CHƯƠNG VII: TRAO ĐỔI CHẤT VÀ CHUYỂN HÓA NĂNG LƯỢNG Ở SINH VẬT

BÀI 26 - MỘT SỐ YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÔ HẤP TẾ BÀO

I. NHẬN BIẾT (6 câu)

Câu 1: Nước có vai trò và ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp tế bào?

Trả lời:

• Vai trò: Nước vừa là dung môi vừa là môi trường cho các phản ứng hô hấp xảy ra, do đó, hàm lượng nước là yếu tố liên quan trực tiếp đến hô hấp của tế bào.
• Ảnh hưởng: Cường độ hô hấp tỉ lệ thuận với hàm lượng nước trong tế bào.

Câu 2: Nồng độ khí oxygen có vai trò và ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp tế bào?

Trả lời:

• Vai trò: Oxygen là nguyên liệu của quá trình hô hấp tế bào.
• Ảnh hưởng: Ở thực vật, khi nồng độ oxygen ngoài môi trường giảm xuống dưới 5% thì cường độ hô hấp giảm.

Câu 3: Nồng độ khí carbon dioxide ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp tế bào?

Trả lời:

Nồng độ carbon dioxide ngoài môi trường khoảng 0,03% thì thuận lợi cho hô hấp tế bào. Nếu nồng độ quá cao từ 3% đến 5% sẽ gây ức chế quá trình hô hấp.

Câu 4: Nhiệt độ ảnh hưởng như thế nào đến hô hấp tế bào?

Trả lời:

• Nhiệt độ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp tế bào thông qua sự tác động đến các enzyme xúc tác phản ứng hóa học.
• Nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp đều ảnh hưởng đến hô hấp tế bào.

Câu 5: Nêu mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và vấn đề bảo quản nông sản.

Trả lời:

Mối quan hệ giữa hô hấp tế bào và vấn đề bảo quản nông sản: Hô hấp tế bào phân giải chất hữu cơ của tế bào, làm giảm chất lượng, số lượng của nông sản. Tuy nhiên, nếu ngừng hô hấp thì các tế bào chết dẫn đến nông sản bị hỏng. Do đó, để bảo quản nông sản, cần khống chế hô hấp tế bào ở mức tối thiểu bằng cách điều chỉnh các yếu tố môi trường như nước, nhiệt độ, nồng độ khí carbon dioxide,…

Câu 6: Nêu một số biện pháp bảo quản nông sản sau thu hoạch.

Trả lời:

• Bảo quản khô
• Bảo quản lạnh
• Bảo quản trong điều kiện nồng độ khí carbon dioxide cao

II. THÔNG HIỂU (4 câu)

Câu 1: Biện pháp bảo quản khô dựa trên cơ sở khoa học nào và được áp dụng cho các loại nông sản nào?

Trả lời:

• Cơ sở khoa học: Trong điều kiện thiếu nước, cường độ hô hấp tế bào giảm.
• Loại nông sản được áp dụng: các loại hạt. Các hạt cần được phơi khô hoặc sấy đến khi độ ẩm còn khoảng 13% - 16% tùy loại hạt.

Câu 2: Biện pháp bảo quản lạnh dựa trên cơ sở khoa học nào và được áp dụng cho các loại nông sản nào?

Trả lời:

• Cơ sở khoa học: Nhiệt độ bảo quản thấp làm ức chế sự hoạt động của các enzyme xúc tác cho các phản ứng trong hô hấp tế bào → có thể làm chậm quá trình hô hấp của tế bào.
• Loại nông sản được áp dụng: Đây là cách bảo quản phần lớn các loại thực phẩm, rau quả,… Mỗi một loại rau, quả cần có một nhiệt độ bảo quản thích hợp để bảo quản.

Câu 3: Biện pháp bảo quản trong điều kiện nồng độ khí carbon dioxide cao dựa trên cơ sở khoa học nào và được áp dụng cho các loại nông sản nào?

Trả lời:

• Cơ sở khoa học: Khi nồng độ carbon dioxide tăng sẽ ức chế quá trình hô hấp, nhờ đó, tăng hiệu quả của quá trình bảo quản.
• Đây là phương pháp bảo quản hiện đại và hiệu quả cao. Thường sử dụng các kho kín, quy mô lớn, có nồng độ khí CO2 cao để bảo quản các loại nông sản.

Câu 4: Tại sao cần phải bảo quản nông sản sau thu hoạch?

