Đáp án Kinh tế pháp luật 12 chân trời sáng tạo bài 6: Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp

BÀI 6. TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Quan sát các hình ảnh sau, em hãy cho biết doanh nghiệp cần thực hiện các trách nhiệm xã hội nào. Nêu ý nghĩa của việc thực hiện các trách nhiệm đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Qua các hình ảnh trên, nhấn mạnh vai trò của cả cộng đồng và các tổ chức trong việc thúc đẩy phát triển bền vững và cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân. Trong bối cảnh này, doanh nghiệp cần thực hiện các trách nhiệm xã hội sau:

+ Tham gia vào các hoạt động cộng đồng

+ Bảo vệ môi trường

+ Tạo ra cơ hội việc làm và phát triển cộng đồng

+ Tôn trọng và hỗ trợ các nhân quyền

Ý nghĩa của việc thực hiện các trách nhiệm xã hội này là giúp doanh nghiệp xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với cộng đồng, tăng cường uy tín và lòng tin từ phía khách hàng và cộng đồng, đồng thời đóng góp tích cực vào việc cải thiện chất lượng cuộc sống và bảo vệ môi trường cho các thế hệ hiện tại và tương lai.

KHÁM PHÁ

Câu hỏi: Dựa vào hình 6.3 và thông tin trong bài, em hãy: 

- Cho biết thể nào là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp. 

- Nêu các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp và nêu ví dụ minh hoạ.

- Xác định hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong các trường hợp. 

Hướng dẫn chi tiết:

- Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là cam kết của doanh nghiệp đóng góp cho việc phát triển kinh tế bền vững. Trách nhiệm này được thực hiện thông qua việc tuân thủ các quy định về bảo vệ môi trường; bình đẳng giới; an toàn, quyền lợi lao động; đào tạo và phát triển nhân viên; phát triển cộng đồng;... theo cách có lợi cho cả doanh nghiệp cũng như phát triển chung của xã hội.

- Các hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp:

+ Trách nhiệm nhân văn

Ví dụ: Một công ty sản xuất thực phẩm có thể thực hiện trách nhiệm nhân văn bằng cung cấp thực phẩm miễn phí hoặc giảm giá cho các cộng đồng nghèo đói. Họ có thể tổ chức các chương trình ăn uống cộng đồng hoặc cung cấp thực phẩm cho các tổ chức từ thiện và quỹ cứu trợ.

+ Trách nhiệm pháp lý

Ví dụ: Một doanh nghiệp sản xuất đồ chơi cho trẻ em cần đảm bảo rằng sản phẩm của họ tuân thủ tất cả các quy định an toàn và chuẩn mực pháp lí. Họ cần đảm bảo rằng sản phẩm không gây nguy hiểm cho trẻ em và tuân thủ các quy định về vệ sinh và an toàn.

+ Trách nhiệm đạo đức

Ví dụ: Một công ty dầu mỏ có trách nhiệm đạo đức khi phải đảm bảo rằng hoạt động của họ không gây ra ô nhiễm môi trường và không làm tổn thương cộng đồng địa phương. Họ cũng cần hỗ trợ các nỗ lực bảo vệ môi trường và xã hội, chẳng hạn như việc đóng góp vào các dự án tái chế hoặc làm việc với cộng đồng để giảm thiểu ảnh hưởng của hoạt động của họ.

+ Trách nhiệm kinh tế

Ví dụ: Một công ty công nghệ có trách nhiệm kinh tế khi cung cấp cơ hội việc làm cho người lao động và đóng góp vào tăng trưởng kinh tế của địa phương và quốc gia. Họ cũng có thể hỗ trợ các doanh nghiệp nhỏ và vừa trong cộng đồng bằng cách cung cấp các chương trình đào tạo và hỗ trợ tài chính.

- Xác định hình thức thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong các trường hợp.

+ Trường hợp 1: Trách nhiệm đạo đức.

