Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 kết nối Bài 1: Sơn Tinh - Thuỷ Tinh

BÀI 1: THẾ GIỚI KÌ ẢO

VĂN BẢN 3: SƠN TINH – THỦY TINH
(15 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Nguyễn Nhược Pháp và tác phẩm Sơn Tinh – Thủy Tinh.

Trả lời:

- Nguyễn Nhược Pháp (1914–1938) quê ở Hà Nội. Sáng tác của ông thuộc nhiều thể loại như kịch, truyện ngắn, thơ nhưng người đọc biết đến ông nhiều hơn cả ở tư cách nhà thơ với những bài thơ tiêu biểu như: “Ngày xưa”, “Chùa Hương”, “Tay ngà”,...

- “Sơn Tinh – Thủy Tinh” trích trong tập thơ “Hoa một mùa”, NXB Phụ nữ, Hà Nội, 2018, tr217 – 223, được đánh giá là một trong những bài thơ đặc sắc nhất của Nguyễn Nhược Pháp.

Câu 2: Hãy liệt kê các chi tiết miêu tả nhân vật trong bài thơ Sơn Tinh – Thủy Tinh

Trả lời: 

+ Vua Hùng: Nhìn con yêu quá, âu yếm nhìn con yêu, nghĩ lâu hơn bàn việc nước…

+ Mị nương: Xinh như tiên, tóc xanh, viền má hây hây đỏ, miệng hé thắm như san hô, tay trắng nõn, hai chân nhỏ, bao người mê…

+ Sơn Tinh: Lòng tơ vương, một mắt ở trán, phi bạch hổ trên cạn, cười “xin nàng đừng lo”, vung tay niệm chú…

+ Thủy Tinh: Râu ria quăn xanh rì, bắt quyết, hô mây to nước cả…

Câu 3: Liệt kê những yếu tố kì ảo được sử dụng trong bài thơ Sơn Tinh – Thủy Tinh

Trả lời:

Câu 4: Nhà thơ đã thể hiện cảm xúc, thái độ nào trong bài thơ Sơn Tinh – Thủy Tinh?

Trả lời:

Câu 5: Nêu giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của bài thơ Sơn Tinh – Thủy Tinh.

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Những hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp mang ý nghĩa gì?

Trả lời:

- Thiên nhiên được dùng để thể hiện quyền năng và sức mạnh vượt trội của hai vị thần. Sơn Tinh – vị thần của núi – gắn liền với núi non vững chãi, cao lớn, tượng trưng cho sự kiên định, bền vững. Trong khi đó, Thủy Tinh – vị thần của nước – đại diện cho sông nước dâng trào, là hình ảnh của sự dữ dội, bùng nổ, mãnh liệt nhưng dễ thay đổi.

- Cuộc xung đột giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh phản ánh hiện tượng lũ lụt xảy ra hàng năm, gây ra bởi sông nước dâng tràn. Qua đó, bài thơ gián tiếp nói đến nỗ lực của con người trong việc thích nghi và chế ngự thiên nhiên để sinh tồn. Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ là một lời nhắc nhở về sức mạnh không thể kiểm soát của thiên nhiên và lòng quyết tâm của con người trong việc đối phó với những thử thách đó. 

- Những hình ảnh thiên nhiên cũng góp phần xây dựng một không gian kỳ ảo và truyền thuyết cho câu chuyện. Cảnh núi sông hùng vĩ và sự va chạm dữ dội giữa chúng không chỉ gây ấn tượng mạnh mẽ mà còn tăng tính chất sử thi và huyền bí cho cuộc chiến, giúp người đọc hình dung rõ hơn về vẻ đẹp cũng như sự khắc nghiệt của thiên nhiên trong văn hóa dân gian.

Câu 2: Cách sử dụng ngôn ngữ trong bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp có điểm gì đặc biệt?