Trả lời:

• Bảo quản nông sản giúp hạn chế hao hụt về chất lượng và số lượng. Khi được bảo quản đúng cách sẽ tránh được các tình trạng như nông sản bị hư hỏng, bị côn trùng, nấm mốc, vi khuẩn xâm nhập và ảnh hưởng của các yếu tố môi trường đến sản phẩm.
• Điều này sẽ giúp doanh nghiệp tránh được tình trạng thất thoát nông sản, thất thoát sản lượng trong quá trình vận chuyển. Đồng thời, đảm bảo chất lượng và vẫn giữ được hàm lượng dinh dưỡng khi đến tay người tiêu dùng.

III. VẬN DỤNG (4 câu)

Câu 1: Tại sao trong quá trình bảo quản nông sản, cần đưa cường độ hô hấp của nông sản về mức tối thiểu?

Trả lời:

Duy trì cường độ hô hấp của nông sản ở mức tối thiểu để sự hao hụt xảy ra ở mức thấp nhất vì hô hấp là quá trình phân giải các chất hữu cơ dự trữ trong các sản phẩm. Hô hấp mạnh dẫn đến phân giải kị khí khiến thực phẩm nhanh hỏng hoặc tích lũy các chất có hại.

Câu 2: Tại sao cần ngâm hạt giống vào nước và ủ hạt trước khi gieo trồng?

Trả li:

• Hạt ngâm trong nước ® cường độ hô hấp tăng ® tạo đủ sản phẩm và năng lượng cho hạt nảy mầm.
• Sau khi ngâm ủ hạt, cung cấp đủ nước và nhiệt độ, bên trong hạt sẽ xảy ra phản ứng hóa học sinh ra các hormone kích thích tế bào trong chồi và rễ của chồi phát triển.

Câu 3: Tại sao rau trong siêu thị thường được bảo quản trong túi nylon đục lỗ và để trong tủ mát?

Trả lời:

Rau trong siêu thị được bảo quản trong túi nylon đục lỗ và để trong tủ mát vì:

• Túi nylon đục lỗ để lưu thông khí giúp rau hô hấp dễ dàng hơn và duy trì độ ẩm rau.
• Để rau trong tủ mát giúp kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm.

Câu 4: Ở người và động vật, khi nồng độ khí CO₂ trong máu cao sẽ dẫn đến tình trạng nào?

Trả lời:

Ở người và động vật, khi nồng độ khí CO₂ trong máu cao sẽ dẫn đến tình trạng CO₂ cạnh tranh với O₂ để liên kết với các tế bào hồng cầu, cơ thể bị thiếu khí O₂ ảnh hưởng đến quá trình hô hấp, gây nguy hiểm đến tính mạng.

IV. VẬN DỤNG CAO (2 câu)

Câu 1: Hô hấp tế bào được ứng dụng trong thực tiễn như thế nào?

Trả lời:

• Hô hấp trong bảo quản nông sản:
• Điều chỉnh hàm lượng nước
• Điều chỉnh nhiệt độ
• Điều chỉnh thành phần không khí trong môi trường bảo quản
• Hô hấp trong trồng trọt:
• Làm đất, làm cỏ sục bùn, vun gốc,...
• Trồng cây đúng thời vụ
• Chủ động tưới tiêu hợp lí,...
• Ví dụ minh họa: Điều chỉnh hàm lượng nước trong bảo quản nông sản

Câu 2: Tại sao quá trình quang hợp ở thực vật đặc biệt quan trọng cho quá trình hô hấp tế bào, chúng tác động lẫn nhau như thế nào?

Trả lời:

• Quá trình quang hợp ở thực vật đặc biệt quan trọng đối với quá trình hô hấp tế bào bởi vì nó tạo ra glucose, dùng làm nguồn năng lượng cho tế bào. Glucose được tạo ra trong quá trình quang hợp từ năng lượng ánh sáng Mặt Trời, khí CO₂ và nước.
• Khi thực vật tiến hành quang hợp, nó tạo ra glucose cũng như oxy. Glucose này sau đó được sử dụng trong quá trình hô hấp tế bào để tạo ra năng lượng cho tế bào. Quá trình hô hấp tế bào tách glucose thành năng lượng hóa học dưới dạng ATP, thải ra CO₂ và nước, đây là nguyên liệu của quá trình quang hợp, tạo ra một chu trình cung cấp năng lượng liên tục cho tế bào.