TL: THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

NHẬN BIẾT

Câu 1: Cụm danh từ là gì ? Cho ví dụ về cụm danh từ ?

Trả lời

Cụm danh từ là loại tổ hợp từ do danh từ kết với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Cụm danh từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một danh từ, nhưng lại hoạt động trong câu giống như một danh từ.

Ví dụ. Với cụm danh từ "Một túp lều nát trên bờ biển", ta có:

Câu 2: Cụm tính từ là gì ? Cho ví dụ về cụm tính từ ?

Trả lời

Cụm tính từ là loại tổ hợp từ do tính từ với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Tương tự như cụm danh từ và cụm động từ, cụm tính từ cũng có ý nghĩa đầy đủ và có cấu tạo phức tạp hơn một tính từ, nhưng lại hoạt động trong câu với vị trí, chức năng giống như một tính từ.

Ví dụ: Với cụm tính từ "Đang trẻ như một thanh niên", ta có:

Câu 3: Cụm động từ là gì ? Cho ví dụ về động tính từ ?

Trả lời

Cụm động từ là loại tổ hợp từ do động từ kết hợp với một số từ ngữ phụ thuộc nó tạo thành. Tương tự như cụm danh từ, cụm động từ có ý nghĩa đầy đủ hơn và có cấu tạo phức tạp hơn một mình động từ, nhưng lại hoạt động trong câu với vị trí và chức năng giống như một động từ.

Ví dụ: Với cụm động từ "Chưa tìm được ngay câu trả lời", ta có:

Câu 4: Cấu tạo chung của cụm từ gồm mấy phần ?

Trả lời

Cụm  từ (Cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ) gồm phần phụ trước, phần trung tâm là danh từ và phần phụ sau. Tùy từng trường hợp có thể khuyết một trong hai phần phụ trước hoặc phần phụ sau.

THÔNG HIỂU

Câu 5: Xác định vị ngữ trong các câu dưới đây. Trong số các vị ngữ vừa tìm được, vị ngữ nào là cụm từ?

1. a) Tráng sĩ mặc áo giáp, cầm roi, nhảy lên mình ngựa. (Thánh Gióng)
2. b) Giặc tan vỡ. (Thánh Gióng)
3. c) Người dành phần lớn thì giờ soạn thảo bản “Tuyên ngôn Độc lập ”. (Bùi Đình Phong)

Trả lời

1. mặc áo giáp, cẩm roi, nhảy lên mình ngựa
2. tan vỡ.
3. soạn thảo bản “Tuyên ngôn Độc lập

Câu 6: Tìm vị ngữ là cụm động từ, cụm tính từ trong những câu dưới đây.

1. a) Bác bổ sung một số điểm vào bản thảo " Tuyên ngôn Độc lập" (Theo Bài Đình Phong)
2. b) Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc " tuyên ngôn Độc lập tại Quảng trường Ba Đình ngày 2/9/1945 (Theo Bùi Đình Phong)

Trả lời

1. một số điểm ào bản thảo " Tuyên ngôn Độc lập"

b)“Tuyên ngôn Độc” lập tại Quảng Trường Ba Đình ngày 2-9-1945

 Câu 7:  Đọc kỹ và tìm các cụm danh từ, cụm động từ trong đoạn văn sau:

Khi cậu bé vừa khôn lớn thì mẹ chết. Cậu sống lủi thủi trong một túp lều cũ dựng dưới gốc đa, cả gia tài chỉ có một lưỡi búa của cha để lại. Người ta gọi câu là Thạch Sanh. Năm Thạch Sanh bắt đầu biết dùng búa, Ngọc Hoàng sai thiên thần xuống dạy cho đủ các môn võ nghệ và mọi phép thần thông.

(Thạch Sach)

Trả lời

- Cụm danh từ trong đoạn văn: Một túp lều cũ, một lưỡi búa của cha để lại, ...

- Cụm động từ trong đoạn văn: Vừa khôn lớn, dựng dưới gốc đa, ...

Câu 8: Chỉ ra phần trung tâm của các cụm từ in đậm trong các câu dưới đây:

1. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cổ anh(Chiếc lược ngà- Nguyễn Quang Sáng).
2. Không lời gửi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loại phức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn.
3. Nhưng những điều kỳ lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đóđã nhào nặn với cái gốc văn hóa dân tộc không gì lay chuyển được ở Người (Phong cách Hồ Chí Minh- Lê Anh Trà).

Trả lời

1. Phần trung tâm trong hai cụm từ đã được in đậm là "chạy" và "ôm". Đây là các cụm động từ.
2. Phần trung tâm trong hai cụm từ đã được in đậm là "phức tạp" và "phong phú". Đây là các cụm tính từ.
3. Phần trung tâm trong cụm từ được in đậm là "ảnh hưởng". Đây là cụm danh từ.

VẬN DỤNG

Câu 9: Cho các động từ sau: hết, thành, có, hóa, biến thành, bằng, không, thua

 Hãy xếp các động từ trên vào các nhóm sau:

• Động từ chỉ trạng thái tồn tại (hoặc không tồn tại)
• Động từ chỉ trạng thái biến hóa
• Động từ chỉ trạng thái tiếp thu
• Động từ chỉ trạng thái so sánh

Trả lời

- Động từ chỉ trạng thái tồn tại (hoặc không tồn tại): có,không, hết

- Động từ chỉ trạng thái biến hóa: biến thành, hóa

- Động từ chỉ trạng thái tiếp thu: thành

- Động từ chỉ trạng thái so sánh: bằng, thua

Câu 10: Cho đoạn văn sau: Ông Nhụ bước ra võng. Cái võng làm bằng lưới đáy vẫn buộc lưu cữu ở ngoài hàng hiên. Ông ngồi xuống võng vặn mình. Ông đã hiểu những ý tưởng hình thành trong suy tính của người con trai ông quan trọng nhường nào.

