Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 kết nối Bài 1: Dế chọi

BÀI 1: THẾ GIỚI KÌ ẢO

VĂN BẢN 2: DẾ CHỌI
(16 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Bồ Tùng Linh và tác phẩm Dế chọi.

Trả lời:

- Bồ Tùng Linh (1640 – 1715) là nhà văn nổi tiếng của Trung Quốc thời nhà Thanh. Ông để lại khối lượng lớn tác phẩm thuộc nhiều thể loại, trong đó tiêu biểu nhất là “Liêu trai chí dị”.

- “Liêu trai chí dị” là tập sách gồm gần 500 truyện, khai thác cốt truyện từ truyện dân gian và từ những truyện kì lạ, hoang đường của một số tác giả thời trước. Tập sách được dịch ra nhiêu thứ tiếng, bắt đầu phổ biến ở Việt Nam từ thế kỉ XIX. “Dế chọi” là một trong số 500 truyện thuộc “Liêu trai chí dị”.

Câu 2: Hãy liệt kê các sự kiện tạo nên cốt truyện của tác phẩm Dế chọi.

Trả lời: 

Trong cung, vua rất mê trò chọi dế, khiến từ lí dịch đến quan lại đua nhau tìm dế hay để nộp lên trên; dân đen là những người phải chịu cái hoạ nộp dế chọi. → Thành – một người có hiểu biết – bị ép giữ chức nhỏ trong làng với nhiệm vụ chính là thúc dân kiếm đế để nộp; do không đáp ứng được yêu cầu của quan trên nên đã bị đánh đập tàn tệ. → Theo sự chỉ dẫn của bà đồng gù làm nghề bói toán, Thành đã bắt được một con dế quý. → Cha mẹ đi vắng, đứa con trai của Thành tò mò mở lồng xem, để dế nhảy mất; sợ bị cha đánh, nó bỏ trốn, rơi xuống giếng. → Ban đầu nghe tin mất dế quý, Thành tức giận, nhưng thấy con chết, vợ chồng Thành rất đau xót, đêm định liệm xác con đem chôn thì chợt phát hiện con vẫn còn sống, mặc dù thần thái đờ đẫn, ngây ngốc, ngủ mê mệt. → Nghe tiếng gáy của một con dế trong nhà, Thành đuổi theo, bắt được, hoá ra là một con dế nhỏ, không đủ tiêu chuẩn nộp quan. Có người đem dế tốt đến thách đấu, Thành đưa dế ra chọi, không ngờ nó thắng con dế kia, lại còn thắng luôn cả con gà lao vào mổ nó. → Thành mừng rỡ đưa dế lên nộp quan, quả đúng như lời Thành nói, con dế tuy nhỏ, nhưng có thể thắng bất cứ con nào, do đó Thành được quan thưởng. → Con dế được dâng lên vua, trong cung, nó trở thành con dế vô địch, thắng bất cứ con dế kì lạ nào; đã thế lại còn biết nhảy mỗi khi có nhạc nổi lên. Các quan sau khi được vua trọng thưởng đã nâng đỡ để Thành đỗ được tú tài. → Hơn một năm sau, con trai Thành bình phục, kể rằng chính mình đã hoá thành con dế chọi giỏi kia, nay mới sống lại; biết chuyện, quan tiếp tục thưởng cho Thành, chỉ vài năm, nhà Thành trở nên giàu sang phú quý.

Câu 3: Việc phải bắt dế để dâng nộp vào trong cung đã khiến gia đình Thành khổ sở như thế nào?

Trả lời:

Câu 4: Con dế mà Thành bắt được sau khi con trai để xổng mất dế có đặc điểm như thế nào?

Trả lời:

Câu 5: Con dế mới bắt được đã đem đến cho Thành những gì?

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1:Nhận xét về đặc điểm không gian và thời gian trong truyện Dế chọi

Trả lời:

- Không gian: Không gian trong truyện là không gian gắn với sinh hoạt của các nhân vật (hẹp thì có ngôi nhà của Thành, điện thờ của bà đồng gù làm nghề bói toán, ngôi chùa có mộ cổ nơi Thành đi tìm dế, cái thôn nhỏ nơi Thành sinh sống,...; rộng hơn thì có huyện Hoa Âm, tỉnh Thiểm Tây, cung vua – những địa danh xác thực).

- Thời gian: Thời gian cũng có sự tương ứng với đặc điểm của không gian (gắn với sinh hoạt đời thường của con người). Đứa con trai của Thành biến thành dế chỉ “hơn một năm” và cũng chỉ “sau vài năm, nhờ được trọng thưởng và nâng đỡ, Thành phất lên, có cơ ngơi bề thế, giàu sang phú quý tột bậc. Điều đáng chú ý: toàn bộ câu chuyện diễn ra trong thời điểm xác định của lịch sử (đời Tuyên Đức nhà Minh). Sự chính xác về thời điểm lịch sử như vậy đã bao hàm thái độ mỉa mai của tác giả đối với xã hội.

Câu 2: Trong truyện Dế chọi, có những loại nhân vật nào?

Trả lời:

Nhân vật của truyện là con người, với những thành phần khác nhau: các thành viên của gia đình Thành, bà đồng gù làm nghề bói toán, những người dân có liên quan đến chuyện bắt dế, lí dịch, tri huyện, tuần phủ, vua. Truyện không có loại nhân vật thần tiên, ma quỷ. Duy nhất có đứa con trai của Thành hoá thành dế, đó là nhân vật liên quan đến yếu tố kì ảo ít ỏi trong truyện. Đây là những yếu tố làm nên giá trị riêng của tác phẩm.

