Giáo án và PPT Ngữ văn 6 kết nối Bài 5: Dấu câu, Biện pháp tu từ

BÀI 5: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT 2

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG I. DẤU CÂU

1. Dấu ngoặc kép

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

-Dấu ngoặc kép dùng khi nào?

- Khi nào dấu ngoặc kép nào đứng sau dấu hai chấm?

Sản phẩm dự kiến:

- Dùng để đánh dấu tên tài liệu, sách, báo dẫn trong câu;

- Trích dẫn lời nói được thuật lại theo lối trực tiếp;

- Đóng khung tên riêng tác phẩm, đóng khung một từ hoặc cụm từ cần chú ý, hay hiểu theo một nghĩa đặc biệt;

- Trong một số trường hợp thường đứng sau dấu hai chấm.

2. Dấu phẩy

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Dấu phẩy dùng khi nào?

Em hãy nêu một số trường hợp dùng dấu phẩy?

Sản phẩm dự kiến:

- Dùng để ngăn cách thành phần chính với thành phần phụ của câu;

- Dùng để ngăn cách các vế trong câu ghép;

- Dùng để liên kết các yếu tố đồng chức năng;

- Ngăn cách các thành phần chú thích với thành phần khác trong câu.

3. Dấu gạch ngang

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

-Dấu gạch ngang dùng khi nào?

-Em hãy nêu một số trường hợp dùng dấu gạch ngang?

-Một số trường dùng dấu gạch ngang đặc biệt?

Sản phẩm dự kiến:

- Đặt đầu dòng trước những bộ phận liệt kê;

- Đặt đầu dòng trước lời đối thoại;

- Ngăn cách các thành phần chú thích với thành phần khác trong câu;

- Đặt nối những tên địa danh, tổ chức có liên quan đến nhau;

- Phiên âm tên nước ngoài;

- Dùng trong cách để ngày, tháng, năm.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1:  Điền từ còn thiếu vào chỗ trống sau:

Ẩn dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có (…) với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

• A. quan hệ tương cận
• B. điêm gần gũi
• C. nét tương đồng
• D. sự giống nhau y hệt

Câu 2: Dấu ngoặc kép không có tác dụng nào?

• A. Đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tạp chí, tập san,… (xuất bản phẩm) được dẫn.
• B. Đánh dấu lời dẫn gián tiếp
• C. Đánh dấu các từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc biệt
• D. Đánh dấu lời dẫn trực tiếp

Câu 3: Điền từ còn thiếu vào chỗ trống sau :

Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm bằng tên của một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có (…) với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

• A. quan hệ tương đồng
• B. quan hệ gần gũi
• C. nét giống nhau
• D. sự liên quan

Câu 4: Cho biết công dụng của dấu ngoặc kép trong câu văn sau:

Giờ họ đã rời ra ngoài sống thành bản nhưng vẫn còn giữ lễ hội “ăn én”

• A. Dùng để đánh dấu lời giải thích của người viết.
• B. Dùng để đánh dấu tên lễ hội, nhấn mạnh sự đặc biệt.
• C. Dùng để đánh dấu từ ngữ mới, lạ.
• D. Dùng để đánh dấu tên lễ hội.

Câu 5: Nhân hóa là gì?

• A. Gọi hoặc tả con vật, cây cối, đồ vật… bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người, làm cho thế giới loài vật, cây cối, đồ vật
• B. Gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật khác có nét tương đồng với nhau
• C. Gọi tên sự vật, hiện tượng này, bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương cận
• D. Làm sự vật trở nên sống động hơn, khác lạ hơn.

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: B

Câu 3: B

Câu 4:B

Câu 5:A

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1:Xác định biện pháp tu từ đảo ngữ trong những câu dưới đây Nêu tác dụng của mỗi biện pháp tu từ đó.

1. Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,

Ậm oẹ quan trường miệng thét loa.

(Trần Tế Xương)

1. Thuyền về nước lại, sầu trăm ngả;

Củi một cành khô lạc mấy dòng.

(Huy Cận)

Câu 2: Tìm biện pháp nói quá và giải thích ý nghĩa của chúng trong các ví dụ sau:

1. Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

(Hoàng Trung Thông - Bài ca vỡ đất)

1. […] Cái cụ bá thét ra lửa ấy lại xử nhũn mời hắn vào nhà xơi nước.

(Nam Cao, Chí Phèo)

Câu 3: Xác định biện pháp tu từ nói giảm - nói tránh trong câu sau. Cách nói giảm - nói tránh đó biểu thị điều gì? Chỉ ra tác dụng của chúng.

Ông mất năm nao, ngày độc lập

Buồm cao đỏ sóng bóng cờ sao

Bà "về" năm đói, làng treo lưới

Biển động: Hòn Mê, giặc bắn vào...

(Tố Hữu)