Trả lời:

- Nguyễn Nhược Pháp sử dụng nhiều hình ảnh mang tính chất cụ thể, dễ hình dung để miêu tả sức mạnh và sự đối lập giữa hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh. Những câu thơ miêu tả núi non, sông nước đều tạo cảm giác hùng vĩ, mạnh mẽ và đầy sức sống. Cách dùng từ ngữ này khiến người đọc dễ dàng hình dung được cuộc xung đột mãnh liệt và hoành tráng giữa hai thế lực thiên nhiên.

- Nhịp điệu của bài thơ có tính chất mạnh mẽ và hùng tráng, giúp tái hiện không khí căng thẳng của cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh. Cách dùng từ ngữ theo nhịp ngắt ngắn, dồn dập đã tạo cảm giác như một cuộc đối đầu không khoan nhượng, từ đó giúp truyền tải sự khốc liệt của trận đấu.

- Nguyễn Nhược Pháp sử dụng nhiều biện pháp tu từ như so sánh, nhân hóa, phóng đại để làm nổi bật sức mạnh và sự kỳ vĩ của thiên nhiên. Nhờ các biện pháp này, hình tượng hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh trở nên sống động và gần gũi hơn, giúp người đọc cảm nhận rõ hơn về bản chất của từng nhân vật qua cách họ tương tác với thiên nhiên.

- Tác giả sử dụng ngôn ngữ mộc mạc, giản dị và giàu tính dân gian, giúp bài thơ dễ hiểu và phù hợp với mọi tầng lớp người đọc. Tuy vậy, bài thơ vẫn giữ được sắc thái sử thi, vừa hoành tráng vừa cổ kính, qua đó làm nổi bật tinh thần dân tộc và tính chất huyền thoại của câu chuyện.

Câu 3: Tác phẩm Sơn Tinh – Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp truyền tải thông điệp gì?

Trả lời:

Câu 4: Ý nghĩa của việc Thủy Tinh "dâng nước" hằng năm trong bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp là gì?

Trả lời:

Câu 5: Ý nghĩa của việc Thủy Tinh “dâng nước” hằng năm trong bài thơ Sơn Tinh - Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp là gì?

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Chỉ ra và phân tích các biện pháp tu từ mà tác giả đã sử dụng để làm nổi bật tính cách và hình tượng của Sơn Tinh và Thủy Tinh trong bài thơ Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp

Trả lời:

- Trong bài thơ “Sơn Tinh, Thủy Tinh” của Nguyễn Nhược Pháp, tác giả đã sử dụng nhiều biện pháp tu từ để khắc họa rõ nét tính cách và hình tượng của hai nhân vật chính: Sơn Tinh và Thủy Tinh. Dưới đây là các biện pháp tu từ tiêu biểu và phân tích tác dụng của chúng trong việc làm nổi bật hình ảnh hai nhân vật:

+ Tác giả sử dụng các hình ảnh so sánh để nhấn mạnh sức mạnh phi thường và tính cách của hai nhân vật. Sơn Tinh được gắn liền với những hình ảnh như “núi non”, “cao ngất”, biểu trưng cho sự vững chãi, mạnh mẽ và bất biến. Trong khi đó, Thủy Tinh lại gắn với những so sánh liên quan đến “nước dâng tràn”, “sóng cuộn”, tượng trưng cho sự hung hăng, bốc đồng và dễ thay đổi. So sánh giúp người đọc dễ hình dung và cảm nhận được sự đối lập rõ rệt giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh.

+ Tác giả đã sử dụng biện pháp phóng đại để mô tả cuộc chiến giữa Sơn Tinh và Thủy Tinh, chẳng hạn như những dòng thơ miêu tả Thủy Tinh “dâng nước lên cao” hoặc “sóng cuồn cuộn”. Những hình ảnh phóng đại này không chỉ làm nổi bật sức mạnh của Thủy Tinh mà còn tạo không khí hùng tráng, dữ dội của cuộc giao tranh.

