Câu hỏi tự luận Ngữ văn 9 kết nối Bài 3: Kim – Kiều gặp gỡ

BÀI 3: HỒN NƯỚC NON NẰM TRONG TIẾNG MẸ CHA

VĂN BẢN 1: KIM - KIỀU GẶP GỠ
(15 câu)

1. NHẬN BIẾT (5 câu)

Câu 1: Trình bày thông tin về tác giả Nguyễn Du và xuất xứ văn bản Kim – Kiều gặp gỡ.

Trả lời:

- Tác giả Nguyễn Du:

+ Nguyễn Du (1765 – 1820) quê ở làng Tiên Điền, huyện Nghi Xuân, trấn Nghệ An, nay thuộc tỉnh Hà Tĩnh. 

+ Cuộc đời Nguyễn Du gắn với một thời đại lịch sử đầy biến động nên trải nhiều thăng trầm. Ông không chỉ có vốn tri thức uyên bác, vốn sống phong phú, am hiểu sâu sắc về con người mà còn có trái tim mang nặng nỗi thương đời.

+ Nguyễn Du để lại một sự nghiệp văn chương quý giá, gồm có: ba tập thơ chữ Hán (“Thanh Hiên thi tập”, “Nam trung tạp ngâm”, “Bắc hành tạp lục”) và một số tác phẩm chữ Nôm (“Văn tế sống hai cô gái Trường Lưu”, “Thác lời trai phường nón”, “Văn tế thập loại chúng sinh”, “Truyện Kiều”).

+ Nguyễn Du được suy tôn là đại thi hào của dân tộc. Năm 2013, ông được UNESCO ra nghị quyết vinh danh và kỉ niệm 250 năm ngày sinh của ông.

- Tác phẩm:

+ “Truyện Kiều” là kiệt tác của Nguyễn Du và của nền văn học dân tộc. Nguyễn Du đã sử dụng cốt truyện từ tiểu thuyết “Kim Vân Kiều truyện” của Thanh Tâm Tài Nhân (Trung Quốc) để sáng tạo nên một tác phẩm mới. 

+ Ông đã sáng tác “Truyện Kiều” bằng ngôn ngữ, thể loại văn học của dân tộc; với cảm hứng trước “những điều trông thấy” và ngòi bút của một thiên tài.

+ “Truyện Kiều” có giá trị nhân đạo lớn lao và giá trị hiện thực sâu sắc. Nguyễn Du đã bày tỏ nỗi xót thương, đồng cảm với những số phận bi kịch; khẳng định, để cao vẻ đẹp, quyền sống và những khát vọng chính đáng của con người (tình yêu, hạnh phúc, tự do và công lí,...). Nhà thơ cũng tố cáo, lên án thực trạng của một xã hội mà đồng tiền và cái ác “lên ngôi”. 

+ ­Đoạn trích “Kim – Kiều gặp gỡ” nằm ở phần 1 của cốt truyện (gặp gỡ) từ câu 141 đến câu 184: Nhân tiết Thanh minh, Thuý Kiều cùng hai em du xuân, tình cờ gặp ngôi mộ của Đạm Tiên, một ca nữ nổi danh tài sắc mà bạc mệnh. Thuý Kiều đã bày tỏ niềm cảm thương sâu sắc cho thân phận Đạm Tiên. Cũng ở đây, nàng đã gặp Kim Trọng, giữa hai người lập tức nảy sinh tình cảm yêu thương, quyến luyến. Thuý Kiều trở về nhà với tâm trạng “ngồn ngang trăm mối”.

Câu 2: Nêu bố cục của đoạn trích Kim – Kiều gặp gỡ.

Trả lời:

- 12 câu thơ đầu: giới thiệu sự xuất hiện và đặc điểm của nhân vật Kim Trọng.

- 10 câu thơ tiếp: miêu tả tâm trạng, cảm xúc của Thuý Kiều và Kim Trọng trong buổi đầu gặp gỡ.

- 14 câu thơ cuối: tâm trạng, cảm xúc của Thuý Kiều khi trở về nhà. 

Câu 3: Đoạn trích Kim – Kiều gặp gỡ gồm có những nhân vật nào?

Trả lời:

Câu 4: Kim Trọng xuất hiện trong khung cảnh như thế nào?

Trả lời:

Câu 5: Nhân vật Kim Trọng có xuất thân như thế nào?

Trả lời:

2. THÔNG HIỂU (5 câu)

Câu 1: Em hãy phân tích tư chất, tài năng của nhân vật Kim Trọng.

Trả lời:

- “Bậc tài danh”: người tài giỏi, nổi tiếng,

- Tư chất thông minh, tài năng văn chương xuất chúng: “văn chương nết đất”, “thông minh tính trời”.