+ Trường hợp 2: Trách nhiệm pháp lý.

+ Trường hợp 3: Trách nhiệm kinh tế và trách nhiệm đạo đức.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

- Nhận xét việc thực hiện trách nhiệm xã hội của chủ thể trong trường hợp. Nêu một số biểu hiện vi phạm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong thực tế.

Hướng dẫn chi tiết:

- Ý nghĩa việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp:

+ Đối với doanh nghiệp: tránh được các rủi ro pháp lí về lao động, môi trường; tạo động lực cho người lao động và thu hút được nguồn lao động giỏi; giảm chỉ phí, tăng năng suất lao động, mở rộng thị phần; nâng cao thương hiệu và uy tín.

+ Đối với xã hội: chung sức hỗ trợ cộng đồng vượt qua khó khăn (đói nghèo, dịch bệnh, khủng hoảng kinh tế, thiên tai,..), giúp ổn định cuộc sống; góp phần bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu.

- Trong trường hợp này, doanh nghiệp P không thực hiện trách nhiệm xã hội một cách đúng đắn và đã vi phạm nghiêm trọng các quy định về bảo vệ môi trường.

- Một số biểu hiện vi phạm trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp trong thực tế:

+ Xâm phạm quyền lao động

+ Gây ô nhiễm môi trường

+ Vi phạm pháp luật

+ Sử dụng hình thức quảng cáo gian lận

LUYỆN TẬP

Câu 1: Em đồng tình với nhận định nào sau đây về trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp?

a. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là phải đóng thuế đầy đủ để giúp Nhà nước thực hiện các chức năng quản lí và có nguồn kinh phí chăm lo cho các nhu cầu của xã hội.

b. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là cam kết thực hiện đạo đức kinh doanh, tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan, tạo việc làm cho người lao động, sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận, tự nguyện đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững.

c. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là bắt buộc phải tuân thủ Hiến pháp, pháp luật và tự nguyện cam kết đóng góp vào các chương trình an sinh xã hội, thực hiện các hoạt động thiện nguyện hỗ trợ cộng đồng và xã hội.

d. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là không làm tổn hại đến các quyền và lợi ích của người khác và tự nguyện làm từ thiện nhằm bồi hoàn những thiệt hại do hoạt động sản xuất, kinh doanh làm tổn hại cho xã hội.

Hướng dẫn chi tiết:

b. Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là cam kết thực hiện đạo đức kinh doanh, tuân thủ các quy định pháp luật có liên quan, tạo việc làm cho người lao động, sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận, tự nguyện đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững.

Giải thích:

Trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp không chỉ là việc tuân thủ pháp luật và đạo đức kinh doanh, mà còn là việc tạo ra lợi ích cho cộng đồng và xã hội xung quanh thông qua việc tạo ra việc làm, sản xuất, kinh doanh có lợi nhuận và đóng góp vào các mục tiêu phát triển bền vững của xã hội. Điều này thể hiện sự chịu trách nhiệm và đóng góp tích cực của doanh nghiệp vào sự phát triển toàn diện của cộng đồng và xã hội.

Câu 2: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

a. Là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm và đồ uống, Doanh

nghiệp B đã đầu tư hệ thống xử lí nước thải và sử dụng năng lượng tái tạo trong quá trình sản xuất; doanh nghiệp cũng thực hiện các chương trình cộng đồng giúp các hộ dân ở vùng sâu, vùng xa có được nguồn nước sạch cho cuộc sống và sản xuất. Nhờ đó, uy tín và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ngày càng tăng trên thị trường.

