Giáo án Vật lí 8 cánh diều Bài 22: Tác dụng của dòng điện

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận theo nhóm đôi, nghiên cứu SGK và trả lời các câu hỏi sau:

+ Nêu vai trò của nguồn điện trong mạch điện.

+ Nêu sơ bộ cách dùng nguồn điện để tạo ra mạch điện.

+ Nêu ra những cách để nhận biết việc trong mạch điện đã có hay không có dòng điện.

- GV kết luận về nguồn điện, cách mắc và cách nhận biết dòng điện.

- GV yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 1 (SGK – tr106)

Nêu một số nguồn điện trong đời sống và nêu vai trò của chúng khi được sử dụng.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung mới.

I. NGUỒN ĐIỆN:

- Nguồn điện cung cấp năng lượng để tạo ra và duy trì dòng điện.

- Để sử dụng, cần dùng dây dẫn điện để nối hai cực của nguồn điện với các thiết bị dùng điện. Để thuận tiện, cần nối qua một công tắc để có thể đóng hoặc ngắt dòng điện.

- Để nhận biết dòng điện, cần dựa trên việc dòng điện gây ra các tác dụng nào đó. Có một số tác dụng điển hình: nhiệt,  phát sáng, hóa học, sinh lí..

*Trả lời Câu hỏi 1 (SGK – tr106)

- Pin là nguồn điện một chiều thường được sử dụng để cung cấp dòng điện cho các dụng cụ điện dùng nguồn điện nhỏ như đồ chơi trẻ em, các thiết bị điều khiển, đồng hồ,…

- Acquy là nguồn điện một chiều thường được sử dụng để cung cấp dòng điện cho các phương tiện giao thông (xe máy, xe đạp điện, ô tô).

- Máy phát điện là nguồn điện cung cấp dòng điện một chiều hoặc xoay chiều lớn hơn thường được sử dụng trong các nhà máy phát điện, hay nhà dân sử dụng máy phát điện công suất nhỏ khi mất điện lưới,…

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

­- GV chia lớp thành 6 – 8 nhóm.

- GV phát dụng cụ thí nghiệm minh họa tác dụng phát sáng của dòng điện cho HS, giới thiệu bộ thí nghiệm và yêu cầu HS thực hiện theo hướng dẫn SGK.

+ Dụng cụ thí nghiệm:

+ Các bước tiến hành:

Bước 1: Gắn pin vào đế lắp pin theo đúng kí hiệu cực dương, cực âm trên đế lắp pin.

Bước 2: Mắc mạch điện theo sơ đồ mạch điện ở hình 22.3.

Bước 3: Đóng công tắc và quan sát độ sáng của đèn.

Bước 4: Vặn núm xoay của biến trở và quan sát độ sáng của đèn.

- GV yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm theo nhóm.

- GV theo dõi, kiểm tra mạch điện của HS mắc, nếu đúng thì yêu cầu HS đóng công tắc và thực hiện theo hướng dẫn.

- GV yêu cầu HS báo cáo kết quả thí nghiệm, nêu các điều cần chú ý để đảm bảo thí nghiệm được thành công và đảm bảo an toàn.

- GV yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 2 (SGK – tr107)

Trong quá trình làm thí nghiệm ở hình 22.3, chỉ ra các trường hợp đóng công tắc nhưng trong mạch vẫn không có dòng điện.

- GV kết luận về tác dụng phát sáng của dòng điện.

- GV tiếp tục yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm mô tả tác dụng nhiệt của dòng điện.

+ Dụng cụ thí nghiệm: biến áp nguồn, cốc đựng nước, điện trợ dạng dây quấn, nhiệt kế, công tắc, dây dẫn điện.

+ Các bước tiến hành:

Bước 1: Lắp các dụng cụ như hình 22.4.

Bước 2: Đóng công tắc, điều chỉnh điện áp đến cỡ 12V và quan sát số chỉ của nhiệt kế.

- GV theo dõi, kiểm tra mạch điện của HS mắc.

- GV yêu cầu HS báo cáo kết quả thí nghiệm, nêu các điều cần chú ý để đảm bảo thí nghiệm được thành công và đảm bảo an toàn.

- GV yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 3 (SGK – tr107)

Nêu ví dụ về các dụng cụ điện có tác dụng nhiệt, tác dụng phát sáng của dòng điện trong đời sống.

- GV kết luận về tác dụng nhiệt của dòng điện.

- GV tiếp tục yêu cầu HS tiến hành thí nghiệm mô tả tác dụng hóa học và tác dụng sinh lí của dòng điện.

