Giáo án và PPT Ngữ văn 6 kết nối Bài 1: Bài học đường đời đầu tiên

BÀI 1. VĂN BẢN. BÀI HỌC ĐƯỜNG ĐỜI ĐẦU TIÊN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Có thể em đã từng đọc một truyện kể hay xem một bộ phim nói về niềm vui hay nỗi buồn mà nhân vật đã trải qua. Khi đọc (xem), em có suy nghĩ gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

 Hoạt động 1.

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu:  

Em hãy nêu những nét chính về tác giả, tác phẩm?

Sản phẩm dự kiến:

1. Tác giả

- Tên: Nguyễn Sen;

- Năm sinh – năm mất: 1920 – 2014;

- Quê quán: Hà Nội;

- Ông là nhà văn có vốn sống rất phong phú, năng lực quan sát và miêu tả tinh tế, lối văn giàu hình ảnh, nhịp điệu, ngôn ngữ chân thực, gần gũi với đời sống.

2. Tác phẩm

- Dế Mèn phiêu lưu kí là truyện đồng thoại, viết cho trẻ em;

- Năm sáng tác: 1941.

3. Đọc- kể tóm tắt

- Nhân vật chính: Dế Mèn.

- Ngôi kể: Thứ nhất. 

- Bố cục: 2 phần

+ Phần 1: Từ đầu... thiên hạ: Miêu tả hình dáng, tính cách Dế Mèn.

+ Phần 2: Còn lại.

II. TÌM HIỂU CHI TIẾT

 Hoạt động 2.

GV đưa ra câu hỏi:

Nhận xét hình dáng, tính cách của dế mèn là?

Sản phẩm dự kiến:

1. Hình dáng tính cách của Dế Mèn

+ Hình dáng.     

+ Tính cách.

- Lần lượt miêu tả từng bộ phận cơ thể của Dế Mèn; gắn liền miêu tả hình dáng với hành động.

 Dế Mèn vừa mang những đặc tính vốn có cùa loài vật hoặc đồ vật vừa mang đặc điểm của con người. Đặc trưng của truyện đồng thoại.

- Nhận xét :

+ Chàng Dế khỏe mạnh, cường tráng, trẻ trung, yêu đời.

+ Kiêu căng, tự phụ, hống hách, cậy sức bắt nạt kẻ yếu.

2. Dế Mèn trêu chị Cốc gây cái chết cho Dế Choắt

a. Hình ảnh của Dế Choắt qua cái nhìn của Dế Mèn 

+ Như gã nghiện thuốc phiện.

+ Cánh ngắn ngủn, râu một mẩu, mặt mũi ngẩn ngơ.

+ Hôi như cú mèo.

+ Có lớn mà không có khôn.

- Cách xưng hô: gọi “chú mày”

- Dế Choắt rất yếu ớt, xấu xí, lười nhác, đáng khinh.

 Dế Mèn tỏ thái độ, chê bai, trịch thượng, kẻ cả coi thường Dế Choắt.

- Dế Mèn không giúp đỡ Dế choắt đào hang sâu

 Không sống chan hòa ; ích kỉ, hẹp hòi ; Vô tình, thờ ơ, không rung động, lạnh lùng trước hoàn cảnh khốn khó của đồng loại.

b. Dế Mèn trêu chị Cốc dẫn đến cái chết của Dế Choắt

- Dế Mèn hát véo von trêu chị Cốc

- Chị Cốc trút giận lên Dế Choắt

 Dế Mèn muốn ra oai với Dế Choắt, muốn chứng tỏ mình sắp đứng đầu thiên hạ.

- Diễn biễn tâm lí của Dế Mèn

• Lúc đầu thì hênh hoang trước Dế Choắt

• Hát véo von, xấc xược… với chi Cốc

• Sau đó chui tọt vào hang vắt chân chữ ngũ, nằm khểnh yên trí...  đắc ý

• Khi Dế choắt bị Cốc mổ thì nằm im thin thít, khi Cốc bay đi rồi mới dám mon men bò ra khỏi hang  hèn nhát tham sống sợ chết bỏ mặc bạn bè, không dám nhận lỗi

3. Bài học đường đời đầu tiên của Dế Mèn

- Tâm trạng

+ Dế Mèn ân hận: Nâng đầu Dế Choắt vừa thương, vừa ăn năn tội mình, chôn xác Dế Choắt vào bụi cỏ um tùm.

 Ở đây có sự biến đổi tâm lý : từ thái độ kiêu ngạo, hống hách sang ăn năn, hối hận

 Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sinh động, hợp lí.

- Dế Mèn còn có tình cảm đồng loại ; biết hối hận, biết hướng thiện.

- Bài học rút ra:

• Bài học về cách ứng xử, sống khiêm tốn, biết tôn trọng người khác

• Bài học về tình thân ái, chan hòa

III. TỔNG KẾT

Hoạt động 3.

GV đưa ra câu hỏi:

Nội dung và ý nghĩa của bài văn?

Giá trị nghệ thuật của bài là?

Sản phẩm dự kiến:

1. Nội dung – Ý nghĩa:

- Vẻ đẹp cường tráng của Dế Mèn. Dế Mèn kiêu căng, xốc nổi gây ra cái chết của Dế Choắt. 

- Bài học về lối sống thân ái, chan hòa; yêu thương giúp đỡ bạn bè; cách ứng xử lễ độ, khiêm nhường; sự tự chủ; ăn năn hối lỗi trước cử chỉ sai lầm...

2. Nghệ thuật

- Kể chuyện kết hợp với miêu tả. 

- Xây dựng hình tượng nhân vật Dế Mèn gần gũi với trẻ thơ, miêu tả loài vật chính xác, sinh động

- Các phép tu từ . 

- Lựa chọn  ngôi kể, lời văn giàu hình  ảnh, cảm xúc.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Xác định các chi tiết miêu tả về hình dáng, hành động Dế Mèn?

Câu 2: Các chi tiết đó khiến em liên tưởng tới tác đặc điểm của con người?

Câu 3: Lối miêu tả thường được sử dụng ở loại truyện nào?

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1:Dế Choắt đã nói gì với Dế Mèn? Điều gì ở Dế Choắt đã khiến Dế Mèn xúc động và tỉnh ngộ?

Câu 2: Theo em, từ những trải nghiệm đáng nhớ đó, DM đã rút ra được bài nào học gì?

Câu 3: Theo em sự hối hận của Dế Mèn có cần thiết không và có thể tha thứ được không? Vì sao?