Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 kết nối Bài 2: Tiếng đàn mưa

BÀI 2: NHỮNG CUNG BẬC TÂM TRẠNG

VĂN BẢN 2: TIẾNG ĐÀN MƯA
(15 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Bích Khê và bài thơ Tiếng đàn mưa.

Trả lời:

- Tác giả:

+ Bích Khê (1916 - 1946) quê ở tỉnh Quảng Ngãi. Sáng tác của ông thuộc các thể loại như thơ (thơ Đường luật, thơ tự do), tự truyện,...

+ Bích Khê là nhà thơ có nhiều tìm tòi, cách tân trong phong trào Thơ mới (1932 – 1945). Ông được đánh giá cao với những bài thơ đặc sắc, giàu tính nhạc.

+ Một số tập thơ của ông: “Tinh huyết” (1939), “Mấy dòng thơ cũ” (1988), “Tinh hoa” (1997),...

- Tác phẩm: “Tiếng đàn mưa” nằm trong tập thơ “Tinh hoa” (tập hợp các sáng tác của Bích Khê từ năm 1938 đến năm 1944). Thời điểm tác phẩm ra đời, đất nước ta vẫn nằm dưới ách thống trị của thực dân Pháp. Chính bối cảnh lịch sử này đã tác động rất nhiều đến cảm xúc nhà thơ và nội dung tư tưởng của tác phẩm.

Câu 2: Nêu bố cục của bài thơ Tiếng đàn mưa.

Trả lời: 

- Có thể chia bài thơ thành 2 phần:

+ Phần 1 (ba khổ thơ đầu): hoa rụng cùng mưa (cảnh mưa rơi).

+ Phần 2 (khổ thơ cuối): lệ rơi cùng mưa (tâm trạng của khách tha hương).

Câu 3: Nêu đặc điểm của thể thơ song thất lục bát được thể hiện trong bài thơ Tiếng đàn mưa.

Trả lời:

Câu 4: Nêu đặc điểm chung của những sự vật, hiện tượng phụ họa cùng mưa trong bài thơ Tiếng đàn mưa.

Trả lời:

Câu 5: Nêu giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tiếng đàn mưa.

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Hình ảnh tiếng đàn mưa có ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

Hình ảnh tiếng đàn mưa: Tượng trưng cho sự thanh tao, nhẹ nhàng nhưng cũng đầy sâu lắng và buồn man mác. Tiếng mưa như tiếng đàn ngân lên nỗi lòng, thể hiện những cảm xúc tinh tế và suy tư của tác giả.

Câu 2: Nhà thơ thể hiện cảm xúc, tâm trạng nào trong bài thơ Tiếng đàn mưa?

Trả lời:

Nỗi cô đơn và khát vọng yêu thương: Bài thơ truyền tải nỗi cô đơn, trống trải và sự mong mỏi được yêu thương, hòa hợp với thiên nhiên và cuộc sống. Những hạt mưa như từng giọt nước mắt, là sự giải bày tâm tư của nhà thơ.

Câu 3: Cách tác giả sử dụng ngôn ngữ trong bài thơ Tiếng đàn mưa có gì đáng chú ý?

Trả lời:

Câu 4: Nhận xét khái quát về hình ảnh thơ trong bài Tiếng đàn mưa.

Trả lời:

Câu 5: Nhận xét về mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong bài thơ Tiếng đàn mưa.

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Phân tích hình ảnh “tiếng đàn mưa” trong bài thơ và ý nghĩa của nó đối với tâm trạng của tác giả Bích Khê.

Trả lời:

- “Tiếng đàn mưa” không chỉ là âm thanh của những hạt mưa rơi xuống mặt đất, mà còn là biểu tượng cho một loại âm nhạc đặc biệt mà thiên nhiên ban tặng. Bích Khê đã nhân cách hóa âm thanh mưa thành tiếng đàn, mang đến cảm giác vừa mộng mơ, vừa trữ tình. Tiếng mưa được nghe như tiếng đàn, lúc trầm lúc bổng, khi êm đềm khi ào ạt, giống như tiếng lòng đang réo rắt của nhà thơ. Hình ảnh này tạo ra một không gian đậm chất lãng mạn, vừa huyền ảo vừa gần gũi, như một người bạn tri âm để sẻ chia những buồn vui.

- “Tiếng đàn mưa” mang lại cảm giác tĩnh lặng, trầm buồn, thể hiện rõ nỗi cô đơn của tác giả. Tiếng mưa như những lời thủ thỉ, là tiếng nói của tâm hồn đang đối diện với chính mình trong nỗi cô đơn không lối thoát. Bích Khê từng trải qua những ngày tháng đau khổ, bệnh tật, và những tổn thương đó được truyền tải qua tiếng mưa, như những dòng cảm xúc không thể nói thành lời.