- “Vào trong phong nhã, ra ngoài hào hoa” – tính cách phong lưu tao nhã, giao tiếp rộng rãi, ứng xử lịch sự, hào hiệp.

=> Tư chất thông minh, nổi tiếng tài hoa, cốt cách phong nhã

=> Kim Trọng được miêu tả và giới thiệu qua lời người kể chuyện. Nguyễn Du dẫn dắt người đọc đi từ vẻ đẹp ngoại hình đến vẻ đẹp của phẩm cách và tâm hồn nhân vật.

=> Kết luận: Kim Trọng mang vẻ đẹp hoàn hảo, lí tưởng của mẫu người tài tử, văn nhân thời xưa. Sự kết hợp giữa yếu tố tĩnh (ngoại hình) và yếu tố động (cử chỉ, hành động) tạo nên bức chân dung thống nhất, hoàn mĩ.

Câu 2: Nêu giá trị nghệ thuật và giá trị nội dung của văn bản Kim – Kiều gặp gỡ.

Trả lời:

* Giá trị nội dung: 

- Chủ đề: Nguyễn Du đã ngợi ca vẻ đẹp của tuổi trẻ và tình yêu tự do. 

- Tác giả đã thể hiện sự đồng cảm, đồng tình với khát vọng tình yêu; thái độ trân trọng con người, đặc biệt là người phụ nữ.

* Giá trị nghệ thuật:

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: 

+ Trong đoạn trích, các nhân vật (Kim Trọng, Thuý Kiều) đã được khắc hoạ ở cả hai phương diện “con người bên ngoài” (ngoại hình, lời nói, cử chỉ, hành động) và “con người bên trong” (cảm xúc, suy nghĩ).   

+ Đặc biệt, tác giả đã kết hợp nhiều phương tiện nghệ thuật để khắc hoạ nhân vật: bút pháp tả cảnh ngụ tình, lời kể và lời độc thoại nội tâm,...

- Nghệ thuật sử dụng ngôn ngữ: 

+ Đoạn trích cho thấy đóng góp to lớn của Nguyễn Du đối với sự phát triển của ngôn ngữ văn học dân tộc. Nhà thơ đã phát huy được sự phong phú, kì diệu của tiếng Việt.

+ Đồng thời sử dụng một cách sáng tạo các yếu tố ngôn ngữ vay mượn để làm giàu cho tiếng mẹ đẻ. Hệ thống từ Hán Việt được sử dụng theo xu hướng Việt hoá, kết hợp một cách nhuần nhuyễn với các từ thuần Việt.

Câu 3: Phân tích hoàn cảnh gặp gỡ giữa Kim Trọng và Thúy Kiều trong đoạn trích Kim - Kiều gặp gỡ. Từ đó, nhận xét về duyên gặp gỡ giữa hai người.

Trả lời:

Câu 4: Nêu cảm nhận của em về vẻ đẹp ngoại hình và phẩm chất của Kim Trọng qua đoạn trích Kim - Kiều gặp gỡ.

Trả lời:

Câu 5: Phân tích tâm trạng của Thúy Kiều khi lần đầu gặp Kim Trọng. Từ đó, nhận xét về nét đẹp trong tình cảm của Thúy Kiều.

Trả lời:

3. VẬN DỤNG (3 câu)

Câu 1: Qua đoạn trích Kim - Kiều gặp gỡ, hãy phân tích quan niệm tình yêu của Nguyễn Du. Quan niệm đó có ý nghĩa gì trong bối cảnh xã hội phong kiến lúc bấy giờ?

Trả lời:

Trong đoạn trích “Kim - Kiều gặp gỡ”, Nguyễn Du đã gửi gắm những quan niệm sâu sắc về tình yêu, một tình yêu lãng mạn, cao đẹp và tự do – điều rất mới mẻ trong bối cảnh xã hội phong kiến đầy lễ giáo và khuôn phép. Qua cách miêu tả tình cảm của Kim Trọng và Thúy Kiều, Nguyễn Du đã khẳng định tình yêu chân thành, trong sáng và coi trọng sự hòa hợp của tâm hồn. Quan niệm này mang nhiều ý nghĩa, không chỉ tôn vinh tình yêu đôi lứa mà còn phản ánh khát vọng vượt qua những ràng buộc xã hội khắc nghiệt thời bấy giờ.

+ Nguyễn Du đề cao tình yêu tự do, dựa trên sự rung động và cảm xúc thật sự giữa hai con người, không bị chi phối bởi lễ giáo hay những ràng buộc vật chất. Kim Trọng và Thúy Kiều yêu nhau qua những rung cảm đầu đời, xuất phát từ sự đồng điệu về nhan sắc, tài năng và tâm hồn. Đó là một tình yêu thuần khiết và không vụ lợi, hoàn toàn tự nhiên, không toan tính, cho thấy khát vọng yêu đương tự do và chân thành của cả hai người.

