Giáo án và PPT Ngữ văn 10 chân trời Bài 8: Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch

VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN PHÂN TÍCH, ĐÁNH GIÁ NỘI DUNG VÀ NGHỆ THUẬT CỦA MỘT TÁC PHẨM TỰ SỰ HOẶC TÁC PHẨM KỊCH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Qua bài phân tích Thực tế và mộng tưởng trong Cô bé bán diêm ( Andersen) hãy trình bày suy nghĩ của em về việc Viết bài văn nghị luận phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu các yêu cầu đối với văn bản nghị luận phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch.

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: Theo em, một bài văn nghị luận phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch cần đảm bảo những yêu cầu gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Yêu cầu với bài văn nghị luận phân tích đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch

- Ngoài những yêu cầu về nội dung nghị luận và kĩ năng nghị luận như đã trình bày, khi thực hiện bài nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm tự sự/kịch bạn cần phân tích, nhận xét về chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật theo đặc trưng thể loại.

- Với các tác phẩm truyện ngắn, tiểu thuyết hay sử thi cần tập trung vào cách xây dựng tình huống truyện, miêu tả nhân vật, sử dụng ngôi kể,  điểm nhìn, lời của người kể chuyện, đối thoại, độc thoại của nhân vật....

- Với các tác phẩm truyện kí, hồi kí, du kí, nhật kí, phóng sự... thì cần tập trung vào các yếu tố tạo nên tính xác thực của sự kiện, chi tiết,... góc nhìn, thái độ, quan điểm, cảm xúc và ngôn từ của tác giả.

- Với các tác phẩm kịch (chèo, tuồng, bi kịch, hài kịch, chính kịch) thì cần tập trung vào các yếu tố như mâu thuẫn, xung đột, nhân vật, hành động, lời thoại...

Hoạt động 2: Đọc và phân tích bài viết tham khảo

- GV yêu cầu HS đọc bản tường trình tham khảo và các ghi chú bên phải văn bản. Văn bản Thực tế và mộng tưởng  trong Cô bé bán diêm (Andersen).

GV đưa ra câu hỏi: 

1. Ngữ liệu trên đã là một bài viết hoàn chỉnh chưa? Những dấu hiệu nào giúp bạn xác định như vậy?

2. Luận điểm được tập trung phân tích, đánh giá trong ngữ liệu là gì?

3. Chỉ ra sự kết hợp giữa lí lẽ và bằng chứng trong ngữ liệu trên?

4. NGười viết đã có những nhận xét gì về tác dụng của các biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong tác phẩm.

Sản phẩm dự kiến:

2. Phân tích văn bản tham khảo

- Ngữ liệu trên chưa phải là một bài viết hoàn chỉnh. Có thể căn cứ vào kí hiệu ở cuối bài để xác định như vậy.

- Luận điểm được tập trung phân tích đánh giá trong ngữ liệu là lối kể đan xen giữa thực tế và mộng tưởng trong Cô bé bán diêm có tác dụng rất lớn để đưa người đọc xâm nhập vào thế giới mộng tưởng của nhân vật.

- Sự kết hợp lí lẽ và bằng chứng trong ngữ liệu

- Người viết đã có những nhận xét về tác dụng của biện pháp

+ Lối kể xen kẽ có tác dụng rất lớn để đưa người đọc xâm nhập vào thế giới mộng tưởng của nhân vật.

+ Ánh sáng từ ngọn lửa que diêm đảm nhận hai chức năng, vừa sưởi ấm vừa  thắp sáng lên thế giới mộng ảo, cái thế giới mang lại hạnh phúc cho em.

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch là gì?

A. Là kiểu bài nghị luận văn học sử dụng lí lẽ và bằng chứng để làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự (sử thi, truyện kể, truyện ngắn, tiểu thuyết, kí,..) hoặc tác phẩm kịch (chèo, tuồng, hài kịch, bi kịch,...).

B. Là kiểu bài thuyết minh sử dụng lí lẽ và bằng chứng để làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự (sử thi, truyện kể, truyện ngắn, tiểu thuyết, kí,..) hoặc tác phẩm kịch (chèo, tuồng, hài kịch, bi kịch,...).

C. Là kiểu bài nghị luận xã hội sử dụng lí lẽ và bằng chứng để làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự (sử thi, truyện kể, truyện ngắn, tiểu thuyết, kí,..) hoặc tác phẩm kịch (chèo, tuồng, hài kịch, bi kịch,...).

D. Là kiểu bài nghị luận văn học sử dụng lí lẽ và bằng chứng để làm rõ giá trị nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự (sử thi, truyện kể, truyện ngắn, tiểu thuyết, kí,..) hoặc tác phẩm kịch (chèo, tuồng, hài kịch, bi kịch,...).

Câu 2: Với các tác phẩm truyện ngắn, tiểu thuyết hay sử thi thì cần tập trung phân tích điều gì?

Chọn đáp án không đúng:

A. Xây dựng tình huống truyện.

B. Miêu tả nhân vật.

C. Tính xác thực của sự kiện, chi tiết.

D. Sử dụng ngôi kể.

Câu 3: Các yếu tố tạo nên tính xác thực của sự kiện, chi tiết,... góc nhìn, thái độ, quan điểm, cảm xúc và ngôn từ của tác giả là điều cần lưu ý khi phân tích nhóm thể loại nào dưới đây?

A. Truyện ngắn, tiểu thuyết hay sử thi.

B. Truyện kí, hồi kí, du kí, nhật kí, phóng sự.

C. Các tác phẩm thơ.

D. Các tác phẩm chèo, tuồng; bi kịch, hài kịch, chính kịch.

Câu 4: Trong phần mở bài của văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch, cần giới thiệu nội dung gì?

A. Giới thiệu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá của tác phẩm.

B. Trình bày các luận điểm phân tích, đánh giá tác phẩm.

C. Khẳng định lại một cách khái quát giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm.

D. Giới thiệu nguồn gốc, xuất xứ của tác phẩm đã cho.

Câu 5: Đâu là quy trình đúng khi viết văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm tự sự hoặc tác phẩm kịch?

A. Xác định đề tài -> Tìm ý, lập dàn ý -> Chỉnh sửa, hoàn thiện -> Viết bài.

B. Xác định đề tài -> Tìm ý, lập dàn ý -> Viết bài -> Chỉnh sửa, hoàn thiện.

C. Viết bài -> Xác định đề tài -> Tìm ý, lập dàn ý -> Chỉnh sửa, hoàn thiện.

D. Tìm ý, lập dàn ý -> Xác định đề tài -> Viết bài -> Chỉnh sửa, hoàn thiện.

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Hãy viết một văn bản nghị luận phân tích, đánh giá nội dung và nghệ thuật của một tác phẩm tự sự hoặc kịch