TL. VỀ THĂM MẸ

NHẬN BIẾT

Câu 1. Tìm hiểu về tác giả ?

Trả lời

Đinh Nam Khương sinh năm 1949, quê Hương Sơn, Mỹ Đức, Hà Nội. Ông là phó chủ tịch Hội Đông y Mỹ Đức, Hà Nội, hội viên Hội nhà văn Việt nam, hiện sinh sống và làm việc tại Hà Nội.

Câu 2: Tác phẩm và danh hiệu của nhà thơ ?

Trả lời
- Giải thưởng:
+ Giải A cuộc thi thơ 1981 - 1982 - Báo Văn nghệ.
+ Tặng thưởng bài thơ hay nhất 1992 - Báo Văn nghệ Quân đội.
+ Tặng thưởng chùm thơ hay nhất 2001 - Báo Văn nghệ.
+ Giải B cuộc thi thơ Lục bát 2002 - 2003

- Tác phẩm chính: 

+ Lặng lẽ một dòng sông

+ Về thăm mẹ

+ Nhớ Trường Sơn

+ Gừng

+ Tiếng gà trưa

Câu 3: Thể loại của văn bản là gì?

Trả lời

 Thể loại: Thơ lục bát

Câu 4: Phương thức biểu đạt của văn bản?

Trả lời

Phương thức biểu đạt: biểu cảm

Câu 5: Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm?

Trả lời

Trích Mẹ (Tuyển thơ) - 2002.

Câu 6: Chỉ ra bố cục của văn bản?

Trả lời

+ Khổ 1: 4 câu đầu: Hình ảnh mẹ gắn liền với bếp lửa

+ Khổ 2, 3: Tình yêu thương của mẹ gắn với những sự vật gần gũi

+ Khổ 4: 2 câu cuối: Tình cảm của người con với mẹ

 THÔNG HIỂU

Câu 7: Giá trị  nội dung của tác phẩm?

Trả lời

Về thăm mẹ là bài thơ thể hiện tình cảm của người con xa nhà trong một lần về thăm mẹ mình. Mặc dù mẹ không ở nhà nhưng hình ảnh mẹ hiễn hữu trong từng sự vật thân thuộc xung quanh. Mỗi cảnh, mỗi vật đều biểu hiện sự vất vả, sự tần tảo, hi sinh và đặc biệt là tình thương yêu của mẹ dành cho con.

Câu 8: Giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời

- Thể thơ lục bát nhịp nhàng, biểu cảm.

- Kết hợp thành công các biện pháp tu từ: ẩn dụ, liệt kê.

Câu 9: Hình ảnh mẹ gắn với bếp lửa thể hiện điều gì ?

Trả lời

- Hình ảnh mẹ gắn liền với bếp lửa: "bếp chưa lên khói, mẹ không có nhà". → Thể hiện sự tần tảo, đảm đang. → Mang những đặc điểm điển hình của người mẹ, người phụ nữ Việt Nam.

Câu 10: Tình yêu của mẹ gắn với những sự vật gần gũi, đời thường , đó là những sự vật hiện tượng gì ?

Trả lời

+ “chum tương đã đậy”

+ “áo tơi lủn củn”

+ “nón mê ngồi dầm mưa”

+ “đàn gà, cái nơm hỏng vành”

→ Tất cả các sự vật đều gần gũi, có vẻ cũ kĩ, xấu xí, không trọn vẹn. 

→ Sự vất vả, tích cóp, tiết kiệm của người mẹ để nuôi con khôn lớn.

→ Tình yêu của mẹ đối với con trọn vẹn.

VẬN DỤNG

Câu 11: Tình thương của mẹ được liên tưởng tới hình ảnh gì ?

Trả lời

"Trái na cuối vụ mẹ dành phần con." → Chỉ là một trái na nhưng thể hiện rõ nét nhất sự yêu thương của mẹ: trái na đã đến cuối vụ mà mẹ không nỡ hái, vẫn chờ con về để cho con. 

➩ Người mẹ tần tảo, vất vả, tiết kiệm, hi sinh để lo cho con ăn học trưởng thành mà quên bản thân mình.

Câu 12: Hoàn cảnh và biểu hiện của mẹ khi con về thăm ?

Trả lời

- Hoàn cảnh: "Con về thăm mẹ chiều đông".

-  Biểu hiện:

- Dáng hình: "thơ thẩn vào ra" → Khi ở nhà một mình, ngắm nhìn những cảnh vật xung quanh, con ngờ ngợ một cảm giác bâng khuâng, tha thẩn, mang nét buồn, nét thương

Câu 13: Cảm xúc của người con như thế nào ?

Trả lời

+ "nghẹn ngào" → cố kìm nén, cảm động không nói nên lời.

+ "rưng rưng" → không thể kìm nén, nước mắt chỉ trực chờ rơi.

+ Chi tiết "Trời đang yên vậy bỗng òa mưa rơi" → Đây là một hình ảnh đa nghĩa: bên cạnh việc khắc họa khung cảnh thực thì còn có thể là cảm xúc nhân vật: òa khóc (trong lòng hoặc khóc thành tiếng). Trong trường hợp này thì "nghẹn ngào", "rưng rưng" có thể để chỉ tiếng nấc sau khi đã bình tâm trở lại.

+ Dấu ba chấm cuối câu. 

→ Thể hiện sự lắng đọng, trầm ngâm, nghẹn ngào không thành lời. Có rất nhiều điều muốn nói nhưng không thể nói ra. → Tạo khoảng lặng, dư âm trong lòng độc giả.

Câu 14: Biện pháp nghệ thuật nào được sử dụng trong tác phẩm ?

Trả lời

+ Ẩn dụ "nón mê", "áo tơi" → Hình ảnh người mẹ.

+ Liệt kê: chum tương, nón mê, áo tơi,...

+ Từ láy: "nghẹn ngào", "rưng rưng".

VẬN DỤNG

Câu 15: Viết một đoạn văn (5 - 7 câu ) về cảm nhận của em về bài thơ ?

Trả lời

Bài thơ lục bát Về thăm mẹ của nhà thơ Đinh Nam Khương là bài thơ khiến em vô cùng cảm động về tình mẫu tử. Người mẹ trong bài thơ đã hiện lên gián tiếp qua từng đồ vật trong nhà. Đó là hũ tương, là chiếc nón mê, cái áo tơi, và cả đàn gà con với cái nơm tre. Người mẹ tần tảo sớm hôm, chăm lo cho gia đình, nên nơi đâu cũng có dáng mẹ, việc gì cũng có bàn tay mẹ chăm lo. Nhờ có mẹ tảo tần chịu khó, mà người con có một mái ấm yên bình, hạnh phúc. Những từ “xưa”, “lủn củn”, “hỏng vành” đã thể hiện được phần nào sự khó khăn, thiếu thốn của ngôi nhà. Nhưng ở đó, người mẹ vẫn cố gắng dành tất cả những gì tốt đẹp nhất cho con mình. Hình ảnh quả na cuối mùa được để dành lại trên cành đã nói lên tất cả tâm tư của mẹ. Dù là thứ nhỏ nhặt nhất, mẹ cũng nghĩ đến con, muốn để lại cho con. Ôi, tình mẹ thật là bao la và vĩ đại. Thứ tình cảm ấy đã được nhà thơ Nam Khương khắc họa bằng những hình ảnh trong sáng và giản dị nhất. Nhờ vậy, người đọc có thể cảm nhận được một cách tha thiết nhất tình mẫu tử quý giá trong bài thơ.