+ Nguyễn Du xây dựng nhân vật Kim Trọng và Thúy Kiều đều là những con người tài sắc, phẩm chất cao đẹp. Quan niệm tình yêu của Nguyễn Du không chỉ dừng lại ở vẻ đẹp ngoại hình mà còn tôn vinh sự đồng điệu về tài năng, phẩm chất, coi đó là cơ sở để xây dựng một tình yêu chân chính. Thúy Kiều không chỉ yêu Kim Trọng vì vẻ ngoài phong nhã, mà còn vì trí tuệ, phẩm chất và sự lịch lãm của chàng. Ngược lại, Kim Trọng cũng trân trọng không chỉ nhan sắc mà còn cả tài năng và đức hạnh của Kiều.

+ Tình yêu của Kim – Kiều là một tình cảm trong sáng, xuất phát từ khát vọng yêu đương mãnh liệt. Nguyễn Du đã khắc họa một mối tình đẹp đẽ, vượt qua những định kiến của xã hội. Đây là một sự ca ngợi tình yêu lý tưởng, coi tình yêu là một giá trị cao quý của cuộc đời và là nguồn hạnh phúc đích thực của con người.

=> Trong xã hội phong kiến, tình yêu thường bị chi phối bởi gia đình, lễ giáo và địa vị. Các cuộc hôn nhân thường dựa trên sắp đặt hoặc toan tính lợi ích giữa các gia đình, chứ ít khi xuất phát từ tình cảm thực sự. Quan niệm tình yêu tự do, vượt qua những rào cản lễ giáo như của Nguyễn Du là một tư tưởng tiến bộ, thể hiện tinh thần nhân đạo và khát vọng cá nhân của con người trong xã hội thời đó.

Câu 2: Qua đoạn trích Kim - Kiều gặp gỡ, hãy trình bày suy nghĩ của em về giá trị của tình yêu tự do trong cuộc sống hôm nay.

Trả lời:

4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Từ đoạn trích Kim - Kiều gặp gỡ, anh/chị có suy nghĩ gì về vai trò của tình yêu trong cuộc đời của con người?

Trả lời:

Đoạn trích “Kim - Kiều gặp gỡ” trong “Truyện Kiều” của Nguyễn Du đã làm nổi bật vai trò sâu sắc và ý nghĩa của tình yêu trong cuộc đời mỗi con người. Tình yêu giữa Kim Trọng và Thúy Kiều không chỉ đơn thuần là sự gắn kết về mặt cảm xúc, mà còn là sự đồng điệu về tâm hồn, là khát vọng được yêu thương và được sống thật với bản thân.

Trước hết, tình yêu đóng vai trò như một nguồn động lực, giúp con người vượt qua những khó khăn trong cuộc sống. Giữa Kim và Kiều, ta thấy được một tình yêu chân thành, là động lực để họ vượt qua những định kiến xã hội. Tình yêu này không bị giới hạn bởi các lễ giáo phong kiến, mà chính tình yêu ấy đã giúp họ dám đối mặt với những thử thách, cùng xây dựng một ước mơ chung, khát khao được hạnh phúc. Đối với Kim Trọng, tình yêu dành cho Kiều đã khiến chàng trở thành một người dám đương đầu với những chuẩn mực cứng nhắc của thời đại, khẳng định ý nghĩa sâu xa của tình yêu trong việc thúc đẩy con người sống thật với chính mình.

Trong đời sống hiện đại, tình yêu vẫn luôn là một giá trị quan trọng và thiêng liêng trong hành trình tìm kiếm hạnh phúc và ý nghĩa sống của con người. Tình yêu mang đến niềm vui, sự an ủi và cảm giác được thuộc về, giúp con người cảm thấy cuộc sống trọn vẹn hơn. Tình yêu giúp con người có thêm sức mạnh và ý chí vượt qua khó khăn, cho dù đó là áp lực công việc, sự bất công hay những thử thách cá nhân. Tình yêu chân thành, tự do còn tạo nên một môi trường an toàn, nơi mỗi cá nhân được chấp nhận và yêu thương vì chính con người thật của mình.

Hơn nữa, tình yêu còn là yếu tố giúp con người trưởng thành và hoàn thiện bản thân. Qua tình yêu, con người học được cách quan tâm, hy sinh, thấu hiểu và chia sẻ với người khác. Tình yêu giữa Kim Trọng và Thúy Kiều là minh chứng cho điều đó: cả hai đã thể hiện sự tôn trọng, tin tưởng và trân trọng lẫn nhau, để rồi mỗi người đều trở nên tốt đẹp hơn.

Như vậy, tình yêu đóng vai trò không thể thiếu trong cuộc sống, là sợi dây gắn kết những trái tim, là động lực giúp con người trưởng thành và sống có ý nghĩa.

------------------------------

----------------- Còn tiếp ------------------