Đáp án Kinh tế pháp luật 12 chân trời sáng tạo bài 13: Quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên

BÀI 13. QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ CỦA CÔNG DÂN TRONG BẢO VỆ DI DẢN VĂN HOÁ, MÔI TRƯỜNG VÀ TÀI NGUYÊN THIÊN NHIÊN

MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Em hãy kể tên một số quy định về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa, môi trường và tài nguyên thiên nhiên mà em biết.

Hướng dẫn chi tiết:

- Căn cứ theo quy định tại Điều 14, Luật Di sản văn hóa 2001, sửa đổi, bổ sung 2009, tổ chức, cá nhân có các quyền và nghĩa vụ sau:

+ Sở hữu hợp pháp di sản văn hóa

+ Tham quan, nghiên cứu di sản văn hóa

+ Tôn trọng, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa

+ Thông báo kịp thời địa điểm phát hiện di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia, di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh; giao nộp di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia do mình tìm được cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền nơi gần nhất;

+ Ngăn chặn hoặc đề nghị cơ quan nhà nước có thẩm quyền ngăn chặn, xử lí kịp thời những hành vi phá hoại, chiếm đoạt, sử dụng trái phép di sản văn hóa.

KHÁM PHÁ

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết các trường hợp đề cập đến quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa.

- Cho biết hành vi của bà M trong trường hợp 2 vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vục của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa. Hành vi này có thể gây ra hậu quả gì?

Hướng dẫn chi tiết:

- Hành vi của chủ thể:

+ Trường hợp 1: Đề cập đến quy định của pháp luật về quyền được hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa của dân tộc.

+ Trường hợp 2: Đề cập đến quy định của pháp luật về nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa.

Câu hỏi: Dựa vào thông tin trong bài, em hãy:

- Cho biết hành vi của chủ thể trong các trường hợp vi phạm quy định nào của pháp luật về bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

- Cho biết hành vi này gây ra hậu quả gì cho người vi phạm và xã hội.

Hướng dẫn chi tiết:

- Hành vi của chủ thể:

Căn cứ theo quy định tại Điều 6, Luật Bảo vệ môi trường 2020:

+ Trường hợp 1: Anh T đã có hành vi vi phạm trong hoạt động bảo vệ môi trường: chôn chất thải nguy hại không đúng quy trình kĩ thuật, quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

+ Trường hợp 2: Anh A đã có hành vi vi phạm khi gây tiếng ồn, độ rung vượt mức cho phép theo quy chuẩn kĩ thuật môi trường cũng như xả bụi vào không khí.

+ Trường hợp 3: Anh A và anh B có hành vi vi phạm khi xả nước thải chưa được xử lí đạt quy chuẩn kĩ thuật môi trường ra môi trường.

- Hậu quả của hành vi:

Các hành vi vi phạm quy định về bảo vệ môi trường trong các trường hợp đã nêu có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng đối với cả người vi phạm và xã hội:

+ Hậu quả cho người vi phạm:

• Pháp luật về bảo vệ môi trường thường áp đặt các biện pháp xử phạt nặng nề đối với những vi phạm liên quan đến môi trường, bao gồm tiền phạt và hình phạt hành chính.

• Ngoài ra, người vi phạm cũng có thể phải chịu trách nhiệm về việc khắc phục hậu quả của hành vi vi phạm, bao gồm việc xử lý chất thải nguy hại hoặc khắc phục hậu quả gây ra cho môi trường.

• Hành vi vi phạm có thể dẫn đến danh tiếng xấu và ảnh hưởng đến sự nghiệp hoặc kinh doanh của người vi phạm trong tương lai.

+ Hậu quả cho xã hội:

• Việc xả thải không đúng quy trình hoặc vượt quá mức cho phép có thể gây ra ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe của cộng đồng xung quanh.

• Ô nhiễm môi trường cũng có thể gây ra tổn thất kinh tế lớn do phải chi tiền xử lý môi trường, điều trị bệnh tật, hoặc giảm giá trị của tài sản do ảnh hưởng của môi trường ô nhiễm.

• Nếu vi phạm liên tục xảy ra mà không có biện pháp kiểm soát và xử lý kịp thời, có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về môi trường và sức khỏe cộng đồng, ảnh hưởng lâu dài đến phát triển bền vững của xã hội.

LUYỆN TẬP

Câu 1: Cho biết quan điểm của em đối với các nhận định sau về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa, môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

a. Cá nhân phát hiện di sản văn hoá thì có quyền sở hữu đối với di sản văn hoá đó.

b. Tố cáo các hành vi vi phạm việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên vừa là quyền vừa là nghĩa vụ của công dân.

c. Bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá là thực hiện quyền của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá. 

d. Công dân có quyền tiếp cận các thông tin về bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên. 

e. Tham gia giải quyết các vấn đề bảo vệ môi trường là tài nguyên thiên nhiên là quyền của công dân. 

Hướng dẫn chi tiết:

a. Sai. Cá nhân không có quyền sở hữu đối với di sản văn hóa mà chúng thuộc về cộng đồng, quốc gia, hoặc những tổ chức chịu trách nhiệm quản lý.

b. Đúng. Tố cáo các hành vi vi phạm việc bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công dân, nhằm đảm bảo sự bền vững của môi trường và tài nguyên cho thế hệ sau

c. Đúng. Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa là một phần của quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá, đóng góp vào sự bền vững và phát triển của xã hội.

d. Đúng. Công dân có quyền tiếp cận các thông tin về bảo vệ môi trường, tài nguyên thiên nhiên để có hiểu biết và tham gia tích cực vào các hoạt động bảo vệ môi trường.

e. Đúng. Tham gia giải quyết các vấn đề bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên là một quyền của công dân, đồng thời cũng là trách nhiệm của họ để đảm bảo sự bền vững và phát triển của môi trường.

Câu 2: Hành vi sau đây vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa? Vì sao?

a. Anh A buôn bán cổ vật nhằm thu lợi bất chính. 

b. Ông K phát hiện các di vật trong đình làng bị mất nhưng không thông báo cho các cơ quan có thẩm quyền.

c. Anh V, nhân viên khu di tích, không hỗ trợ giới thiệu về khu di tích cho khách

tham quan. 

Hướng dẫn chi tiết:

a. Anh A có hành vi vi phạm quy định của pháp luật về quyền được sở hữu hợp pháp di sản văn hóa. Trong trường hợp này, anh A buôn bán cổ vật nhằm thu lợi là hình thức sở hữu bất hợp pháp.

b. Ông K có hành vi vi phạm quy định của pháp luật về nghĩa vụ thông báo kịp thời cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp di sản văn hóa có nguy cơ bị hủy hoại hay bị mất.

Câu 3: Hành vi sau đây vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên? Vì sao?

a. Bà Y thường súc rửa bình phun ở sông sau khi phun thuốc trừ sâu.

b. Chị G kinh doanh quán ăn nhưng không thực hiện phân loại rác thải trước khi đưa đến nơi tập kết.

c. Anh T nhập khẩu vào Việt Nam các vỏ nhựa của thiết bị điện tử đã qua sử dụng.

d. Vợ chồng ông P chặt phá một số cây trong rừng phòng hộ.

Hướng dẫn chi tiết:

a. Hành vi của bà Y đã vi phạm quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên nước. Tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên nước có nghĩa vụ bảo vệ tài nguyên nước, sử dụng nước đúng mục đích, an toàn.

b. Hành vi của chị G đã vi phạm quy định về việc xử lý rác thải một cách hiệu quả và bảo vệ môi trường. Việc phân loại rác thải trước khi đưa đến nơi tập kết giúp tái chế và xử lý rác thải một cách hiệu quả, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.

c. Hành vi của anh T vi phạm quy định về việc nhập khẩu chất thải và phân loại rác thải. Việc nhập khẩu vỏ nhựa của thiết bị điện tử đã qua sử dụng không chỉ gây ra vấn đề về quản lý chất thải mà còn có thể gây hại cho môi trường và sức khỏe con người.

d. Hành vi của vợ chồng ông P vi phạm quy định về bảo vệ tài nguyên thiên nhiên. Việc chặt phá cây trong rừng phòng hộ gây mất môi trường sống của các loài sinh vật và làm suy giảm diện tích rừng, ảnh hưởng đến sự cân bằng sinh thái và khả năng tái tạo của rừng.

Câu 4: Em hãy đọc các trường hợp sau và thực hiện yêu cầu.

a. Trong quá trình thi công xây nhà cho anh H, anh A dã phát hiện một số hiện vật bằng đồng. Nghi ngờ các hiện vật này có niên đại từ thời Nguyễn, anh dã liên hệ với những người buôn đồ cổ để bán.

Em hãy cho biết hành vi của anh A vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hoá. Hành vi đó dẫn đến hậu quả nào?

b. Trong quá trình làm nhiệm vụ, Tổ công tác Phòng Cảnh sát môi trường huyện

A đã phát hiện ông Q điều khiển phương tiện múc cát từ dưới sông lên sà lan. Khi cơ quan chức năng yêu cầu xuất trình giấy phép khai thác cát, ông Q đã không cung cấp được.

- Em hãy cho biết hành vi của ông Q vi phạm quy định nào của pháp luật về quyền và nghĩa vụ nào của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên

- Cho biết hành vị của ông Q phải chịu hậu quả gì?

Hướng dẫn chi tiết:

a. Hành vi của anh A vi phạm quy định về nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ di sản văn hóa. Theo đó, công dân có nghĩa vụ thông báo kịp thời cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền trong trường hợp di sản văn hóa có nguy cơ bị làm sai lệch giá trị. 

Hành vi trên có thể dẫn tới hậu quả tiêu cực như: mất mát và thiệt hại cho di sản văn hóa; gây hại cho sự nghiệp bảo tồn và phát huy giá trị di sản.

b. Hành vi của ông Q vi phạm quy định về nghĩa vụ của công dân trong bảo vệ môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Theo đó, công dân có nghĩa vụ thực hiện các việc làm phù hợp góp phần sử dụng hợp lí và tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên.

Hành vi trên có thể khiến ông Q phải chịu một số hậu quả như: 

+ Chịu trách nhiệm trước pháp luật

+ Bị thu hồi phương tiện và ngưng hoạt động

+ Chịu bồi thường khi thiệt hại xảy ra

Câu 5: Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

a. Nhằm bảo tồn và phát huy giá trị của các di sản văn hoá, anh K đã dày công tìm hiểu và số hoá các di sản văn hoá Việt Nam. Dự án của anh K đã góp phần giúp cho công chúng có thể tiếp cận dễ dàng với các di sản bằng việc trải nghiệm qua mô hình 2D và 3D. Nhờ đó, giúp mọi người hiểu rõ và có ý thức hơn trong việc bảo vệ các di sản văn hoá của Việt Nam.

b. Với mong muốn khôi phục lại sự nguyên sơ cho dòng sông ở quê mình, anh H và một nhóm các bạn trẻ đã thành lập dự án Dòng sông xanh. Dự án đã tổ chức các hoạt động nhặt rác xung quanh bờ sông, dưới sông; tuyên truyền nói không với túi ni lông, đồ nhựa dùng một lần.

Em có nhận xét gì về việc làm của anh K, anh H trong các trường hợp trên?

Em cần làm gì để góp phần thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ trong bảo vệ di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên?

Hướng dẫn chi tiết:

Cả hai trường hợp trên đều thể hiện tinh thần trách nhiệm và ý thức của các cá nhân trong việc bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên. Họ không chỉ dừng lại ở việc nhận thức về vấn đề mà còn hành động và góp phần tích cực vào việc giải quyết vấn đề.

Để thực hiện tốt quyền và nghĩa vụ trong bảo vệ di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên, em có thể:

- Tham gia các hoạt động như anh K và anh H đã làm, bằng cách chủ động tham gia vào các dự án bảo tồn và phát triển di sản văn hoá, tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường như làm sạch môi trường, tuyên truyền về sự quan trọng của bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.

- Tăng cường kiến thức và nhận thức về các vấn đề liên quan đến di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên.

- Lan tỏa và tuyên truyền ý thức về việc bảo vệ và phát huy giá trị của di sản văn hoá, môi trường và tài nguyên thiên nhiên đến cộng đồng xung quanh.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Em hãy cùng các bạn trong nhóm làm một sản phẩm tái chế và thuyết trình về ý nghĩa của sản phẩm đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Tên sản phẩm: Bình hoa tre tái chế

Mô tả sản phẩm: Sản phẩm này là một bình hoa được làm từ vật liệu tái chế, bao gồm ống tre tái chế từ các sản phẩm không còn sử dụng như ống giấy vệ sinh hoặc ống bảo vệ đèn sợi đèn compact. Bình hoa sẽ được trang trí bằng các đồ trang trí như dây thừng tái chế hoặc nút cũ. Các bình hoa có thể được sơn hoặc trang trí bằng cách dùng sơn nước không độc hại và không gây ô nhiễm môi trường.

Ý nghĩa của sản phẩm:

1. Tái chế vật liệu: Sản phẩm này giúp tái chế và tái sử dụng các vật liệu như ống tre và dây thừng, giảm lượng rác thải nhựa và giấy được tạo ra từ việc sản xuất mới.

2. Bảo vệ môi trường: Bằng cách sử dụng vật liệu tái chế và sơn không độc hại, sản phẩm giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người.

3. Tạo ra sản phẩm thẩm mỹ: Bình hoa tre tái chế không chỉ có ý nghĩa môi trường mà còn là một sản phẩm thẩm mỹ, mang lại vẻ đẹp tự nhiên và gần gũi cho không gian sống.

4. Thúc đẩy ý thức về bảo vệ môi trường: Thông qua việc trưng bày và sử dụng sản phẩm này, chúng ta có thể tạo ra cơ hội để tăng cường ý thức về việc bảo vệ môi trường và tái chế trong cộng đồng của chúng ta.

Thuyết trình:

- Bắt đầu bằng việc giới thiệu vấn đề của ô nhiễm môi trường và cần phải tái chế và sử dụng lại các vật liệu.

- Giới thiệu sản phẩm bình hoa tre tái chế và mô tả cách sản phẩm này được làm ra từ các vật liệu tái chế.

- Nói về ý nghĩa của sản phẩm đối với việc bảo vệ môi trường và giảm thiểu lượng rác thải.

- Thuyết trình về cách sử dụng sản phẩm để tạo ra một không gian sống thân thiện với môi trường và đẹp mắt.

- Kết thúc bằng việc khuyến khích mọi người tham gia vào các hoạt động tái chế và bảo vệ môi trường hơn nữa.