b. Công ty Cổ phần bảo vệ thực vật H có chức năng sản xuất thuốc trừ sâu và các sản phẩm hoá chất khác dùng trong nông nghiệp. Sản phẩm của công ty có chất lượng bảo đảm và có kèm theo bản hướng dẫn quy trình sử dụng để bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng. Hằng năm, công ty đều dành một phần lợi nhuận để phân phối lại cho nông dân đã hợp tác với công ty thông qua các hoạt động thiện nguyện. Công ty còn triển khai chương trình Cùng nông dân ra đồng, tư vấn, hướng dẫn các kĩ thuật canh tác, sử dụng phân bón an toàn, không gây hại môi trường ở các địa phương.

c. Doanh nghiệp M là doanh nghiệp có uy tín trong ngành xây dựng với những dự án nhà ở hiện đại, quy mô lớn. Doanh nghiệp luôn tuân thủ các quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công trình xây dựng. Đội ngũ nhân viên của doanh nghiệp có chuyên môn, năng lực sáng tạo và được hưởng chế độ đãi ngộ thích đáng nên có những đóng góp to lớn cho hiệu quả sản xuất, kinh doanh, Chất lượng các công trình xây dựng được bảo dâm đúng cam kết, hoàn thành đúng tiến độ và thỏa mãn hợp lý các nhu cầu và lợi ích khách hàng. 

- Các doanh nghiệp trong các trường hợp trên đã thực hiện trách nhiệm xã hội nào?

- Ý nghĩa việc thực hiện các trách nhiệm xã hội đó của doanh nghiệp là gì?

Hướng dẫn chi tiết:

a. Doanh nghiệp B đã thực hiện trách nhiệm xã hội trong các khía cạnh sau:

- Trách nhiệm kinh tế: Đầu tư vào hệ thống xử lí nước thải và sử dụng năng lượng tái tạo không chỉ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đối với môi trường, từ đó tăng tính cạnh tranh và giữ vững uy tín trên thị trường.   

- Trách nhiệm nhân văn: Thực hiện các chương trình cộng đồng giúp cải thiện cuộc sống và sản xuất của các hộ dân ở vùng sâu, vùng xa, đặc biệt là trong việc cung cấp nguồn nước sạch. Điều này không chỉ góp phần nâng cao hình ảnh của doanh nghiệp mà còn mang lại lợi ích xã hội rộng lớn.

b. Công ty C đã thực hiện trách nhiệm xã hội qua các hoạt động sau:

- Trách nhiệm pháp lí: Sản phẩm có chất lượng được bảo đảm và được cung cấp kèm theo hướng dẫn quy trình sử dụng, từ đó đảm bảo an toàn cho người tiêu dùng, tuân thủ các quy định pháp luật về an toàn sản phẩm.

- Trách nhiệm nhân văn: Dành một phần lợi nhuận để phân phối lại cho nông dân, triển khai các chương trình thiện nguyện như Cùng nông dân ra đồng, tư vấn và hướng dẫn kỹ thuật canh tác an toàn và không gây hại môi trường. Điều này giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và sản xuất của nông dân, đồng thời tạo ra một môi trường kinh doanh tích cực và bền vững.

c. Doanh nghiệp M đã thực hiện trách nhiệm xã hội thông qua các hoạt động sau:

- Trách nhiệm pháp lí và đạo đức: Tuân thủ các quy định về an toàn lao động và bảo vệ môi trường khi thực hiện các công trình xây dựng. Điều này không chỉ bảo vệ người lao động mà còn giảm thiểu tác động tiêu cực đối với môi trường.

- Trách nhiệm kinh tế và nhân văn: Đảm bảo chất lượng và tiến độ của các công trình xây dựng, đồng thời cung cấp điều kiện làm việc và đãi ngộ hợp lí cho nhân viên. Điều này không chỉ giúp tăng cường uy tín và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp mà còn góp phần vào phát triển của nguồn nhân lực và xã hội.

- Ý nghĩa của việc thực hiện các trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp là:

+ Xây dựng và duy trì một hình ảnh tích cực của doanh nghiệp trong cộng đồng và trên thị trường.

+ Tạo ra lợi ích xã hội và tạo ra giá trị cho cộng đồng và xã hội xung quanh.

