TL. TRONG LÒNG MẸ

NHẬN BIẾT

Câu 1: Tìm hiểu tác giả Nguyên Hồng ?

Trả lời

- Nguyên Hồng (1918- 1982), tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng

- Quê quán: Nam Định

- Là nhà văn của phụ nữ, nhi đồng, của những người cùng khổ.

- Văn xuôi Nguyên Hồng giàu chất trữ tình, nhiều khi dạt dào những cảm xúc thiết tha, rất mực chân thành.

Câu 3: Thể loại của văn bản là gì?

Trả lời

 Thể loại: Hồi kí.

Câu 4: Phương thức biểu đạt của văn bản?

Trả lời

Phương thức biểu đạt: Tự sự, miêu tả, biểu cảm.

Câu 5: Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm?

Trả lời

- Văn bản “Trong lòng mẹ” trích từ chương thứ IV của tập hồi kí “Những ngày thơ ấu” gồm 9 chương.

- Đây là tập hồi kí nói về tuổi thơ cay đắng của chính tác giả

Câu 6: Chỉ ra bố cục của văn bản?

Trả lời

- Phần 1: Từ đầu → người ta hỏi đến chứ: Cuộc đối thoại giữa bà cô và bé Hồng.

- Phần 2: Còn lại: Niềm hạnh phúc của bé Hồng khi gặp mẹ.

 THÔNG HIỂU

Câu 7: Giá trị  nội dung của tác phẩm?

Trả lời

- Đoạn trích “Trong lòng mẹ” đã kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng và tủi cực cùng tình yêu thương cháy bỏng của nhà văn thời thơ ấu đối với người mẹ bất hạnh, đáng thương của mình.

Câu 8: Giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời

- Lời văn nhẹ nhàng, tình cảm, giàu hình ảnh

- Kết hợp lời văn kể chuyện với miêu tả, biểu cảm

- Sử dụng biện pháp so sánh, đối lập cùng các động từ mạnh

- Khắc họa thành công hình tượng nhân vật bé Hồng thông qua lời nói, hành động, tâm trạng sinh động chân thật.

Câu 9: Tóm tắt lại tác phẩm theo cách hiểu của em ?

Trả lời

Gần đến ngày giỗ đầu bố Hồng, cậu lại rất thương và nhớ mẹ mình thì một hôm, người cô gọi cậu đến và hỏi có muốn gặp mẹ, gặp “em bé” không. Sau đó, bà ta làm cho Hồng đau lòng bằng cách nói về cuộc sống của mẹ Hồng. Bà ta càng nói Hồng càng im lặng và cậu bắt đầu khóc. Cậu càng thấy thương mẹ hơn, càng căm ghét những hủ tục lạc hậu trước những lời bôi nhọ mẹ mình của bà cô thâm hiểm, tàn nhẫn. Một hôm, trên đường đi học về, Hồng thoáng thấy một người ngồi trên xe kéo rất giống mẹ. Hồng liền đuổi theo và gọi to. Vài giây sau, Hồng đuổi kịp xe kéo. Và nhận ra đúng là mẹ mình. Hồng òa khóc nằm trong lòng mẹ. Cậu cảm nhận được tất cả vẻ đẹp, sự yêu thương và dịu dàng của mẹ. Cậu quên hết mọi lời nói độc ác của bà cô, chỉ còn niềm xúc động và tình yêu thương mẹ vô bờ.

VẬN DỤNG

Câu 10: HOàn cảnh sống của bé Hồng trong câu chuyện được miêu tả như thế nào ?

Trả lời

- Bố nghiện ngập, mất sớm; gia đình sa sút;

- Mẹ cùng túng quá phải bỏ con cái đi tha hương cầu thực

- Sống với bà cô và trong sự ghẻ lạnh của họ hàng

→ Bất hạnh, thiếu tình thương yêu

Câu 11: Khi giao tiếp với bà cô bé Hồng thường bị gì ?

Trả lời

- Toan trả lời nhưng lại cúi đầu không đáp mà chỉ cười đáp lại - nhận ra những ý nghĩ cay độc và nét mặt rất kịch của bà cô

→ Bé Hồng rất nhạy cảm, nhận ra sự giả dối trong lời nói của bà cô

- Lòng càng thắt lại, khoé mắt cay cay

- Nước mắt ròng ròng rớt xuống, chan hoà đầm đìa ở cằm, ở cổ.

- Cười dài trong tiếng khóc, cổ họng nghẹn ứ, khóc không ra tiếng.

- Căm ghét những cổ tục phong kiến đã đày đọa mẹ.

- Biện pháp nghệ thuật: so sánh, lời văn dồn dập với các hình ảnh, các động từ mạnh: cắn, nhai, nghiến

→ Khắc hoạ rõ nét nỗi đau đớn, phẫn uất đến cực điểm của bé Hồng đối với bà cô, với cổ tục lạc hậu

=> Thể hiện miền tin mãnh liệt và tình yêu thương mẹ vô cùng sâu sắc của bé Hồng

Câu 12: Nhân vật bà cô được miêu tả như thế nào ? Em có nhận xét gì về nhân vật này ?

