TL: SỰ TÍCH HỒ GƯƠM

 NHẬN BIẾT 

Câu 1: Bố cục văn bản?

Trả lời

- Đoạn 1 (Từ đầu đến …Đất nước): Long Quân cho nghĩa quân mượn gươm thần để đánh giặc.

- Đoạn 2 (Còn lại): Long Quân đòi gươm sau khi đất nước đã hết giặc.

Câu 2: Truyền thuyết Hồ Gươm ra đời trong thời điểm nào?

Trả lời

Truyền thuyết hồ Gươm ra đời trong thời kì kháng chiến chống giặc Minh (1407- 1427)

Câu 3: Tóm tắt nội dung văn bản?

Trả lời

Thời nước Nam ta bị giặc Minh xâm lược, ở vùng Lam Sơn nghĩa quân nổi dậy chống xâm lược nhưng không thành. Đức Long quân quyết định cho nghĩa quân mượn thanh gươm thần. Phần lưỡi gươm do người đánh cá Lê Thận nhặt được rồi chàng gia nhập đoàn quân khởi nghĩa Lam Sơn. Còn Lê Lợi nhặt được chuôi gươm nạm ngọc. Từ đó nhuệ khí của nghĩa quân lên cao. Gươm thần tung hoành khắp trận địa. Gươm thần giúp họ mở đường đánh tràn ra mãi cho đến khi không còn bóng quân thù. Khi Lê Lợi đã lên làm vua, Rùa Vàng ngoi lên đòi lại thanh gươm thần trên hồ Tả Vọng. Từ đó lấy tên là hồ Gươm hay hồ Hoàn Kiếm.

Câu 4: Thể loại của văn bản?

Trả lời

Truyền thuyết có yếu tố  lịch sử về Lê Lợi và cuộc khởi nghĩa chống quân Minh được kể bằng trí tưởng tượng, bằng sự sáng tạo lại hiện thực lịch sử.

Câu 5: Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời

Giá trị nội dung: Tái hiện lại lịch sử vang bóng một thời của Vua Lê Lợi và sự tích ra đời của Hồ Gươm - một địa danh nổi tiếng của đất nước. Đồng thời thể hiện tinh thần dân tộc yêu nước,  quyết giành độc lập cho bờ cõi.

Câu 6: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm ?

Trả lời

- Nghệ thuật tiêu biểu: sử dụng nhiều chi tiết tưởng tượng kì ảo.

THÔNG HIỂU

Câu 7 : Trình bày sự xuất hiện “kì lạ” của thanh gươm?

Trả lời

 Những chi tiết tưởng tượng kì ảo trong Sự tích hồ Gươm có thể nhắc đến như:

- Ba lần thả lưới đều vớt được duy nhất một lưỡi gươm có khắc chữ "thuận thiên".

- Lưỡi gươm sáng rực một góc nhà.

- Chuôi gươm nằm ở trên ngọn cây đa.

- Lưỡi gươm tự nhiên động đậy.

- Rùa Vàng lên đòi gươm.

=> Ý nghĩa: Thể hiện sự đồng tình và phù hộ của thần linh của tổ tiên đối với cuộc chiến tranh chính nghĩa của dân tộc, đồng thời làm tăng thêm sự kì ảo và hấp dẫn của câu chuyện.

Câu 8: Yếu tố lịch sử trong truyện sự tích Hồ Gươm là gì?

Trả lời

- Người anh hùng Lê Lợi - thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.

- Cuộc khởi nghĩa Lam Sơn (1418 - 1427): kéo dài trong mười năm bắt đầu từ lúc Lê Lợi dấy binh ở Lam Sơn (Thanh Hóa) và kết thúc bằng sự kiện nghĩa quân Lam Sơn đại thắng quân Minh, nhà Lê dời đô về Thăng Long.

Câu 9: Ý nghĩa mà sự tích Hồ Gươm mang lại ?

Trả lời

-Ngợi ca cuộc kháng chiến chống giặc quân Minh của dân tộc, đó là cuộc kháng chiến chính nghĩa được lòng trời, hợp lòng người, mang tính chất nhân dân.

- Đề cao suy tôn vai trò của Lê Lợi

- Thể hiện niềm tự hào về sức mạnh đoàn kết và chiến thắng vẻ vang của cuộc khởi nghĩa

- Giải thích nguồn gốc tên gọi của hồ Gươm (Hồ Hoàn Kiếm) và truyền thống chuộng hòa bình của nhân dân ta.

VẬN DỤNG

Câu 10: Hoàn cảnh đất nước ta lúc bấy giờ như thế nào ?

Trả lời

• Giặc Minh đô hộ nước ta, chúng hết sức bạo ngược, nhân dân ta hết sức căm giận
• Ở vùng Lam Sơn nghĩa quân nổi dậy chống lại chúng, nhưng trong buổi đầu thế lực còn yếu, nhiều lần bị thua.

+ Vì không muốn con cháu phải sống mãi dưới ách đô hộ của kẻ thù tàn bạo, Đức Long Quân đã quyết định cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm thần để họ đánh đuổi chúng.

Câu 11: Cách mà Đức Long Quân đã cho nghĩ quân Lam Sơn mượn gươm Thần

Trả lời

Lê Lợi đã được Đức Long Quân cho mượn gươm thần theo một cách đặc biệt

+ Lê Lợi: chủ tướng, nhặt được chuôi gươm nạm ngọc ở trên ngọn cây đa trong một khu rừng sau khi phát hiện thấy có ánh sáng lạ trên ngọn đa.

+ Lê Thận: người dân đánh cá, nhặt được lưỡi gươm trong cả ba lần thả lưới, lưỡi gươm phát sáng với hai chữ "Thuận Thiên"

=> Lê Lợi đem lưỡi gươm của Lê Thận tra vào chuôi gươm mình nhặt được thì thấy vừa như in.