- Bên cạnh sự cô đơn, hình ảnh tiếng đàn mưa cũng thể hiện khao khát được yêu thương và đồng điệu. Đối với Bích Khê, mưa là một sự an ủi và xoa dịu nỗi buồn, giống như tiếng đàn làm dịu đi tâm hồn người nghệ sĩ. Trong không gian mưa rơi, ông cảm thấy được an ủi, bớt đi phần nào sự trống trải, cô độc. Tiếng đàn mưa giúp ông tìm thấy sự đồng điệu trong thiên nhiên, như một niềm vui nhỏ nhoi giữa cuộc sống đầy biến động.

- Bích Khê đã sử dụng ngôn ngữ rất tinh tế để diễn tả âm thanh của mưa như tiếng đàn. Cách dùng từ giàu nhạc điệu, các hình ảnh ẩn dụ và nhân hóa làm cho bài thơ có tính nhạc cao. Tiếng mưa không còn là một âm thanh bình thường mà trở thành âm hưởng của tâm hồn, giúp bài thơ vừa sâu lắng vừa gợi cảm, tựa như một khúc nhạc buồn chạm đến trái tim người đọc.

Câu 2: Tại sao Bích Khê lại chọn mưa và tiếng đàn làm biểu tượng cho cảm xúc trong bài thơ? Qua đó, em cảm nhận được những cảm xúc nào từ tác giả?

Trả lời:

Câu 3: Nêu cảm nhận của em về nỗi cô đơn và khát vọng yêu thương mà Bích Khê thể hiện trong bài thơ Tiếng đàn mưa.

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Hãy so sánh cách Bích Khê dùng hình ảnh thiên nhiên để bộc lộ tâm trạng với các nhà thơ khác trong phong trào Thơ Mới.

Trả lời:

Trong phong trào Thơ Mới, nhiều nhà thơ đã sử dụng hình ảnh thiên nhiên để bộc lộ tâm trạng và cảm xúc, nhưng mỗi người lại có một cách tiếp cận và biểu đạt riêng. Nếu như Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử... dùng thiên nhiên để phô bày cảm xúc riêng biệt, thì Bích Khê lại có cách cảm nhận và biểu đạt rất độc đáo. Cùng so sánh cách Bích Khê sử dụng thiên nhiên trong “Tiếng đàn mưa”  với một số nhà thơ khác trong phong trào này.

- Bích Khê là nhà thơ nổi bật với phong cách trữ tình lãng mạn pha chút huyền ảo. Trong bài “Tiếng đàn mưa”, ông đã sử dụng hình ảnh “tiếng đàn mưa” để gợi lên nỗi cô đơn, khát vọng yêu thương. Bích Khê không chỉ nhìn thiên nhiên bằng thị giác mà còn cảm nhận nó qua âm thanh, tạo nên một hình ảnh sống động, sâu sắc. Hình ảnh mưa như tiếng đàn vang vọng, lúc trầm buồn, lúc day dứt, tạo nên cảm giác về một nỗi niềm cô đơn nhưng cũng đầy mộng mơ. Qua “Tiếng đàn mưa”, Bích Khê đem đến cảm giác thiên nhiên như một người bạn tri âm, đồng cảm với nỗi lòng người nghệ sĩ. Cách ông nhân cách hóa và kết hợp thiên nhiên với âm nhạc giúp thơ ông mang màu sắc khác biệt, tạo nên một không gian huyền bí, vừa chân thực vừa mơ hồ.

- Ngược lại với sự trầm buồn và huyền ảo của Bích Khê, Xuân Diệu dùng thiên nhiên để thể hiện sự sôi nổi, khao khát tình yêu mãnh liệt. Trong các tác phẩm như “Vội vàng” thiên nhiên xuất hiện với sức sống mãnh liệt: “Tháng giêng ngon như một cặp môi gần.” Đối với Xuân Diệu, thiên nhiên là hình ảnh gợi lên niềm vui, sự ham sống và ý thức mạnh mẽ về sự ngắn ngủi của cuộc đời. Những bức tranh thiên nhiên của Xuân Diệu luôn đầy màu sắc, rực rỡ và căng tràn nhựa sống, giúp ông bộc lộ sự khát khao được sống mãnh liệt, tận hưởng từng khoảnh khắc của đời người.

- Trong khi đó, Huy Cận lại sử dụng thiên nhiên để diễn tả sự cô đơn, trống vắng của kiếp người trong vũ trụ bao la. Trong bài “Tràng giang”, thiên nhiên hiện lên rộng lớn, mênh mông nhưng lạnh lẽo và hiu quạnh: “Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp/ Con thuyền xuôi mái nước song song.” Hình ảnh dòng sông mênh mông, sóng gợn lăn tăn nhưng đầy buồn tẻ đã giúp Huy Cận khắc họa nỗi cô đơn vĩnh cửu, sự lạc lõng của con người trước cái bao la của vũ trụ. Thiên nhiên trong thơ ông không có sự sống động hay sự kết nối gần gũi mà ngược lại, làm nổi bật hơn sự bé nhỏ, hữu hạn của đời người.

=> Như vậy, Bích Khê đã góp phần làm phong phú thêm cách thể hiện thiên nhiên trong Thơ Mới, tạo nên một giọng thơ riêng biệt, vừa trữ tình vừa lãng mạn và đậm chất huyền ảo.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------