Trả lời

Hành động:

+ Cười hỏi: “Mày có muốn vào Thanh Hoá chơi với mẹ mày không?”

+ Giọng vẫn ngọt, mắt long lanh, chằm chặp đưa nhìn

+ Vỗ vai, cười, ngân dài hai tiếng “em bé”

+ Tươi cười kể các chuyện → đổi giọng nghiêm nghị, vỗ vai an ủi cháu, tỏ sự ngậm ngùi thương tiếc người anh vừa mất...

- Mục đích: Ra vẻ quan tâm, thực chất là sự đóng kịch; sự giễu cợt, mỉa mai châm chọc; sự giả dối , ác độc, đầy ác ý

→ Cố ý gieo rắc những hoài nghi để bé Hồng khinh miệt và ruồng rẫy mẹ

=> Là người lạnh lùng độc ác, thâm hiểm và tàn nhẫn

=> Đó là hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo những hạng người sống tàn nhẫn, khô héo cả tình máu mủ (không có tình thương) trong xã hội phong kiến lúc bấy giờ.

Câu 13: Khi gặp gỡ bất ngờ với mẹ bé Hồng có phản ứng như thế nào ?

Trả lời

+ đuổi theo, gọi bối rối: Mợ ơi, mợ ơi, mợ ơi...

+ đuổi kịp, thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi

+ khi trèo lên xe tôi ríu cả chân lại, oà khóc nức nở → giọt nước mắt của tủi hờn mà hạnh phúc, tức tưởi mà mãn nguyện

→ Hành động vội vã, cuống quýt : niềm khao khát cháy bỏng khi được gặp mẹ

Câu 14: Cảm giác của bé Hồng khi ở trong lòng mẹ được miêu tả như thế nào ?

Trả lời

+ Thấy mẹ không còm cõi, xơ xác, gương mặt mẹ vẫn tươi sáng ...

+ Thấy hơi quần áo, hơi thở của mẹ thơm tho một cách lạ thường.

- Cảm giác

+ Cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt.

+ Phải bé lại và lăn vào lòng mẹ ...mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng

+ Không nhớ mẹ đã hỏi và trả lời mẹ những gì, không mảy may nghĩ ngợi gì đến những câu nói của bà cô

→ Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật đặc sắc – cảm giác sung sướng, niềm hạnh phúc đến cực điểm của đứa con khi được ở trong lòng mẹ.

→ Cảm nhận niềm hạnh phúc thiêng liêng của tình mẫu tử.

VẬN DỤNG CAO

Câu 15: Viết một đoạn văn nêu cảm nhận của em đoạn trích Trong lòng mẹ của nhà văn Nguyên Hồng ?

Trả lời

Có ý kiến cho rằng đoạn trích ” trong lòng mẹ” là bài ca về tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt. Đúng vậy, mặc dù Hồng sống trong sự cô đơn, tủi nhục, nhưng cậu bé vẫn dành tình yêu tha thiết mãnh liệt cho mẹ. Tình cảm ấy là tình cảm tự nhiên, chân thành, xuất phát từ tâm hồn chứ không cần nuôi dưỡng bằng vật chất ” mẹ không gửi cho tôi lấy một lá thư, nhắn người thân tôi tới một lời và gửi cho tôi lấy một đồng quà”. Vậy mà chú vẫn yêu thương mẹ, không để những rắp tâm bẩn xâm phạm đến mẹ của mình, bé Hồng vẫn một lòng yêu thương và kính mến mẹ, vượt qua những thành kiến tàn ác, những reo rắc xấu xa. Tình yêu thương tha thiết của bé Hồng dành cho mẹ đã thắp nên niềm tin mạnh mẽ là mẹ sẽ trở về qua câu nói : ” không, cháu không muốn vào. Cuối năm mợ cháu thể nào cũng về”. Vì thương mẹ, bé Hồng căm tức đến tột cùng những hổ tủi đã đầy đọa mẹ, bé Hồng đã thầm ước” giá những cổ tục đã đày đọa mẹ tôi là những vật như hoàn đá hay cục thủy tinh, đầu mẩu gỗ, tôi quyết lấy về mà cắn, mà nhai mà nghiến cho kì nát vụn mới thôi”. Khi được gặp mẹ và được ở trong lòng mẹ thì chú bé Hồng đã sung sướng tới mức cực điểm. Vừa nhìn thấy một người giống mẹ chú đã chạy theo gọi bối rối, điều đó chứng tỏ hình ảnh mẹ luôn thường trực trong tâm trí trong nỗi nhớ và chú luôn khát vọng và khi ở trong lòng mẹ chú đã òa lên khóc nức nở, những giọt nước mắt của mừng tủi, của niềm sung sướng hạnh phúc. Chú Hồng cảm nhận được tình yêu thương tha thiết của mẹ, dường như chú bé đang xà vào lòng mẹ để cảm nhận những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da thịt, cảm thấy hơi quần áo của mẹ và những hơi thở ở khuôn miệng xinh xắn nhai trầu phả ra thơm tho lạ thường. Qua đó, ta thấy một lần nữa bé Hồng lại được sống trong một thế giới dịu dàng, ăm ắp tình mẫu tử bất diệt.