Câu hỏi tự luận Kinh tế pháp luật 11 Cánh diều bài 5: Thất nghiệp

CHỦ ĐỀ 3: THẤT NGHIỆP, LẠM PHÁT

BÀI 5: THẤT NGHIỆP

 (20 câu)

1. NHẬN BIẾT (7 câu)

Câu 1: Em hãy nêu khái niệm của thất nghiệp. Liệt kê các loại hình thất nghiệp.

Trả lời:

- Thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một bộ phận lực lượng lao động muốn làm việc nhưng chưa tìm được việc làm.  

- Các loại hình thất nghiệp: Có nhiều tiêu chí phân loại thất nghiệp. Căn cứ vào nguồn gốc thất nghiệp, thất nghiệp được chia thành các loại sau:

+ Thất nghiệp tạm thời

+ Thất nghiệp cơ cấu

+ Thất nghiệp chu kì

Ngoài ra, theo đặc trưng của người thất nghiệp: còn có thất nghiệp theo giới tính, thất nghiệp theo lứa tuổi, thất nghiệp theo vùng, lãnh thổ, thất nghiệp theo ngành nghề....; theo tính chất thấp nghiệp còn có thất nghiệp tự nguyên, thất nghiệp không tự nguyện, thất nghiệp thời vụ, thất nghiệp trá hình...

Câu 2: Em hãy nêu khái niệm của thất nghiệp cơ cấu.

Trả lời:

- Thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một bộ phận lực lượng lao động muốn làm việc nhưng chưa tìm được việc làm. 

- Thất nghiệp cơ cấu là tình trạng thất nghiệp xuất hiện do có sự mất cân đối giữa cung và cầu lao động, sự dịch chuyển cơ cấu giữa các ngành trong kinh tế hoặc sự thay đổi phương thức sản xuất trong một ngành.

Câu 3: Em hãy nêu khái niệm của thất nghiệp chu kì

Trả lời:

- Thất nghiệp là tình trạng tồn tại khi một bộ phận lực lượng lao động muốn làm việc nhưng chưa tìm được việc làm. 

- Thất nghiệp cơ cấu là tình trạng thất nghiệp xuất hiện do chu kì nền kinh tế khi nền kinh tế bị suy thoái hoặc khủng hoảng dẫn đến mức cầu chung về lao động giảm.

Câu 4: Em hãy cho biết các nguyên nhân dẫn đến thất nghiệp.

Trả lời:

Các nguyên nhân dẫn đến thất nghiệp:

* Do sự vận động của nền kinh tế:

- Nền kinh tế đình trệ, suy thoái, sức mua xã hội giảm, doanh nghiệp giảm sản lượng, thu hẹp sản xuất, tinh giản lao động.

- Cơ cấu nền kinh tế chuyển hướng hiện đại, người lao động không đáp ứng được yêu cầu công việc mới.

* Do bản thân người lao động:

- Yếu ngoại ngữ, thiếu chuyên môn – nghiệp vụ cùng các kĩ năng hỗ trợ công việc theo nhu cầu của thị trường.

- Muốn có việc làm với mức lương cao hơn mức hiện hành.

Câu 5: Hãy nêu hậu quả của thất nghiệp đối với nền kinh tế và xã hội.      

Trả lời:

* Hậu quả đối với nền kinh tế:

+ Giảm tiêu dùng, thu hẹp sản xuất gây lãng phí nguồn lực sản xuất.

+ Sản lượng thụt giảm, ngân sách thất thu thuế, ảnh hưởng đến khả năng hỗ trợ phát triển kinh tế của Nhà nước.

* Hậu quả đối với xã hội:

+ Người lao động giảm thu nhập, cuộc sống khó khăn, đời sống tinh thần bị ảnh hưởng.

+ Tăng chi ngân sách giải quyết trợ cấp thất nghiệp và tệ nạn xã hội, ảnh hưởng đầu tư phát triển xã hội.

Câu 6: Nhà nước có vai trò gì trong việc kiểm sotas và kiềm chế thất nghiệp?

Trả lời:

Trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước có vai trò quan trọng trong việc kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp thông qua việc ban hành các chính sách thu hút đầu tư, mở rộng sản xuất, tạo việc làm, phát triển hệ thống dạy  nghề, dịch vụ việc làm, bảo hiểm thất nghiệp, xuất khẩu lao động.

Câu 7: Học sinh có trách nhiệm gì trong việc thực hiện chủ trương, chính sách của Nhà nước trong việc tạo việc làm, kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp?

