CHƯƠNG VII: TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

BÀI 23 - MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUANG HỢP

I. NHẬN BIẾT (7 câu)

Câu 1: Nêu vai trò của ánh sáng.

Trả lời:

Vai trò: Ánh sáng cung cấp năng lượng cho cây thực hiện quá trình quang hợp.

Câu 2: Ánh sáng ảnh hưởng như thế nào tới quang hợp? Dựa vào nhu cầu ánh sáng, người ta chia thực vật thành mấy nhóm?

Trả lời:

-      Ảnh hưởng: Khi cường độ ánh sáng tăng thì hiệu quả quang hợp tăng và ngược lại. Nhưng khi ánh sáng quá mạnh sẽ làm giảm hiệu quả quang hợp do cây bị “đốt cháy”.

-      Các loài cây khác nhau có nhu cầu về ánh sáng khác nhau. Dựa vào nhu cầu ánh sáng, người ta chia thực vật thành 2 nhóm: Nhóm cây ưa sáng sống ở nơi có ánh sáng mạnh và nhóm cây ưa bóng thường sống nơi bóng râm, dưới bóng các cây khác.

Câu 3: Nêu vai trò và ảnh hưởng của nước tới quá trình quang hợp.

Trả lời:

-      Vai trò: Nước vừa là nguyên liệu của quang hợp, vừa là yếu tố tham vào việc đóng, mở khí khổng, liên quan đến sự trao đổi khí.

-      Ảnh hưởng: Khi cây đủ nước, khí khổng mở ra giúp khí carbon dioxide khuếch tán vào trong lá, tăng hiệu quả quang hợp. Khi cây thiếu nước, khí khổng đóng lại làm lượng khí carbon dioxide đi vào lá giảm dẫn đến quang hợp gặp khó khăn.

Câu 4: Nêu vai trò và ảnh hưởng của carbon dioxide tới quá trình quang hợp.

Trả lời:

-      Vai trò: Carbon dioxide là nguyên liệu của quá trình quang hợp.

-      Ảnh hưởng: Nồng độ carbon dioxide thích hợp để cây quang hợp là khoảng 0,03%.

+      Nếu nồng độ carbon dioxide tăng lên thì hiệu quả của quá trình quang hợp tăng nhưng khi tăng quá cao (khoảng 0,2%) có thể làm cây chết vì ngộ độc.

+      Nếu nồng độ carbon dioxide quá thấp (nồng độ CO₂ thấp nhất mà cây quang hợp được là khoảng 0,008% đến 0,01%), quang hợp sẽ không xảy ra.

Câu 5: Nêu vai trò và ảnh hưởng của nhiệt độ tới quá trình quang hợp.

Trả lời:

-      Nhiệt độ thuận lợi nhất cho hầu hết các loài cây quang hợp là từ 25^oC đến 35^oC

-      Nhiệt độ giảm xuống quá thấp hoặc tăng lên quá cao sẽ làm quá trình quang hợp giảm hoặc ngừng lại. Nhiệt độ thấp nhất hoặc cao nhất mà cây có thể quang hợp khác nhau ở các loài.

Câu 6: Nêu vai trò của cây xanh đối với môi trường tự nhiên và đời sống con người.

Trả lời:

-      Quang hợp ở cây xanh mang lại rất nhiều lợi ích cho môi trường tự nhiên và đời sống con người: Cung cấp chất hữu cơ và năng lượng cần thiết cho mọi sinh vật; cân bằng, điều hòa khí trong không khí;…

-      Ngoài ra, cây xanh còn có nhiều vai trò khác như tạo ra nơi ở, nơi sinh sản cho các loài sinh vật khác; bảo vệ nguồn nước ngầm; bảo vệ đất tránh sạt lở; hạn chế thiên tai;…

→ Việc trồng, chăm sóc và bảo vệ cây xanh là rất quan trọng, cần được thực hiện thường xuyên, rộng rãi.

Câu 7: Con người cần làm gì để bảo vệ cây xanh?

Trả lời:

-      Con người có thể vận dụng những hiểu biết về quang hợp trong việc trồng và bảo vệ cây xanh nhằm giúp cây sinh trưởng nhanh, phát triển tốt, nâng cao năng suất cây trồng, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ môi trường

-      Bảo vệ cây xanh, đặc biệt là bảo vệ bộ lá – bộ máy quang hợp của cây xanh.

-      Cần điều chỉnh hợp lí các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của cây thông qua chế độ chiếu sáng, tưới nước, bón phân,...

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Lấy ví dụ về cây ưa sáng.

Trả lời:

Ví dụ: hoa giấy, hoa hồng, cây phượng,…

Câu 2: Lấy ví dụ về cây ưa bóng.