+ Trong bài thơ, hình tượng Sơn Tinh và Thủy Tinh đều là những ẩn dụ cho các thế lực thiên nhiên đối lập: Sơn Tinh ẩn dụ cho sự vững chắc, trường tồn của núi non, trong khi Thủy Tinh tượng trưng cho sự dữ dội, bạo liệt của nước lũ. Cuộc chiến giữa hai nhân vật là hình ảnh ẩn dụ cho mối quan hệ giữa con người với thiên nhiên, đặc biệt là các thách thức mà thiên nhiên đặt ra cho đời sống con người.

Câu 2: Đưa ra nhận xét của bạn về cách tác giả truyền tải thông điệp qua câu chuyện thần thoại.

Trả lời:

Câu 3: So sánh hình tượng Sơn Tinh, Thủy Tinh của Nguyễn Nhược Pháp với hình tượng hai nhân vật này trong truyện dân gian.

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Phân tích sự khác biệt về cách nhìn nhận nhân vật của tác giả Nguyễn Nhược Pháp so với truyện cổ dân gian, và ý nghĩa của sự thay đổi này.

Trả lời:

- Trong truyện cổ dân gian, cách nhìn nhận hai nhân vật Sơn Tinh và Thủy Tinh khá đơn giản và thường tập trung vào tính chất thần thoại. Sơn Tinh được mô tả là vị thần của núi cao, đại diện cho sự vững chắc và thắng lợi trước thiên nhiên. Thủy Tinh là thần nước, hiện thân của sức mạnh nước lũ, thường xuyên nổi giận vì không cưới được Mỵ Nương nên tìm cách trả thù Sơn Tinh.  Trong câu chuyện, Thủy Tinh bị xem là nhân vật mang tính "phản diện" do lòng thù hận không nguôi, còn Sơn Tinh là nhân vật chính diện, chiến thắng nhờ vào sức mạnh và quyền năng thần kỳ. Cách nhìn nhận này làm nổi bật cuộc xung đột giữa hai thế lực thiên nhiên đối nghịch là núi và nước, mang tính chất giải thích về hiện tượng lũ lụt mà con người thường phải đối mặt.

- Nguyễn Nhược Pháp đã không nhìn nhận Sơn Tinh và Thủy Tinh theo lối đối lập một chiều, mà thay vào đó, ông khai thác những khía cạnh tâm lý sâu hơn của cả hai nhân vật. Trong bài thơ, Thủy Tinh không chỉ đơn thuần là một nhân vật "phản diện" mang lòng thù hận, mà còn là hiện thân của cảm xúc bộc phát và niềm đam mê mãnh liệt. Hình ảnh Thủy Tinh dâng nước hàng năm không chỉ là biểu hiện của thù hận mà còn phản ánh lòng kiên trì và khao khát không nguôi của một nhân vật với một mục tiêu không đạt được. Trong cách nhìn của Nguyễn Nhược Pháp, dù Sơn Tinh có thắng lợi nhưng vẫn phải đối mặt với sự trở lại của Thủy Tinh mỗi năm. Điều này cho thấy ngay cả nhân vật Sơn Tinh với sức mạnh phi thường vẫn có những giới hạn nhất định, và phải không ngừng chiến đấu để giữ lấy chiến thắng. Cách nhìn nhận này đem đến cho nhân vật Sơn Tinh chiều sâu hơn, vừa đại diện cho sự vững chãi nhưng cũng là biểu tượng cho sự kiên nhẫn, không ngừng chống chọi với thiên nhiên và thử thách.

=> Cách Nguyễn Nhược Pháp xây dựng nhân vật giúp câu chuyện mang tính triết lý sâu sắc hơn. Thủy Tinh không còn chỉ là kẻ thù, mà là đại diện cho sự biến động và thách thức không thể tránh khỏi trong cuộc sống. Cách nhìn nhận này cho thấy một góc nhìn đa chiều về cuộc sống: sự xung đột và thử thách là điều tất yếu, và con người cần đối mặt với chúng bằng sự kiên trì và lòng dũng cảm. Điều này giúp truyền tải thông điệp về sự chấp nhận và hòa hợp với quy luật tự nhiên.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------