làm việc khác. 

B. Dựa theo thân hình trang nhã của các vị thần tái tạo lại thân hình cho con người trông thanh thoát hơn. 

C. Lấy đất và nước nhào nặn ra các loài vật và ban cho chúng một đặc ân của thần. 

D. Ban cho loài người ngọn lửa.

Câu 3: Văn bản Prô-mê-tê và loài người có xuất xứ từ đâu? 

A. Theo Nguyễn Văn Khỏa, Thần thoại Hy Lạp. 

B. Rút trong Hợp tuyển thơ văn Việt Nam. 

C. Tuyển tập Nguyễn Đổng Chi, Lược khảo về thần thoại Việt Nam. 

D. In trong Sân khấu cải lương ở Thành phố Hồ Chí Minh. 

Câu 4: Truyện Prô-mê-tê và loài người gửi gắm thông điệp gì? 

Dòng nào dưới đây nêu không đúng tác dụng của lối mở đầu như vậy? 

A. Khẳng định sức mạnh và ý chí của con người. 

B. Khẳng định tình yêu thương của con người. 

C. Khẳng định vẻ đẹp của tự nhiên. 

D. Khẳng định sự tồn tại của thần linh. 

Câu 5: Đâu không phải là nội dung có trong văn bản Prô-mê-tê và loài người? 

A. Prô-mê-tê quên không cho con người vũ khí. 

B. Prô-mê-tê tạo cho con người một thân hình đẹp đẽ. 

C. Con người thoát khỏi tăm tối, giá lạnh. 

D. Cuộc sống của con người văn minh, hạnh phúc hơn. 

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: B

Câu 2: C

Câu 3: A

Câu 4: A

Câu 5: C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Phân tích hành động của Prô-mê-tê khi đánh cắp lửa từ các vị thần để trao cho loài người. Theo em, hành động này thể hiện điều gì về tinh thần hy sinh và lòng yêu thương con người của Prô-mê-tê?

Câu 2: Phân tích sự khác biệt giữa Prô-mê-tê và các vị thần khác trong cách nhìn nhận và đối xử với loài người. Đánh giá xem liệu sự khác biệt này có làm thay đổi quan niệm của em về các vị thần trong thần thoại Hy Lạp không.

Câu 3: Liên hệ hành động của Prô-mê-tê với một số nhân vật hoặc sự kiện lịch sử thực tế mà em biết, nơi mà lòng dũng cảm và sự hy sinh vì nhân loại đã được thể hiện. Trình bày suy nghĩ của em về các liên hệ này.