+ Dụng cụ thí nghiệm: hai pin và đế lắp pin, dây dẫn điện, công tắc, một cốc đựng dung dịch copper (II) sulfate, một thanh đồng và một thanh inox.

+ Các bước tiến hành:

Bước 1: Cắm thanh đồng và thanh inox vào cốc đựng dung dịch copper (II) sulfate.

Bước 2: Mắc mạch điện như hình 22.5, thanh đồng nối với cực dương, thanh inox nối với cực âm của pin.

Bước 3: Đóng công tắc.

Bước 4: Quan sát thanh inox và thanh đồng trong khoảng vài phút. Ghi lại kết quả quan sát màu ở thanh inox và rút ra nhận xét về tác dụng của dòng điện.

- GV theo dõi, kiểm tra mạch điện của HS mắc.

- GV yêu cầu HS báo cáo kết quả thí nghiệm, nêu các điều cần chú ý để đảm bảo thí nghiệm được thành công và đảm bảo an toàn.

- GV yêu cầu HS trả lời nội dung Câu hỏi 4 (SGK – tr107)

Nêu một số cách để đảm bảo an toàn điện, tránh bị điện giật trong gia đình em.

- GV kết luận về tác dụng hóa học và tác dụng sinh lí của dòng điện.

- GV đưa ra thêm các thông tin liên quan đến “điện giật” gây nguy hiểm hay “sốc điện” trong cấp cứu người bị ngừng tim.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin SGK, tiến hành thí nghiệm, chăm chú nghe GV giảng bài, thảo luận trả lời các câu hỏi mà GV đưa ra.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời, đưa ra ý kiến của bản thân.

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, tổng kết và chuyển sang nội dung luyện tập.

II. MỘT SỐ TÁC DỤNG CỦA DÒNG ĐIỆN

1. Tác dụng phát sáng

*Trả lời Câu hỏi 2 (SGK – tr107)

- Các trường hợp đóng công tắc nhưng trong mạch vẫn không có dòng điện:

+ Nguồn pin hết điện.

+ Nối sai cực đèn LED vì đèn LED chỉ cho dòng điện một chiều đi qua.

+ Khi để biến trở có giá trị điện trở lớn nhất làm cản trở dòng điện nhiều nhất, dòng điện chạy qua mạch quá nhỏ dẫn tới bóng đèn không sáng được. Trong trường hợp này có thể coi trong mạch không có dòng điện.

*Kết luận:

- Khi có dòng điện chạy qua thì đèn phát sáng.

2. Tác dụng nhiệt

*Trả lời Câu hỏi 3 (SGK – tr107)

- Các dụng cụ điện có tác dụng nhiệt như: bếp điện, tủ lạnh, điều hòa nhiệt độ, nồi cơm điện, ấm điện,…

- Các dụng cụ điện có tác dụng phát sáng như: đèn sưởi điện, đèn LED, đèn huỳnh quang, đèn sợi đốt…

*Kết luận:

- Thông thường, dòng điện chạy qua các đèn, ngoài tác dụng phát sáng thì thường kèm theo tác dụng nhiệt. Khi đó, năng lượng điện chuyển hóa thành năng lượng ánh sáng và năng lượng nhiệt.

Ví dụ: Các bóng đèn sẽ sáng khi có dòng điện chạy qua thì tác dụng chính là tác dụng phát sáng, kèm theo đó, bóng đèn thường nóng lên là do tác dụng nhiệt.

3. Tác dụng hóa học và tác dụng sinh lí

*Trả lời Câu hỏi 4 (SGK – tr108)

Một số cách để đảm bảo an toàn điện, tránh bị điện giật trong gia đình:

- Lựa chọn thiết bị đóng ngắt điện phù hợp và lắp đặt đúng cách.

- Giữ khoảng cách an toàn với nguồn điện trong gia đình.

- Tránh sử dụng thiết bị điện khi đang sạc.

- Khi sửa chữa điện trong gia đình cần sử dụng đồ bảo hộ, các vật dụng cách điện và ngắt điện.

*Kết luận

- Cơ thể người có phần lớn (cỡ 70%) nước ở dạng dẫn được điện (do có nhiều loại muối khoáng) nên khi có dòng điện chạy qua sẽ gây ra tác dụng nhiệt và tác dụng hóa học ở cơ thể người. Trong trường hợp này, ta nói dòng điện có tác dụng sinh lí. Nếu các tác dụng diễn ra mạnh, cơ thể người sẽ bị “điện giật”.

- Trong y học, dòng điện phù hợp được sử dụng để cấp cứu hay chữa bệnh.