+ Tăng cường sự tin cậy và lòng tin từ phía khách hàng, đối tác, và các bên liên quan khác.

+ Đóng góp vào sự phát triển bền vững của doanh nghiệp và xã hội nó hoạt động.

Câu 3: Em hãy nhận xét về việc làm của chủ thể kinh doanh trong các trường hợp sau:

a. Doanh nghiệp T sản xuất nước ngọt đã thực hiện tái chế chai nhựa, tối ưu khâu phân phối sản phẩm, cải tiến trong bao bì giúp giảm lượng lớn giấy thải ra môi trường. Bên cạnh đó, doanh nghiệp này còn trích lợi nhuận và quyên góp từ người lao động ủng hộ vào các chương trình từ thiện, an sinh xã hội của địa phương.

b. Công ty V chuyên cung ứng các suất ăn công nghiệp. Để tiết kiệm chi phí và có lợi nhuận, công ty này đã sử dụng thịt trâu, đùi gà đông lạnh quá hạn, cánh gà, xương bò, mực ống được nhập lậu từ nước ngoài không rõ nguồn gốc.

Hướng dẫn chi tiết:

a. Doanh nghiệp T đã thực hiện nhiều biện pháp tích cực để giảm tác động của hoạt động kinh doanh lên môi trường và xã hội. Việc tái chế chai nhựa, tối ưu hóa khâu phân phối và cải tiến bao bì giúp giảm lượng rác thải và tiêu hao tài nguyên. Đồng thời, việc trích lợi nhuận và quyên góp từ người lao động vào các chương trình từ thiện và an sinh xã hội của địa phương là một hành động tích cực, góp phần vào phát triển cộng đồng và xã hội.

b. Trong trường hợp này, hành động của Công ty V không đồng nhất với các nguyên tắc của trách nhiệm xã hội doanh nghiệp. Việc sử dụng thịt và sản phẩm thực phẩm nhập lậu không rõ nguồn gốc không chỉ là hành vi không đạo đức mà còn có thể gây ra các vấn đề về an toàn thực phẩm và sức khỏe của người tiêu dùng. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến hình ảnh và uy tín của công ty mà còn đặt ra nguy cơ về việc vi phạm pháp luật và bị phạt nguội từ cơ quan chức năng.

Câu 4: Em hãy đóng vai một giám đốc điều hành doanh nghiệp, thực hiện một bài viết ngắn về xây dựng kế hoạch, chiến lược kinh doanh và cam kết thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp.

Hướng dẫn chi tiết:

Tầm nhìn và Kế hoạch Chiến lược Kinh doanh cho Tương lai Bền vững

Tại [Tên Công ty], chúng tôi cam kết xây dựng một doanh nghiệp mang lại giá trị cho cả cộng đồng và môi trường. Tầm nhìn của chúng tôi không chỉ là về việc phát triển kinh doanh mà còn là về việc tạo ra những thay đổi tích cực trong xã hội.

1. Xây dựng Kế hoạch, chiến lược kinh doanh:

- Nghiên cứu thị trường và Đổi mới: Chúng tôi sẽ liên tục nghiên cứu thị trường để hiểu rõ nhu cầu của khách hàng và sự phát triển của ngành công nghiệp. Điều này giúp chúng tôi đưa ra các sản phẩm và dịch vụ đáp ứng tốt nhất nhu cầu thị trường, đồng thời khuyến khích sự đổi mới liên tục.

- Tăng cường Bền vững: Chúng tôi cam kết thúc đẩy bền vững trong mọi khía cạnh của hoạt động kinh doanh. Từ việc sử dụng nguồn lực tái tạo đến việc giảm lượng phát thải, mọi quyết định đều được định hướng bởi việc tạo ra một tương lai bền vững cho hành tinh.

