Đáp án Công dân 9 cánh diều Bài 4: Khách quan và công bằng

BÀI 4. KHÁCH QUAN VÀ CÔNG BẰNG

MỞ ĐẦU

Em hãy quan sát hình ảnh và nhận xét bạn nào nói đúng, bạn nào nói sai? Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

- Cả Ninh và Hà đều nói đúng khi đứng trên góc nhìn của mỗi bạn.

- Thông qua bức hình trên có thể thấy được rằng ai cũng có thể là người nói đúng, cũng có thể là người nói sai nên hãy thật khách quan trước khi đưa ra đánh giá, phán xét

1. Biểu hiện và ý nghĩa của khách quan

Em hãy đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi:

1. a) Em hãy xác định việc làm thể hiện sự khách quan của Ngô Sĩ Liên trong câu chuyện trên và giải thích ý nghĩa của những việc làm đó.
2. b) Em hãy nêu một số trường hợp thế hiện sự khách quan, thiếu khách quan trong cuộc sống và đưa ra nhận xét cho mỗi trường hợp

Hướng dẫn chi tiết:

1. Nhận xét: Ngô Sĩ Liên vừa đưa ra những đánh giá cao đối với những nhà sử học tiền bối đồng thời cũng nêu lên những nhược điểm của hai bộ quốc sử

=> Ý nghĩa: Thể hiện người công tư rõ ràng, dám khen dám chê, nhìn nhận khách quan

b.

- Ví dụ trường hợp khách quan: Một nhà báo viết bài báo về một vụ tai nạn giao thông. Nhà báo này phải thu thập các thông tin từ các nguồn tin cậy, chẳng hạn như cảnh sát địa phương, nhân chứng và báo cáo từ các cơ quan chức năng. Nhà báo phải chọn những thông tin có chứng cứ cụ thể để viết bài báo một cách khách quan, tránh việc có ý kiến riêng

=> Nhận xét thể hiện sự khách quan

- Ví dụ trường hợp thiếu khách quan: Công ty A mở cuộc tuyển chọn đầu bếp. Do A nấu ăn hợp khẩu vị của Giám đốc nên được đánh giá cao trong khi những giám khảo còn lại là những vị đầu bếp nổi tiếng trên thế giới nên muốn lựa chọn B. Giám đốc công ty A đã không nghe theo lời khuyên mà tự ý lựa chọn theo sở thích của cá nhân mình

=> Nhận xét: Giám đốc công ty A cần khách quan trong lựa chọn, lắng nghe ý kiến số đông

2. Biểu hiện và ý nghĩa của công bằng

Em hãy đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi:

1. a) Em hãy xác định các biểu hiện của sự công bằng trong câu chuyện trên và giải thích ý nghĩa của những biểu hiện đó.
2. b) Em hãy nêu một ví dụ về công bằng trong cuộc sống hằng ngày. Nếu thiếu sự công bằng trong trường hợp này thì điều gì sẽ xảy ra? Vì sao?

Hướng dẫn chi tiết:

1. - Bạn N là người công bằng, công tâm:

+ Biêu hiện: trong làm việc khi tham gia đề tài phải đi khảo sát tại nơi khai thác

+ Ý nghĩa: Đảm bảo tính thực tế, chuẩn vì mỗi nơi mức độ ô nhiễm sẽ khác nhau

- Bà M không nên chiều theo ý của cháu mà phải phân chia khẩu phần đều để không diễn ra tình trạng tị nạnh

1. Ví dụ: Một công ty tuyển dụng nhân viên mới, công ty phải xem xét các thông tin về kinh nghiệm làm việc, trình độ chuyên môn, kỹ năng của từng ứng viên để đưa ra quyết định tuyển dụng một cách khách quan và công bằng. Nếu thiếu đi sự công bằng, mức độ uy tín của công ty giảm, năng suất giảm vì tuyển người không đạt đúng tiêu chuẩn

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em hãy chỉ ra và giải thích biểu hiện của khách quan, công bằng, thiếu khách quan,  công bằng trong các trường hợp sau:

Hướng dẫn chi tiết:

Câu 2: Em hãy dựa vào câu ca dao dưới đây để thuyết trình trước lớp về ý nghĩa của khách quan, công bằng và tác hại của sự thiếu khách quan, công bằng:

“Thương nhau củ ấu cũng tròn

Ghét nhau đến quả bồ hòn cũng méo”

Hướng dẫn chi tiết:

Câu ca dao sử dụng hình ảnh ẩn dụ "củ ấu" và "quả bồ hòn" để tượng trưng cho hai trạng thái cảm xúc khác nhau: yêu thương và ghét bỏ. Khi ta yêu thương ai đó, ta có xu hướng nhìn nhận mọi thứ về họ một cách tích cực, dù là những điều nhỏ bé, đơn giản cũng trở nên đẹp đẽ, đáng yêu. Ngược lại, khi ta ghét bỏ ai đó, ta có xu hướng nhìn nhận mọi thứ về họ một cách tiêu cực, dù là những điều tốt đẹp cũng trở nên méo mó, sai lệch.

Hình ảnh "củ ấu" tượng trưng cho sự khách quan, công bằng. Củ ấu có hình dạng tự nhiên, không hoàn hảo, nhưng khi ta nhìn nhận nó một cách khách quan, ta sẽ thấy nó vẫn có nét đẹp riêng. Tương tự như vậy, khi ta nhìn nhận mọi việc một cách khách quan, công bằng, ta sẽ đánh giá sự việc một cách chính xác, không thiên vị cho bất kỳ ai hay bất kỳ điều gì.

Hình ảnh "quả bồ hòn" tượng trưng cho sự thiếu khách quan, công bằng. Quả bồ hòn có hình dạng méo mó, không đẹp mắt. Khi ta nhìn nhận mọi việc một cách thiếu khách quan, công bằng, ta sẽ đánh giá sự việc một cách sai lệch, thiên vị cho những điều mình muốn hoặc những người mình yêu thích.

Sự thiếu khách quan, công bằng có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như:

- Gây mâu thuẫn, tranh chấp: Khi mọi người không được đối xử công bằng, họ sẽ cảm thấy bất bình, bức xúc và dễ dẫn đến mâu thuẫn, tranh chấp.

- Gây tổn hại đến danh tiếng: Khi một người bị đối xử bất công, danh tiếng của họ có thể bị ảnh hưởng.

- Gây ảnh hưởng đến hiệu quả công việc: Khi mọi người không cảm thấy được đối xử công bằng, họ sẽ giảm động lực và hiệu quả công việc.

- Gây ảnh hưởng đến sự phát triển của xã hội: Khi thiếu sự công bằng, xã hội sẽ trở nên mất đoàn kết, trì trệ và khó có thể phát triển.

Kết luận: Câu ca dao "Thương nhau củ ấu cũng tròn - Ghét nhau đến quả bồ hòn cũng méo" là lời nhắc nhở quý giá về tầm quan trọng của sự khách quan, công bằng trong cuộc sống. Mỗi cá nhân cần rèn luyện cho mình thói quen nhìn nhận mọi việc một cách khách quan, công bằng để có thể đưa ra những đánh giá chính xác, đúng đắn và góp phần xây dựng một xã hội văn minh, tiến bộ.

Câu 3: Em hãy cùng bạn xử lý các tình huống sau:

1. Khi đọc thông báo về kết quả thi đua tháng 11, bạn N thấy điểm thành tích của các lớp khối 9 không có sự chênh lệch, những điểm trừ thi lại chênh lệch khá lớn. N phát hiện thấy lớp mình không bị trừ điểm trong khi quá trình tham gia các hoạt động của lớp vẫn có một số sai sót, nếu xét theo tiêu chí thì sẽ bị trừ điểm thi đua. N băn khoăn không biết nên xử lí như thế nào.

Nếu là N, em sẽ làm như thế nào? Giải thích vì sao em làm như vậy.

1. Hai vợ chồng anh T làm cùng một phân xưởng của nhà máy. Phân xưởng của anh chị thường phải trực đêm. Anh T có nhiệm vụ phân công trực đêm cho mọi người. Khi thấy anh T thường không phân công trực đêm cho vợ, có người thắc mắc, anh T trả lời: "Tôi là người có quyền, tôi phân công thế nào là việc của tôi".

