Đáp án Công dân 7 cánh diều Bài 10: Tệ nạn xã hội

BÀI 10. TỆ NẠN XÃ HỘI

1. Khái niệm tệ nạn xã hội và các loại tệ nạn xã hội

Câu hỏi: Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

1. a) Theo em, mỗi hình ảnh trên nói về điều gì? Hãy chỉ ra điểm chung của các hình ảnh đó.
2. b) Tệ nạn xã hội là gì? Em hãy kể tên những tệ nạn xã hội phổ biến.

Trả lời:

1. a) Nhận xét:

Hình 1: Đua xe trái phép

Hình 2: Đánh bạc ăn tiền

Hình 3: Chữa bệnh bằng phương pháp mê tín

Hình 4: Cá độ trò chơi điện tử

=> Các hành vi này đều đem lại những hậu quả xấu cho con người, gia đình và xã hội

1. b) Khái niệm và ví dụ:

Tệ nạn xã hội là hành vi sai lệch chuẩn mực đạo đức xã hội, vi phạm pháp luật, mang tính phổ biến và gây hậu quả xấu đối với cá nhân, gia đình và xã hội.

Tệ nạn xã hội phổ biến bao gồm: ma tuý, cờ bạc, mại dâm, mê tín dị đoan,...

2. Nguyên nhân dẫn đến tệ nạn xã hội

Câu 1: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây (trang 52 mục 2 sgk) và trả lời câu hỏi:

1. a) Em hãy cho biết những nguyên nhân nào dẫn đến T nghiện ma tuý, K tụ tập đánh bài?
2. b) Theo em, còn những nguyên nhân nào khác dẫn đến các tệ nạn xã hội của con người?

Trả lời:

1. a) Do T ăn chơi, đua đòi, tò mò và K thì thiếu sự giáo dục, quan tâm từ gia đình nên bị bạn xấu rủ rê, lôi kéo.
2. b) Tệ nạn xã hội bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân:

Thiếu hiểu biết; ham chơi, đua đòi,...

Bị dụ dỗ, lôi kéo, mua chuộc hoặc ép buộc.

Thiếu sự giáo dục phù hợp, quan tâm, chăm sóc, chia sẻ, yêu thương của gia đình.

Thiếu môi trường vui chơi, giải trí lành mạnh,.

3. Hậu quả của tệ nạn xã hội

Câu 1: Em hãy đọc các trường hợp dưới đây (trang 53 mục 3 sgk) và trả lời câu hỏi:

1. a) Em hãy liệt kê hậu quả của việc đua xe đối với H và vợ chồng anh K?
2. b) Hành vi đánh bạc, cá độ và sử dụng chất kích thích gây nghiện đã dẫn đến hậu quả gì đối với N và gia đình?
3. c) Hãy chia sẻ hậu quả của tệ nạn xã hội mà em biết.

Trả lời:

1. a) Việc đua xe đã khiến H trở thành người gây ra tai nạn giao thông và vợ chồng anh K thì bị thương nặng.
2. b) Việc sa ngã vào tệ nạn xã hội của N đã khiến cho hạnh phúc gia đình N tan rã, bố mẹ N đau khổ.
3. c) Hậu quả của tệ nạn xã hội:

• Gây tổn hại nghiêm trọng về mặt sức khoẻ, tinh thần, trí tuệ, thậm chí là tính mạng con người.
• Dẫn đến những tổn thất về kinh tế, tình trạng bạo lực và phá vỡ hạnh phúc của gia đình.
• Ảnh hưởng đến trật tự, an toàn xã hội; chuẩn mực đạo đức; thuần phong mĩ tục và vi phạm các quy định pháp luật của Nhà nước.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Hành vi nào dưới đây là tệ nạn xã hội?

1. Anh Q thường xuyên sử dụng ma tuý.
2. Chị M không xa lánh người bị nhiễm HIV.
3. Bạn T luôn thực hiện nghiêm túc các nội quy của nhà trường.
4. Anh C thường tham gia đánh bạc cùng bạn bè.
5. Bạn H đã từ chối việc hút thuốc lá khi bị bạn bè dụ dỗ.
6. Bà N thường mời thầy cúng đến giải hạn khi các con mình bị ốm.

Trả lời:

Hành vi là tệ nạn xã hội:

1. Anh Q thường xuyên sử dụng ma tuý.
2. Anh C thường tham gia đánh bạc cùng bạn bè.
3. Bà N thường mời thầy cúng đến giải hạn khi các con mình bị ốm.

