TL: À ƠI TAY MẸ 

NHẬN BIẾT

Câu 1: Tìm hiểu về tác giả ?

Trả lời

- Tên: Bình Nguyên

- Quê quán: Ninh Bình

- Cuộc đời:

+ Ông vừa là nhà thơ vừa là Nghệ sĩ Nhiếp ảnh Việt Nam

Câu 2: Những tác phẩm chính và thành tựu của tác giả trong văn học ?

Trả lời

+ Hiện nay tác giả Bình Nguyên đang làm Chủ tịch Hội Văn học Nghệ thuật Ninh Bình. Nhà thơ của cố đô Hoa Lư này đã nhận tới hai giải “Thơ lục bát” (Giải A-2003; Giải Ba-2010) trên báo Văn Nghệ. 

- Tác phẩm chính

+ Hoa thảo mộc (2001)

+ Trăng đợi (2004)

+ Đi về nơi không chữ (2006)

+ Lang thang trên giấy (2009)

Câu 3: Thể loại của văn bản là gì?

Trả lời

 Thể loại: Thơ lục bát

Câu 4: Phương thức biểu đạt của văn bản?

Trả lời

Phương thức biểu đạt: biểu cảm

Câu 5: Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm?

Trả lời

- Năm 2003, bài thơ được tác giả gửi dự thi Thơ lục bát trên báo Văn Nghệ.

Câu 6: Chỉ ra bố cục của văn bản?

Trả lời

+ Khổ 1: 2 câu đầu: Bàn tay mẹ trước giông bão cuộc đời

+ Khổ 2: 4 câu tiếp: Bàn tay mẹ dịu dàng nuôi nấng con

+ Khổ 3: 4 câu tiếp: Bàn tay mẹ hi sinh vì con

+ Khổ 4: 4 câu tiếp: Lời ru của người mẹ hiền

+ Khổ 5: 2 câu tiếp. Bàn tay mẹ nhiệm màu

+ Khổ 6: 4 câu tiếp. Ý nghĩa lời ru và bàn tay mẹ

 THÔNG HIỂU

Câu 7: Giá trị  nội dung của tác phẩm?

Trả lời

À ơi tay mẹ là bài thơ bày tỏ tình cảm của người mẹ với đứa con nhỏ bé của mình. Qua hình ảnh đôi bàn tay và những lời ru, bài thơ đã khắc họa thành công một người mẹ Việt Nam điển hình: vất vả, chắt chiu, yêu thương, hi sinh...đến quên mình.

Câu 8: Giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời

- Thể thơ lục bát nhịp nhàng như lối hát ru con.

- Phối hợp hài hòa các biện pháp tu từ: ẩn dụ, điệp từ, điệp cấu trúc.

VẬN DỤNG

Câu 9: Hình ảnh đôi bàn tay mẹ trước giông bão cuộc đời ?

Trả lời

+ "chắn mưa sa".

+ "chặn bão qua mùa màng".

→ Mẹ mạnh mẽ, kiên cường trước khó khăn, chông gai trong cuộc đời để bảo vệ con, cho con được hạnh phúc, bình yên.

→ Sức mạnh phi thường, bản năng của người làm mẹ.

Câu 10: Hình ảnh đôi bàn tay mẹ dịu dàng nuôi nấng con ?

Trả lời

+ "bàn tay mẹ dịu dàng".

+ gọi con là cái trăng vàng, cái trăng tròn, cái trăng còn nằm nôi, cái Mặt Trời bé con.

→ Trái ngược với vẻ cứng rắn khi đối mặt với cuộc đời, mẹ luôn dịu dàng, yêu thương con.

Câu 11: Sự nhiệm màu của bàn tay mẹ hy sinh vì con ?

Trả lời

+ "thức một đời".

+ "mai sau bể cạn non mòn" vẫn còn hát ru.

+ "chắt chiu từ những dãi dầu".