(trích Lập làng giữ biển)

Tìm ra các cụm danh từ trong đoạn văn trên ?

Trả lời

Cụm danh từ: Cái võng; người con trai ông

Câu 11: Đọc đoạn văn sau và trả lời câu hỏi:

Nhưng những hàng cau làng Dạ thì bất chấp tất cả sức mạnh tàn bạo của mùa đông. Chúng vẫn còn y nguyên những tàu lá vắt vẻo mềm mại như cái đuôi én. Trên nền đất rắn lại vì giá lạnh, những đọt lá non vẫn đang xoè, vàng nhạt và những cây cau vẫn duyên dáng, rung rinh thân mình, tưởng như chúng sinh ra là để trang điểm cho làng Dạ thêm vẻ thanh tú, nhẹ nhàng.

(theo Ma Văn Kháng)

Tìm ra ra 5 danh từ và phát triển thành các cụm danh từ tương ứng.

Trả lời

- cau -> Hàng cau cao vút

- mùa đông - > Mùa đông lạnh giá

- đuôi én -> Cái đuôi én

- nền đất - > Nền đất lạnh giá

- làng Dạ -> làng Dạ thanh bình

Câu 12: Đọc đoạn văn sau và thực hiện các yêu cầu ở dưới:

Nghe nói, vua lấy làm mừng lắm. Nhưng, để biết đích xác hơn nữa, vua sai thử lại. Vua sai ban cho làng ấy ba thúng gạo nếp với ba con trâu đực, ra lệnh phải nuôi làm sao cho ba con trâu ấy đẻ thành chín con, hẹn năm sau phải đem nộp đủ, nếu không thì cả làng phải tội.

(trích từ Sách giáo khoa Ngữ văn 6 - Tập 1)

Tìm ra các cụm danh từ trong đoạn văn sau ?

Trả lời

Cụm danh từ: ba thúng gạo nếp, ba con trâu đực

Câu 13: Cho các câu sau:

1. a) Hùng đang cầm trên tay quyển sáchmà mình yêu thích nhất.
2. b) Trong suy nghĩcủa Hà, mùa thuđã về từ lúc mà hàng cây ở phố bên chuyển sắc vàng.
3. c) Buổi sáng, dì Hoa dậy sớm, nấu một chõ xôi gấcngon lành.
4. d) Từ xa, chú chim sẻbay vụt lại gần Hà khiến em thoáng giật mình.
5. e) Một chút hạnh phúcđang dần len lỏi trong trái timvốn khô cằn của hắn.

Em hãy cho biết, các danh từ in đậm trong các câu trên thuộc nhóm nào sau đây: Danh từ trừu tượng và danh từ cụ thể

Trả lời

- Danh từ trừu tượng: suy nghĩ, mùa thu; hạnh phúc, trái tim

- Danh từ cụ thể: quyển sách; hàng cây, chim sẻ

Bài 14. Em hãy tìm những cụm tính từ thích hợp để điền vào chỗ trống:

1. Đất nước Việt Nam ta suốt bao nhiêu năm nay vẫn … vượt qua những cuộc chiến tranh gian khổ.
2. Bác Hai là người thợ xây … nhất vùng này.
3. Mùa xuân về, cây cối trở nên … hơn hắn, ai cũng mừng vui.
4. Dòng sông mùa lũ về trở nên …, khiến ai cũng phải dè chừng.

Trả lời

1. kiên cường bất khuất
2. giỏi nhất
3. xanh tươi mơn mởn.
4.  hung dữ lắm

VẬN DỤNG CAO

Câu 15: Hãy viết một đoạn văn ngắn về một sự kiện lịch sử mà em nhớ và ấn tượng nhất, sau đó liệt kê ra các cụm danh từ trong đoạn văn ?

Trả lời

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại của dân tộc ta, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ Tịch Hồ Chí Minh kính yêu, quân và dân miền Bắc đã vượt qua mọi khó khăn, mọi hy sinh, gian khổ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ của hậu phương lớn đối với tiền tuyến lớn. Đồng thời, chúng ta đã đánh bại hai cuộc chiến tranh phá hoại bằng không quân của đế quốc Mỹ ra miền Bắc. Đỉnh cao là chiến dịch 12 ngày đêm đánh bại hoàn toàn cuộc tập kích đường không chiến lược chủ yếu bằng máy bay B.52 của đế quốc Mỹ cuối tháng 12 năm 1972 trên bầu trời Thủ đô Hà Nội, làm nên một chiến thắng "Hà Nội – Điện Biên Phủ trên không", buộc đế quốc Mỹ phải ký hiệp định Pari chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam, tạo ra bước ngoặt lịch sử cho cuộc cách mạng dân tộc dân chủ, tiến lên giành thắng lợi hoàn toàn.

Cụm danh từ: cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước vĩ đại; hai cuộc chiến tranh; bầu trời Thủ đô Hà Nội; bước ngoặt lịch sử; cách mạng dân tộc dân chủ