Câu 2: Theo em, học sinh có thể mắc phải những tệ nạn xã hội nào? Hãy liệt kê nguyên nhân và hậu quả của các tệ nạn xã hội đó.

Trả lời:

Các tệ nạn học sinh dễ mắc phải: ma túy, cờ bạc, nghiện thuốc lá, nghiện trò chơi điện tử,...

Nguyên nhân: Do thiếu hiểu biết, bị bạn bè rủ rê, lôi kéo, do tò mò; thiếu sự quan tâm giáo dục từ gia đình; môi trường sống không lành mạnh,...

Hậu quả: Gây suy giảm sức khỏe nghiêm trọng, thay đổi tâm sinh lí, ảnh hưởng xấu đến mọi người xung quanh,...

Câu 3: Gia đình M sống ở một vùng quê nên còn nhiều khó khăn. Mỗi lần các em của M bị ốm, bố mẹ không đưa đến trạm y tế xã mà lại mời thầy cúng đến nhà làm lễ mong cho các em khỏi bệnh.

1. a) Theo em, nguyên nhân nào dẫn tới hành vi của bố mẹ M? Hậu quả của hành vi đó là gì?
2. b) Nếu là M, em sẽ làm gì để ngăn cản hành vi của bố mẹ?

Trả lời:

1. a) Nhận xét:

Nguyên nhân: Do cơ sở vật chất còn thiếu thốn, dân trí thấp, cho nên bố mẹ M còn thiếu hiểu biết

Hậu quả: Vừa cổ xúy cho tệ nạn mê tín dị đoan, vừa gây nguy hiểm cho sức khỏe của các em, nếu như không được chữa bệnh kịp thời sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng.

1. b) Em sẽ giải thích với bố mẹ rằng khi bị bệnh cần phải đến gặp bác sĩ và chữa bằng thuốc thì mới khỏi bệnh được. Còn việc mời thầy cúng về để chữa bệnh là hành vi mê tín dị đoan, là vi phạm quy định của pháp luật. Nếu các em không được chữa trị kịp thời thì sẽ nguy hiểm đến tính mạng.

Câu 4: Một số bạn trong lớp của H đã xem các video về đánh bài ăn tiền trên mạng xã hội. Do tò mò, các bạn có ý định rủ nhau tụ tập cùng chơi bài.

Nếu là H trong tình huống trên em sẽ làm gì?

Trả lời:

Nếu là H trong tình huống trên, em sẽ:

Giải thích cho các bạn hiểu rằng đánh bài ăn tiền chính là biểu hiện của tệ nạn cờ bạc và đây là hành vi vi phạm pháp luật. Vì vậy các bạn không nên hưởng ứng hành vi này.

Nếu các bạn cố tính đánh bài ăn tiền, em sẽ báo cáo sự việc lên thầy cô giáo giải quyết.

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy lựa chọn một tệ nạn xã hội phổ biến nhất ở địa phương để thiết kế một sản phẩm tuyên truyền về hậu quả của tệ nạn xã hội theo gợi ý…

Trả lời:

Tệ nạn ma túy

* Tác hại:

- Với người nghiện:

+ Sức khỏe suy yếu, có thể nguy hiểm đến tính mạng nếu dùng lâu dài, dùng quá liều...

+ Gây tổn hại về sức khỏe người nghiện:

• Tổn hại về hệ tiêu hóa, hệ hô hấp, hệ tuần hoàn, các bệnh về da, làm suy giảm chức năng thải độc, hệ thần kinh
• Suy nhược toàn thân, suy giảm sức lao động, giảm hoặc mất khả năng lao động, khả năng tập trung trí óc
• Dẫn đến tình trạng nhiễm độc ma túy mãn tính, người gầy gò, xanh xao, mắt trắng, môi thâm, nước da tái xám, dáng đi xiêu vẹo
• Cơ thể suy kiệt hoặc phù nề do thiếu dinh dưỡng, rối loạn nhịp sinh học, thức đêm ngủ ngày, sức khỏe giảm sút rõ rệt.

+ Học tập và làm việc sa sút

+ Mất nhân cách, đạo đức

+ Xa lánh nếp sống, sinh hoạt lành mạnh, xa lánh người thân, bạn bè tốt.