Trả lời:

Học sinh cần học tập, rèn luyện, tự hoàn thiện bản thân để đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động, việc làm; thực hiện đúng và tuyên truyền, vận động những người xung quanh ủng hộ, chấp hành; đồng thời biết phê phán những hành vi vi phạm chủ trương, chính sách của Nhà nước trong việc kiểm soát và kiềm chế thất nghiệp.

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Theo em, thất nghiệp gây ảnh hưởng gì về mặt xã hội?

Trả lời:

Tác động của thất nghiệp tới xã hội thể hiện ở những điểm dưới đây:

+ Lạm phát tăng cao

+ Tư vật liệu tăng mạnh

+ Công nhân thất nghiệp hàng loạt

+ Đời sống người lao động khó khăn

Câu 2: Vì sao tình trạng thất nghiệp ở sinh viên mới ra trường lại ngày càng nghiêm trọng?

Trả lời:

Tình trạng thất nghiệp ở sinh viên mới ra trường ngày càng nhiều vì:

+ Chuyên ngành theo học của các bạn có quá người theo học dẫn đến tình trạng cung lao động nhiều hơn cầu tuyển dụng.

+ Thiếu các kĩ năng cần thiết cho công việc ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường như ngoại ngữ, kĩ năng làm việc nhóm, kĩ năng xử lí tình huống,… tất cả đều là những kĩ năng hết sức cần thiết đối với sinh viên khi đi làm việc.

+ Các bạn sinh viên khi đi học đã bị thiếu đi định hướng nghề nghiệp dẫn tới việc không có được dự tính về công việc trong tương lai của mình như thế nào.

+ Thụ động trong việc tìm kiếm việc làm.

Câu 3: Những người lao động không muốn làm một công việc do điều kiện làm việc hoặc do mức lương chưa tương thích với khả năng của họ thì được tính là hình thức thất nghiệp nào?

Trả lời:

Trường hợp những người lao động không muốn làm một công việc do điều kiện làm việc hoặc mức lương của công việc đó chưa tương thích với khả năng của họ thì được tình trạng đó được coi là hình thức thất nghiệp tự nguyện.

Câu 4: Người lao động không có việc làm do còn đang vướng bận việc chăm lo cho gia đình, không có thời gian để tham gia vào các loại hình lao động, đây được gọi là hình thức thất nghiệp gì?

Trả lời:

Người lao động không thể tham gia vào các hoạt động lao động do bận lo lắng cho các hoạt động cá nhân được gọi là hình thức thất nghiệp tạm thời.

Câu 5: Đối với các nhân lực bị mất việc làm do chưa có kinh nghiệm làm việc với máy móc ở trình độ cao, Nhà nước nên làm như thế nào để hỗ trợ người lao động sớm tìm được việc làm phù hợp với bản thân?

Trả lời:

Đối với các lao động bị sa thải do không đáp ứng được các yêu cầu của công việc thì Nhà nước cần có các biện pháp hỗ trợ như sau:

+ Tổ chức, mở các khóa đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động.

+ Tổ chức cho người lao động được làm quen với máy móc, các thiết bị đáp ứng cho công việc.

+ Tổ chức các buổi tập huấn kĩ năng cho người lao động.

3. VẬN DỤNG (5 câu)

Câu 1: Theo em, chúng ta cần phải làm gì để làm giảm đi tình trạng thất nghiệp?

Trả lời:

Một số biện pháp có thể làm giảm đi tình trạng thất nghiệp ở giới trẻ hiện nay:

- Tích cực việc đẩy mạnh tăng trưởng nền kinh tế.

- Sắp xếp lại cơ cấu lao động, nâng cao trình độ cho người lao động.

- Phát triển nền kinh tế nhiều thành phần.

- Hỗ trợ, giúp đỡ người lao động để nâng cao tay nghề, khả năng sử dụng các trang thiết bị kĩ thuật trong làm việc để đáp ứng được với nhu cầu của thị trường.

Câu 2: Theo một trong những công ty nhân sự hàng đầu Việt Nam, xu hướng chuyển việc của người lao động đang diễn ra một cách khá phổ biến ngay cả khi họ đang có việc làm. Việc thay đổi công việc khiến bộ phận người lao động này tạm thời không có việc làm. Theo em, nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp trong trường hợp trên là gì?

Trả lời:

Nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp trong trường hợp trên là do người lao động thay đổi công việc, chuyển việc ngay cả khi họ đang có việc làm.

Câu 3: Chị A vừa mới tốt nghiệp đại học, chị chưa tìm được cho mình một công việc phù hợp với sở thích của mình nên hiện tại chị vẫn ở nhà. Theo em chị A có phải đang ở trong tình trạng thất nghiệp không?

Trả lời:

Với trường hợp của chị A, chị chưa có được việc làm là do chưa tìm được công việc phù hợp với sở thích của mình nên trường hợp này chị A được coi là tình trạng thất nghiệp tự nguyện. 