Câu 3: Liệt kê những sự việc có yếu tố kì ảo trong truyện và cho biết chúng có ý nghĩa, vai trò gì trong truyện?

Trả lời:

Câu 4: Nêu khái quát một vài nét về nhân vật Thành.

Trả lời:

Câu 5: Trình bày giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của văn bản Dế chọi.

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Phân tích ý nghĩa sâu xa của tác phẩm Dế chọi.

Trả lời:

- “Dế Chọi” sử dụng các yếu tố huyền bí, đặc trưng của Liêu Trai Chí Dị, để mô tả việc linh hồn của cậu bé chết oan hóa thành con dế chọi. Điều này nêu bật quan niệm của Bồ Tùng Linh về thế giới siêu nhiên, rằng cuộc sống và cái chết luôn chứa đựng sự huyền bí và những mối liên hệ khó hiểu.

- Ẩn sâu trong câu chuyện là sự phê phán những người trong xã hội chỉ biết đặt lợi ích bản thân lên trên, sẵn sàng sử dụng cả phương pháp không minh bạch hay tận dụng cả những sinh linh yếu thế để đạt mục đích.

- “Dế Chọi” của Bồ Tùng Linh không chỉ là một câu chuyện về những hiện tượng kỳ bí, mà còn gửi gắm những triết lý sâu sắc về số phận, khát vọng, sự bất công trong xã hội và tình cảm gia đình. Đây là một trong những câu chuyện tiêu biểu cho phong cách văn học của Bồ Tùng Linh, vừa kỳ ảo, vừa nhân văn.

Câu 2: Em hãy phân tích đặc điểm của thể loại truyền kì trong truyện Dế chọi của Bồ Tùng Linh.

Trả lời:

- Sử dụng yếu tố kì ảo, huyền bí trong cốt truyện: Truyền kỳ là thể loại truyện thường sử dụng yếu tố kỳ ảo, siêu nhiên để kể những chuyện khó tin, tạo nên sức hấp dẫn và sự tò mò cho người đọc. Trong “Dế Chọi”, Bồ Tùng Linh khai thác yếu tố kỳ ảo qua việc một cậu bé sau khi chết oan đã hóa thành một con dế chọi có sức mạnh phi thường. Đây là một cách để mô tả thế giới tâm linh, nhấn mạnh sự tồn tại của các lực lượng siêu nhiên ảnh hưởng đến đời sống con người. Bên cạnh đó, yếu tố kỳ ảo còn mang đến không khí liêu trai đặc trưng, như một cách để phản ánh những điều không thể lý giải trong cuộc sống, thể hiện triết lý về sự bí ẩn của vũ trụ.

- Tác phẩm cũng phản ánh hiện thực xã hội thông qua cái nhìn kì ảo: Mặc dù có yếu tố kỳ ảo, truyền kỳ vẫn phản ánh thực tế xã hội. “Dế Chọi” mô tả ước vọng của một người nghèo khó muốn đổi đời bằng cách nuôi dế chọi thắng lợi. Tác phẩm phản ánh sự phân chia giàu nghèo và sự bất công, khi những người yếu thế thường phải tìm kiếm cơ hội từ những cách thức bấp bênh, mong muốn đổi vận mà không có quyền lực hoặc tài sản. Qua đó, Bồ Tùng Linh gián tiếp phê phán xã hội phong kiến thời bấy giờ, nơi con người phải sống dựa vào may rủi và chịu nhiều bất công từ tầng lớp cầm quyền.

- Truyện “Dế chọi” có lối kể chuyện mang màu sắc dân gian, dễ hiểu nhưng đồng thời lối viết có tính triết lý sâu sắc, làm cho câu chuyện vừa gần gũi lại vừa có chiều sâu tư tưởng, thể hiện bút pháp tinh tế, lôi cuốn, góp phần làm nên nét đặc sắc của thể loại truyền kì.

Câu 3: Phân tích thái độ và suy nghĩ của tác giả Bồ Tùng Linh về cuộc sống qua các sự kiện và nhân vật trong Dế Chọi. Theo em, tác giả muốn gửi gắm niềm tin hay sự trăn trở gì về số phận con người?

Trả lời:

Câu 4: Phân tích ý nghĩa của hình tượng con dế chọi trong tác phẩm. Theo em, con dế chọi là biểu tượng cho điều gì trong xã hội và trong cuộc sống của người dân lúc bấy giờ?

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1:Theo em, tại sao “Dế Chọi” và các câu chuyện truyền kỳ khác của Bồ Tùng Linh vẫn được yêu thích cho đến ngày nay? 

Trả lời:

Tác phẩm “Dế Chọi” và các câu chuyện truyền kỳ khác của Bồ Tùng Linh vẫn được yêu thích cho đến ngày nay vì chúng không chỉ là những câu chuyện kỳ ảo, huyền bí mà còn chứa đựng giá trị nhân văn sâu sắc và triết lý về cuộc sống. Những câu chuyện này khai thác bản chất con người, phản ánh các vấn đề xã hội, và đặt ra các câu hỏi về số phận, công lý, cũng như các mối quan hệ trong cuộc sống. Dưới đây là những yếu tố góp phần tạo nên sức hấp dẫn lâu dài của các tác phẩm này.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------