Em nhận xét gì về việc làm và câu trả lời của anh T? Nếu là người làm việc trong phân xưởng, em giải quyết vấn đề này như thế nào?

Hướng dẫn chi tiết:

1. Trong trường hợp này, bạn N nên trung thực khai báo với thầy cô về sự sai sót này để đảm bảo tính khách quan, công bằng trong kết quả thi đua
2. Việc làm của anh T thiếu công bằng với các thành viên trong phân xưởng.

Giải quyết vấn đề: Nếu là các thành viên trong phân xưởng, em sẽ tổ chức một cuộc biểu quyết và mọi người sẽ đưa ra ý kiến của bản thân, mỗi thành viên sẽ bắt buộc phải đăng ký ca trực của mình, không có thiên vị

Câu 4: Em hãy kể những việc làm của bản thân thể hiện tính khách quan hoặc chưa khách quan, công bằng hoặc chưa công bằng theo gợi ý trong bảng sau:

Hướng dẫn chi tiết:

VẬN DỤNG

Câu 1: Em hãy sưu tầm những câu chuyện về các tấm gương có thái độ, lời nói, hành động thể hiện khách quan, công bằng trong cuộc sống hằng ngày. Từ đó, rút ra bài học và xây dựng kế hoạch rèn luyện cho bản thân.

Hướng dẫn chi tiết:

Câu chuyện về thái độ, lời nói, hành động thể hiện khách quan, công bằng trong cuộc sống hằng ngày của Bác Hồ:

Trong những ngày sống ở Việt Bắc, mỗi lần Bác đi công tác, có hai đồng chí đi cùng. Vì sợ Bác mệt, nên hai đồng chí định mang hộ ba lô cho Bác, nhưng Bác nói:

- Đi đường rừng, leo núi ai mà chẳng mệt, tập trung đồ vật cho một người mang đi thì người đó càng chóng mệt. Cứ phân ra mỗi người mang một ít.

Khi mọi thứ đã được phân ra cho vào 3 ba lô rồi, Bác còn hỏi thêm:

- Các chú đã chia đều rồi chứ?

Hai đồng chí trả lời:

- Thưa Bác, rồi ạ.

Ba người lên đường, qua một chặng, mọi người dừng chân, Bác đến chỗ đồng chí bên cạnh, xách chiếc ba lô lên.

- Tại sao ba lô của chú nặng mà Bác lại nhẹ?

Sau đó, Bác mở cả 3 chiếc ba lô ra xem thì thấy ba lô của Bác nhẹ nhất, chỉ có chăn, màn. Bác không đồng ý và nói:

- Chỉ có lao động thật sự mới đem lại hạnh phúc cho con người.

Hai đồng chí kia lại phải san đều các thứ vào 3 chiếc ba lô.

Bài học kinh nghiệm: trong cuộc sống cần phải biết san sẻ cùng nhau những lúc khó khăn, hoạn nạn, đừng dựa vào quyền cao chức rộng mà đàn áp kẻ yếu thế. Sống phải công bằng mới khiến lòng người khâm phục và nể trọng.

Kế hoạch rèn luyện: sống ngay thẳng với bản thân, tôn trọng ý kiến của những người khác, biết lắng nghe, san sẻ…

Câu 2: Em hãy liệt kê những khó khăn em có thể gặp phải khi phê phán những biểu hiện không khách quan, công bằng. Đề xuất cách khắc phục những khó khăn đó và chia sẻ với các bạn trong lớp.

Hướng dẫn chi tiết:

- Những khó khăn em có thể gặp phải: Có nguy cơ bị người khác chú ý, để mắt, cố tình gây khó khăn, đổ lỗi/trách nhiệm nào đó lên bản thân mình.

- Cách khắc phục: Việc cần làm của chúng ta bây giờ là ngẩng cao đầu mà sống, sống sao cho không lệch với lương tâm, “cây ngay không sợ chết đứng”, sẽ không ai có thể làm được gì mình