Câu 12: Cách cho mượn gươm thần này mang ý nghĩa đặc biệt gì ?

Trả lời

- Đây là thanh gươm thần, do thần Long Quân cho mượn nên không thể trao tay theo cách thức thông thường.

- Cách cho mượn này làm tăng sự chú ý tới thanh gươm để cuối cùng mới nhận được giá trị to lớn và linh thiêng, quý giá của gươm thần.

- Hình ảnh lưỡi gươm thì nằm ở dưới nước, chuôi gươm lại treo ở trên rừng nhưng vẫn gặp nhau và làm thành một thanh gươm hoàn chỉnh như muốn nói lên sự hợp nhất, sự đoàn kết của nhân dân miền đồng bằng sông nước và miền rừng thẳm non cao trong sự nghiệp chống ngoại xâm, đánh giặc cứu nước.

- Hình ảnh Lê Thận bắt được lưỡi gươm, Lê Lợi tìm thấy chuôi gươm ý nói người cầm gươm chỉ đạo cuộc kháng chiến là Lê Lợi, nhưng sức mạnh đánh giặc là sự đóng góp của nhiều người, nhiều tướng tài trong đó có Lê Thận, một người đánh cá bình thường.

Câu 13: Sự kì diệu của nghĩ quân đánh giặc sau khi mượn được gươm thần là gì ?

Trả lời

Gươm thần đã tỏ ra sức mạnh của mình trong cuộc chiến đấu của nghĩa quân Lam Sơn:

+ Làm cho tinh thần đoàn kết xung quanh Lê Lợi và ý chí chiến đấu đánh quân xâm lược của quân tướng thêm dâng cao.

+ Làm cho mọi người thêm tin tưởng ở Lê Lợi vì Lê Lợi đúng là một minh công được Trời phó thác cho việc lớn.

+ Làm nhuệ khí của nghĩa quân ngày một tăng: Lưỡi gươm thần trong tay Lê Lợi, tung hoành khắp các trận địa làm quân Minh kinh hồn, bạt vía.

+ Làm cho uy thanh của nghĩa quân vang dội khắp nơi: Gươm thần như một biểu tượng của lòng tin, của sức mạnh mở đường cho quân ta giành chiến thắng rực rỡ, hào hùng, oanh liệt.

Câu 14: Cảnh Lê Lợi trả lại gươm cho Long Quân diễn ra như thế nào?

Trả lời

- Một năm sau chiến thắng quân Minh, Long Quân mới cho đòi lại gươm.

- Hoàn cảnh đất nước lúc bấy giờ:

+ Giặc Minh xâm lược đã bị đánh tan

+ Chủ tướng Lê Lợi lên ngôi vua

- Cảnh đòi gươm và trao gươm thiêng đã diễn ra rất khác lạ:

+ Vua Lê đang cưỡi thuyền rồng dạo trên hồ Tả Vọng

+ Bỗng nhiên có con rùa lớn nhô đầu lên rồi bơi nổi hẳn lên mặt nước và nói với nhà vua: "Xin bệ hạ hoàn gươm lại cho Long Quân".

+ Vua nâng gươm hướng về phía Rùa Vàng

+ Rùa há miệng, đớp lấy thanh gươm và lặn xuống nước.

+ Gươm và Rùa chìm đáy nước mà người ta vẫn còn thấy vật gì le lói dưới mặt hồ xanh.

-> Một cảnh tượng kỳ lạ, đẹp đẽ mang tính chất thiêng liêng, thần bí.

=> Ca ngợi tính chất toàn dân, chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa. Đồng thời, lí giải tên gọi hồ Hoàn Kiếm hay Hồ Gươm hiện nay.

VẬN DỤNG CAO

Câu 15:  Cảm nghĩ của em sau khi đọc tác phẩm sự tích Hồ Gươm?

Trả lời

“Sự tích Hồ Gươm” đã ca ngợi tính chính nghĩa và chiến thắng vẻ vang của nhân dân ta trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh xâm lược. Câu chuyện kể về người anh hùng Lê Lợi, trước tình thế đất nước lâm nguy đã cùng nghĩa quân nổi dậy để chống lại quân thù nhưng gặp nhiều khó khăn. Vì vậy, đức Long Quân đã quyết định cho nghĩa quân mượn thanh gươm báu để trừ giặc. Chi tiết trao gươm với nhiều yếu tố kì ảo tạo nên sức hấp dẫn cho câu chuyện, bởi thanh gươm đến được tay Lê Lợi phải trải qua nhiều thử thách. Thanh gươm sau ba lần cất lưới của Lê Thận với hai chữ được khắc “Thuận Thiên” đã cho thấy cuộc khởi nghĩa thuận với ý trời. Trong một lần bị giặc truy đuổi, Lê Lợi đã rút lui vào khu rừng và tìm thấy chuôi gươm nạm ngọc. Nhờ có thanh gươm báu mà nhuệ khí của nghĩa quân tăng lên đã tạo nên sức mạnh to lớn để quét sạch bóng giặc khỏi bờ cõi. Và khi đất nước đã thanh bình, Rùa vàng đã lên đòi lại thanh gươm. Hồ Tả Vọng- nơi diễn ra việc trả gươm, từ đó được đổi tên là Hồ Hoàn Kiếm. Truyện không chỉ ca ngợi chiến công của người anh hùng Lê Lợi năm xưa mà còn mang nhiều ý nghĩa sâu sắc, thể hiện khát vọng hòa bình của dân tộc và lòng tự hào về truyền thống đấu tranh anh hùng của dân tộc Việt Nam.