Giáo án và PPT Tiếng Việt 5 cánh diều Bài 8: Luyện tập về đại từ (Tiếp theo)

LUYỆN TỪ VÀ CÂU: LUYỆN TẬP VỀ ĐẠI TỪ

A. KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm đôi và thảo luận: Dựa vào kiến thức đã học, em hãy đặt 1 câu với đại từ ở ngôi thứ nhất.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tác dụng của đại từ

Các từ in đậm dưới đây có tác dụng gì? Xếp chúng vào nhóm phù hợp:

Cái gì quý nhất?

Một hôm, trên đường đi học về, Hùng, Qúy và Nam trao đổi với nhau xem ở trên đời này, cái gì quý nhất. Hùng nói: “Theo tớ, quý nhất là lúa gạo. Các cậu có thấy ai không ăn mà sống được không?”. Qúy thì bảo quý nhất là vàng. Còn Nam cho rằng thì giờ mới là thứ quý nhất. Cuộc tranh luận thật sôi nổi, người nào cũng có lí, không ai chịu ai.

Hôm sau, ba bạn đến nhờ thầy giáo phân giải. Nghe xong, thầy mỉm cười rồi nói:

- Lúa gạo quý vì ra phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được. Vàng cũng quý vì nó rất đắt và hiếm. Còn thì giờ đã qua đi thì không lấy lại được, đáng quý lắm. Nhưng lúa gạo, vàng bạc, thì giờ vẫn chưa phải là quý nhất. Ai làm ra lúa gạo, vàng bạc, ai biết dùng thì giờ? Đó chính là người lao động, các em ạ.

a) Dùng để hỏi (đại từ nghi vấn) 

b) Dùng để chỉ một người bất kì (đại từ thay thế)

Sản phẩm dự kiến

• Từ ai là đại từ nghi vấn khi được dùng để hỏi; khi viết, cuối câu có dấu chấm hỏi. 

• Từ ai là đại từ thay thế khi được dùng để chỉ một người bất kì nào đó; khi viết, cuối câu không có dấu chấm hỏi. 

a) Dùng để hỏi: 

Các cậu có thấy ai không ăn mà sống được không?

Ai làm ra lúa gạo, vàng bạc, ai biết dùng thì giờ?

b) Dùng để chỉ một người bất kì: Cuộc tranh luận thật sôi nổi, người nào cũng có lí, không ai chịu ai.

2. Tìm các đại từ thay thế

Tìm các đại từ thay thế chỉ sự vật, số lượng, địa điểm trong những câu sau:

a)

Ai ơi, chớ bỏ ruộng hoang

Bao nhiêu tấc đất, tấc vàng bấy nhiêu.

b)

Có gì đẹp trên đời hơn thế

Người yêu người, sống để yêu nhau.

c) Chúng tôi đi đến đâu, rừng rào rào chuyển động đến đấy

Sản phẩm dự kiến

a) ai (chỉ sự vật); bao nhiêu, bấy nhiêu (chỉ số lượng). 

Nếu các từ ai, bao nhiêu là đại từ nghi vấn thì cuối câu phải có dấu chấm hỏi. 

b) gì (chỉ sự vật) 

Nếu từ gì là đại từ nghi vấn thì cuối câu phải có dấu chấm hỏi. 

c) đâu, đấy (chỉ địa điểm) 

Nếu đâu là đại từ nghi vấn thì cuối câu phải có dấu chấm hỏi.

3. Thực hành viết đoạn văn

Viết 3 câu kể về những người bạn của em, trong câu có sử dụng đại từ (hoặc danh từ dùng để xưng hô). Chỉ ra từ ngữ được thay thế bởi đại từ (hoặc danh từ dùng để xưng hô) đó.