Câu 4: Trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, ngành X đang đổi mới công nghệ sản xuất, ứng dụng tin học trong quản lí, đưa máy móc tự động sản xuất. Điều này làm cho nhu cầu lao động của ngành X giảm, nhiều lao động ngành X phải nghỉ việc, rơi vào tình trạng thất nghiệp. Theo em, nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp trong trường hợp trên là gì?

Trả lời:

Nguồn gốc dẫn đến thất nghiệp trong trường hợp trên là do khi áp dụng công nghệ, kĩ thuật mới vào sản xuất đã góp phần làm giảm thời gian, giảm nhân lực, chủ yếu là máy móc tự động sản xuất, do đó, nhu cầu lao động của ngành cũng giảm dẫn tới nhiều lao động phải nghỉ việc.

Câu 5: Trước bối cảnh thị trường lao động đang biến đổi một cách nhanh chóng như ngày nay, em cần phải làm gì để có thể đáp ứng được với thị trường lao động và tìm ra được cho mình một công việc phù hợp để ổn định cuộc sống.

Trả lời:

Để đáp ứng được với thị trường lao động không ngừng thay đổi như hiện nay em cần:

+ Nắm thật vững các kĩ năng chuyên môn.

+ Học thêm các kĩ năng cần thiết để đáp ứng được cho công việc.

+ Nâng cao khả năng sử dụng các thiết bị công nghệ, các ứng dụng mới.

+ Học thêm các ngoại ngữ, không ngừng trau dồi bản thân.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1: Mới đây xã hội chứng kiến sự ra đời của một công nghệ mới Chat GPT, ứng dụng AI thế hệ mới giúp con người tìm kiếm thông tin, thực hiện các tác vụ một nhanh chóng. Trước sự đón nhận của nhiều người dân thì những người đang làm việc thuộc các lĩnh vực công nghệ thông tin lại tỏ ra không ít lo lắng. Chị P là một manual tester đang lo lắng công việc của mình sẽ không còn cần thiết nữa nếu ứng dụng Chat GPT được ứng dụng rộng rãi. Theo em, làm thế nào để chúng ta có thể làm việc và thích ứng được với sự phát triển của công nghệ hiện đại?

Trả lời:

Để thích ứng được với sự phát triển của công nghệ hiện đại thì người lao động cần:

- Tìm hiểu, cập nhật về các thiết bị công nghệ mới.

- Nâng cao kĩ năng sử dụng các thiết bị công nghệ mới của bản thân.

- Học hỏi thêm các kĩ năng mới, để có thể đáp ứng được với yêu cầu của thị trường lao động.

Câu 2: Em hãy đọc thông tin và cho viết tỉ lệ thất nghiệp cao tập trung ở nhóm tuổi nào? Việc tỉ lệ thanh niên thất nghiệp cao sẽ gây ra những hậu quả gì?

Trả lời:

Theo số liệu trên bảng thống kê, ta có thể thấy tỉ lệ thất nghiệp cao tập trung ở nhóm tuổi 55 – 59 tuổi. Việc tỉ lệ thanh niên thất nghiệp cao sẽ gây ra những tác động tiêu cực tới nền kinh tế, cụ thể như:

- Thất nghiệp ở thanh niên làm giảm tăng trưởng kinh tế và gia tăng lạm phát

-  Thất nghiệp ở thanh niên ảnh hưởng trực tiếp đến thu nhập và đời sống của người lao động cũng như gia đình họ, đồng thời tạo nên những gánh nặng cho an sinh xã hội và nền kinh tế

- Thất nghiệp ở thanh niên gia tăng là điều kiện phát sinh các tệ nạn xã hội, ảnh hưởng đến trật tự, an toàn của cộng đồng

- Thất nghiệp ở thanh niên làm suy giảm sức khỏe thể chất và làm gia tăng các nguy cơ bệnh tật của lực lượng lao động xã hội

Câu 3: Hầu hết người dân của làng Y đang làm các công việc liên quan đến những xưởng đồ gỗ ở địa phương, sắp tới chủ trương áp dụng các công nghê kĩ thuật vào các công đoạn làm việc có thể làm mất đi một khối lượng việc làm của người dân trong làng. Theo em, người dân làng Y nên làm gì để có thể thích ứng được với sự thay đổi này, để giảm thiểu được tình trạng thất nghiệp trong nhân dân?

Trả lời:

+ Người dân trong làng cần học hỏi, nâng cao tay nghề để đáp ứng được với nhu cầu mà nhà sản xuất đã đề ra.

+ Học hỏi các kĩ năng, các công việc mới để trang trải cho cuộc sống.