→ Người mẹ vất vả, chắt chiu...nuôi nấng con. Mẹ nuôi con suốt một đời dù cho bất cứ điều gì xảy ra.

Câu 12: Nghê thuật được sử dụng là gì ? Nêu tác dụng của nghệ thuật ?

Trả lời

* Nghệ thuật

- Điệp từ, điệp cấu trúc "Bàn tay mẹ", "À ơi này cái".

- Ẩn dụ:

+ Bàn tay mẹ - người mẹ.

+ Cái trăng, cái Mặt Trời - người con.

- Lối thơ, nhịp thơ như lời hát ru.

→ Tác dụng:

+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

+ Thể hiện tình cảm của mẹ đối với đứa con nhỏ của mình

Câu 13: Lời ru của mẹ được miêu tả như thế nào ?

Trả lời

- Nghĩ cho đứa con yếu ớt, nhớ nhung mẹ:

+ "mềm ngọn gió thu", "tan đám sương mù lá cây" → xua tan đi cái rét mướt, lạnh lẽo của thời tiết. → Sự ấm áp đến từ lời ru, từ trái tim người mẹ.

+ "cái khuyết tròn đầy", "cái thương cái nhớ" → thương cho đứa con còn nhỏ, chưa phát triển đầy đủ, thương con khi phải xa mẹ.

- Nghĩ cho mẹ, cho bà: "sóng lặng bãi bồi", "mưa không dột chỗ bà ngồi khâu".

- Nghĩ cho cả mọi người, cho cuộc đời: "cho đời nín đau".

- Mẹ vì mọi người mà quên mất bản thân mình 

"À ơi...Mẹ chẳng một câu ru mình".

→ Đức hi sinh cao cả, thiêng liêng của người mẹ

Câu 14: Biện pháp nghệ thuật  nào được sử dụng để miêu tả lời ru ? Nêu tác dụng ?

Trả lời

* Nghệ thuật

+ Điệp từ, điệp cấu trúc: "Ru cho".

+ Ẩn dụ "cái khuyết tròn đầy".

+ Nhân hóa "đời nín cái đau".

+ Nhịp thơ như lời hát, uyển chuyển, sâu lắng.

*Tác dụng

+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt.

+ Thể hiện sự hi sinh cao cả của mẹ không chỉ với con mà là với người thân, với cả cộng đồng.

 VẬN DỤNG CAO

Câu 15: Viết một đoạn văn (5 - 7 câu ) nêu cảm nhận của em về bài thơ ?

Trả lời

À ơi tay mẹ là một khúc hát ru được thể hiện bằng hình thức một bài thơ lục bát. Với giai điệu nhịp nhàng đặc trưng vốn có của thể thơ này, lời ru được cất lên càng thêm du dương, da diết, chở theo biết bao tình yêu thương của mẹ. Trong bài thơ, người mẹ xuất hiện gián tiếp qua hình tượng đôi bàn tay. Bàn tay mẹ vất vả, bàn tay mẹ dịu dàng, bàn tay mẹ bế bồng, chăm sóc cho con. Đó chính là hình ảnh người mẹ to lớn, vĩ đại. Mẹ cũng từng chỉ là một người con gái nhỏ bé, nhưng từ khi là mẹ của con, mẹ chẳng còn sợ điều gì cả. Mẹ yêu con, nên hi sinh mọi thứ cho con. Tất cả những tình yêu của mẹ hóa thân thành những mong cầu cho thiên thần bé nhỏ trong vòng tay mình. Bàn tay mẹ hóa thành bầu trời, thành mái ấm che chở cho con. Đọc bài thơ À ơi tay mẹ, em cảm giác như được nhỏ lại, được vùi vào vòng tay ấm áp của mẹ để cảm nhận hơi ấm của tình mẹ bao lấy quanh người. Có lẽ, trên thế giới này không có thứ gì có thể cao cả, đong đầy và bất tận như tình mẹ ấy.