- Đầu tư vào Nguồn nhân lực: Nhân tố con người là yếu tố quyết định thành công của mỗi doanh nghiệp. Chúng tôi cam kết tạo ra một môi trường làm việc tích cực, khuyến khích sự sáng tạo và phát triển cá nhân của nhân viên.

2. Trách nhiệm Xã hội:

- Hỗ trợ Cộng đồng: Chúng tôi không chỉ là một doanh nghiệp, mà còn là một phần của cộng đồng xung quanh. Chúng tôi cam kết hỗ trợ các hoạt động cộng đồng, từ các chương trình giáo dục đến các hoạt động xã hội.

- Chăm sóc Môi trường: Chúng tôi nhận thức rõ vai trò quan trọng của việc bảo vệ môi trường. Chúng tôi sẽ tiếp tục đầu tư vào các giải pháp thân thiện với môi trường và thúc đẩy những thay đổi tích cực về bảo vệ môi trường.

- Đạo đức Kinh doanh: Chúng tôi luôn tuân thủ các nguyên tắc kinh doanh đạo đức và minh bạch. Chúng tôi không chỉ làm việc để tạo ra lợi nhuận, mà còn để tạo ra giá trị cho xã hội và môi trường.

Với sứ mệnh này, chúng tôi tin rằng chúng tôi có thể đóng góp vào việc xây dựng một tương lai tươi sáng và bền vững cho mọi người và cho hành tinh. Chúng tôi rất mong được sự ủng hộ và hợp tác từ tất cả các bên để cùng nhau thực hiện những cam kết này.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy tìm hiểu về hoạt động thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tại địa phương và nêu ý nghĩa của việc làm đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Hoạt động thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tại địa phương, hay còn được gọi là CSR (Corporate Social Responsibility), là một phần quan trọng của hoạt động kinh doanh hiện đại. Điều này bao gồm việc doanh nghiệp tham gia vào các hoạt động xã hội và môi trường nhằm cải thiện điều kiện sống cho cộng đồng địa phương và bảo vệ môi trường.

Các hoạt động CSR tại địa phương có thể bao gồm:

1. Hỗ trợ cộng đồng: Doanh nghiệp có thể tổ chức các chương trình hỗ trợ giáo dục, y tế, và phát triển kinh tế cho cộng đồng địa phương. Điều này giúp nâng cao chất lượng cuộc sống và cơ hội cho những người dân trong khu vực.

2. Bảo vệ môi trường: Doanh nghiệp có thể thực hiện các biện pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực lên môi trường, như giảm lượng phát thải, sử dụng nguồn năng lượng tái tạo, và tham gia vào các hoạt động tái chế và bảo vệ động vật hoang dã.

3. Tạo việc làm và phát triển kinh tế: Doanh nghiệp có thể đầu tư vào các dự án phát triển kinh tế và tạo việc làm cho cộng đồng địa phương, giúp cải thiện thu nhập và tiếp cận với các cơ hội kinh doanh.

4. Hỗ trợ văn hóa và nghệ thuật: Doanh nghiệp có thể tài trợ cho các sự kiện văn hóa, nghệ thuật và thể thao trong khu vực, góp phần vào việc bảo tồn và phát triển văn hóa địa phương.

- Ý nghĩa của việc thực hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp tại địa phương là:

+ Xây dựng một hình ảnh tích cực với cộng đồng địa phương, tăng cường lòng tin và sự ủng hộ từ phía khách hàng và cộng đồng.

+ Tạo ra một môi trường kinh doanh tích cực và bền vững, giúp doanh nghiệp thu hút và giữ chân nhân viên tài năng.

+ Góp phần vào việc giải quyết các vấn đề xã hội và môi trường, từ đó tạo ra một xã hội và một môi trường sống tốt hơn cho mọi người.

+ Tạo ra giá trị dài hạn cho doanh nghiệp bằng cách tăng cường sự phát triển bền vững và mối quan hệ tốt đẹp với cộng đồng địa phương.