+ Ảnh hưởng về tinh thần:

• Người nghiện thường có hội chứng quên, hội chứng loạn thần kinh sớm (ảo giác, hoang tưởng, kích động…) và hội chứng loạn thần kinh muộn (các rối loạn về nhận thức, cảm xúc, về tâm tính, các biến đổi về nhân cách đặc trưng cho người nghiện ma túy).
• Ở trạng thái loạn thần kinh sớm, người nghiện ma túy có thể có những hành vi nguy hiểm cho bản thân và người xung quanh.

+ Hành vi, lối sống của họ bị sai lệch so với chuẩn mực đạo đức của xã hội và luật pháp.

→ Bị tha hóa về nhân cách.

- Với gia đình người nghiện:

+ Mất yên ổn, hạnh phúc, tán gia bại sản, dẫn đến khánh kiệt về kinh tế.

- Với xã hội:

+ Ảnh hưởng đến trật tự an ninh: tội phạm gia tăng, kéo sự phát triển của xã hội xuống.

+ Gia tăng tỉ lệ trộm cắp, lừa đảo, cướp giật, thậm chí giết người để có tiền mua ma túy, thỏa mãn cơn nghiện.

+ Ảnh hưởng đến sự phát triển, làm suy yếu thế hệ trẻ - thế hệ tương lai sẽ làm chủ đất nước.

⇒ Nghiện ma túy gây tác hại lớn tới con người và nền kinh tế xã hội, là một trong những nguyên nhân hàng đầu kìm hãm sự phát triển kinh tế, văn hóa, gây ra nhiều tệ nạn khác kéo theo.

* Nguyên nhân dẫn đến tệ nạn ma túy

- Thất nghiệp hoặc nghề nghiệp không ổn định dẫn đến tâm lí chán chường

- Thiếu sự quan tâm của gia đình, cha mẹ có mối quan hệ phức tạp...

- Gia đình có điều kiện kinh tế khá giả, nuông chiều thái quá

- Ham vui, đua đòi, bị bạn bè dụ dỗ, lừa đảo sử dụng

- Muốn chứng tỏ mình là người sành điệu, là người lớn và độc lập.

- Tâm lý chưa ổn định, thiếu tự tin, dễ dao động

- Trình độ học vấn thấp, thiếu hiểu biết

- Do lạm dụng các thuốc giảm đau khi chữa bệnh hoặc có vấn đề sức khỏe tâm thần...

⇒ Nghiện ma túy hầu như không xuất phát từ một nguyên nhân đơn lẻ mà là sự tổ hợp của nhiều tác nhân khác nhau từ bản thân, từ gia đình và từ xã hội.

* Biện pháp phòng chống

- Bản thân phải sống trong sạch, lành mạnh, không ăn chơi, đua đòi

- Không quan hệ với những đối tượng xấu, có liên quan đến ma túy

- Gia đình phải thường xuyên quan tâm giáo dục con cái

- Giáo dục, tuyên truyền qua một số phim ảnh có tính giáo dục.

- Tuyên truyền, giáo dục pháp luật, đạo đức công dân, kỹ năng sống... cho học sinh

- Xử phạt nghiêm khắc những kẻ buôn bán.

- Kết hợp gia đình - nhà trường - xã hội.

Câu 2: Em hãy tìm hiểu các quy định của pháp luật về phòng, chống tệ nạn xã hội và trình bày trước lớp dưới dạng bảo ảnh clip hoặc tiểu phẩm.

Trả lời:

- Cấm đánh bạc, tổ chức đánh bạc dưới mọi hình thức.

- Nghiêm cấm sản xuất, tàng trữ, vận chuyển, mua bán, sử dụng, tổ chức sử dụng, lôi kéo sử dụng trái phép các chất ma túy.

- Người nghiện buộc phải đi cai nghiện.

- Nghiêm cấm hành vi mại dâm, dụ dỗ, dẫn dắt mại dâm.

- Trẻ em không được Đánh bạc, uống rượu, hút thuốc, dùng chất kích thích có hại cho sức khỏe. Nghiêm cấm lôi kéo trẻ em đánh bạc, uống rượu, hút thuốc, dụ dỗ, dẫn dắt trẻ em mại dâm.

- Chúng ta phải sống giản dị, lành mạnh, biết giữ mình và giúp nhau để không sa vào tệ nạn xã hội. Cần tuân theo những quy định của pháp luật và tích cực tham gia phòng, chống tệ nạn xã hội trong nhà trường và địa phương.