Trả lời:

Ví dụ: cây lá lốt, cây trầu không, cây vạn niên thanh,…

Câu 3: Lấy ví dụ về cây cần nhiều nước, cây cần ít nước.

Trả lời:

Ví dụ:

-      Cây cần nhiều nước: cây cói, cây ráy,…

-      Cây cần ít nước: cây sen đá, cây lô hội, cây lưỡi hổ,…

Câu 4: Lấy ví dụ về cây trong các giai đoạn phát triển khác nhau thì nhu cầu nước cũng khác nhau.

Trả lời:

Ví dụ: cây mía cần tưới nước thường xuyên khi mới trồng, đến khi mía có đốt thì không cần tưới nước nữa.

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Trong nông nghiệp, trồng xen canh, luân canh có nghĩa là gi? Các biện pháp này có tác dụng gì?

Trả lời:

-      Luân canh là cách tiến hành gieo trồng luân phiên các loại cây trồng khác nhau trên cùng một diện tích, làm giảm sự phụ thuộc vào các loại chất dinh dưỡng, áp lực sâu bệnh và cỏ dại, cũng như giảm xác suất phát triển các loại sâu bệnh và cỏ dại kháng thuốc.

-      Xen canh là trồng xen hai hay nhiều loài cây trồng trên một đơn vị diện tích đồng ruộng. Giúp sử dụng hợp lí đất, ánh sáng và điều hoà dinh dưỡng.

Câu 2: Trong nhà em có các cây thủy sinh nào?

Trả li:

Cây thủy sinh trong nhà em: Hoa sen, hoa súng,....

Câu 3: Tại sao không nên tưới cây khi nắng nóng gay gắt, nhất là vào buổi trưa hè?

Trả lời:

Nếu bạn tưới cây vào buổi trưa nắng gắt thì nước tưới sẽ nhanh chóng bị bay hơi. Điều này khiến cây trồng không có đủ thời gian để được hấp thụ. Tưới nước như vậy không những không có hiệu quả mà còn có thể khiến cây trồng bị “sốc nhiệt”, ảnh hưởng đến sức sống của cây.

Câu 4: Nêu các biện pháp chăm sóc cây để cây có thể phát triển tốt.

Trả lời:

-      Luôn phải đảm bảo đầy đủ ánh sáng

-      Cung cấp lượng nước vừa đủ

-      Thêm dinh dưỡng cho cây (các loại phân, đạm hữu cơ,...)

-      Tăng độ ẩm cho cây

-      Thường xuyên cắt tỉa, vệ sinh cây (lá héo, cành khô,...)

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Trong điều kiện môi trường khô hạn, việc đóng mở khí khổng ảnh hưởng đến quá trình quang hợp như thế nào?

Trả lời:

Trong điều kiện môi trường khô hạn, việc đóng mở khí khổng là một yếu tố ảnh hưởng đáng kể đến quá trình quang hợp. Khi thực vật gặp phải môi trường khô hạn, chúng sẽ  đóng khí khổng để giảm quá trình thoát hơi nước. Khí khổng đóng làm cây không thể lấy CO₂ cho quá trình quang hợp. Do đó, quá trình quang hợp bị hạn chế và thực vật có thể trải qua tình trạng thiếu nước, ảnh hưởng đến sự sinh tồn và phát triển của chúng. 

Câu 2: Dựa vào hiểu biết về các yếu tố ảnh hưởng quang hợp, ta có thể làm gì?

Trả lời:

-      Sự ảnh hưởng của các nhân tố ngoại cảnh đến thực vật là rất lớn. Do đó, nếu muốn cây trồng đạt giá trị cực đạt, chúng ta cần đảm bao dung hòa được tất cả các giá trị cực thuận của những nhân tố được phân tích ở trên.

-      Từ đó, chúng ta đã ứng dụng để trồng cây dưới ánh sáng nhân tạo. Ánh sáng được sử dụng thường là ánh sáng của các loại đèn như đèn neon hay đèn sợi đốt để thay thế cho ánh sáng mặt trời tự nhiên.

-      Ứng dụng này hỗ trợ con người khác phục các điều kiện khắc nghiệt của môi trường như giá rét, sâu bệnh. Đảm bảo cung cấp rau củ tươi xanh ngay cả trong điều kiện màu đông. Từ đó, đóng góp một phần vào quá trình đảm bảo an ninh lương thực.

-      Ngoài ra, ở Việt Nam, phương pháp này còn được áp dụng để sản xuất rau sạch, nhân giống cây trồng, trồng cây trái vụ và đặc biệt hơn cả là kết hợp với các phương pháp nuôi cấy mô, giâm, chiết cành.