Giáo án và PPT Ngữ văn 6 kết nối Bài 4: Biện pháp tu từ, Nghĩa của từ ngữ

BÀI 4: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT 2

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

HOẠT ĐỘNG I. HOÁN DỤ

HS thảo luận trả lời câu hỏi: 

• Em hãy quan sát hai câu thơ dưới đây và trả lời câu hỏi:

Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm

(Bài ca vỡ đất – Hoàng Trung Thông)

Theo em, từ “bàn tay” trong dòng thơ thứ nhất chỉ đối tượng nào?

• Hoán dụ là gì?
• Có mấy kiểu hoán dụ cơ bản?
• Tác dụng của biện pháp hoán dụ là gì?
• Làm thế nào để nhận biết đâu là biện pháp hoán dụ?
• Phép hoán dụ khác phép so sánh ở đâu?

Sản phẩm dự kiến:

Từ “bàn tay” trong dòng thơ thứ nhất chỉ đối tượng là người dân lao động 

- Hoán dụ là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên một sự vật, hiện tượng, khái niệm khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

- Có 4 kiểu hoán dụ thường gặp:

+ Lấy một bộ phận để gọi toàn thể;

+ Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng;

+ Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật;

+ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

HS thảo luận trả lời câu hỏi:

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1:  Từ nào sau đây là từ láy?

• A. Đậm đà
• B. Thiết tha
• C. Thầm thì
• D. Tất cả đều đúng

Câu 2: Có mấy kiểu hoán dụ cơ bản?

• A. Có bốn loại hoán dụ
• B. Có năm loại hoán dụ
• C. Có sáu loại hoán dụ
• D. Có bảy loại hoán dụ

Câu 3: Hai từ “vàng” trong hai câu sau là hai từ đồng âm, đây là nhận xét đúng hay sai?

- Vàng cơn nắng trắng cơn mưa

- Cô ấy đeo rất nhiều vàng.

• A. Sai
• B. Đúng

Câu 4: Từ nào không cùng nhóm với nhóm từ sau: Đất nước, nước nhà, giang sơn, sông núi.

• A. Tổ quốc
• B. Tổ tiên
• C. Nước non
• D. Non nước

Câu 5: Hoán dụ là gì?

• A. Là gọi tên sự vật hiện tượng này bằng tên sự vật hiện tượng khác
• B. Là đối chiếu tên sự vật hiện tượng này với tên sự vật hiện tượng khác
• C. Là gọi tên sự vật, hiện tượng, khái niệm này bằng tên, sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi với nó nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
• D. Cả 3 đáp án trên

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: D

Câu 2: A

Câu 3: B

Câu 4:B

Câu 5:C

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1:Tác dụng của biện pháp tu từ hoán dụ trong câu

“Áo chàm được buổi phân ly

Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay”

(Tố Hữu, Việt Bắc)

Câu 2: Tìm phép hoán dụ và phân tích trong những câu thơ sau:

“Không có kính, rồi xe không có đèn,

Không có mui xe, thùng xe có xước,

Xe vẫn chạy vì miền Nam phía trước:

Chỉ cần trong xe có một trái tim.”

    (Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật)