Đáp án Ngữ văn 11 cánh diều Bài 7 Văn bản 1: Thương nhớ mùa xuân

VĂN BẢN: THƯƠNG NHỚ MÙA XUÂN

Câu 1: Cảnh sắc và con người Hà Nội vào  mùa xuân có đặc điểm gì?

Trả lời:

Mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm xa xa, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng.

Câu 2: Cảm xúc của nhân vật "tôi" trước mùa xuân thế nào?

Trả lời:

Nhân vật tôi háo hứng, mong ngóng nó đến.

Câu 3: Ở phần 3, tác giả đã bày tỏ cảm xúc gì về mùa xuân Hà Nội?

Trả lời:

Các chi tiết như: "Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến".

=>Tác giả cảm thán, vui vẻ trước vẻ đẹp của mùa xuân. 

Câu 4: Thời tiết đặc trưng của Hà Nội sau rằm tháng Giêng như thế nào?

Trả lời:

Thời tiết đặc trưng của Hà Nội sau rằm tháng Giêng:

Rét vẫn còn

Chưa có mưa rây

Câu 5: Trong tâm trí tác giả, trăng tháng Giêng có gì đặc biệt?

Trả lời:

Trăng tháng Giêng non như một người con gái mơn mởn đào tơ. Trăng tháng này đẹp hơn các tháng khác: "sáng nhưng không lộng lẫy như trăng mùa thu, đẹp nhưng không đẹp một cách úa héo như trăng tháng Một...."

Câu 1: Đề tài của văn bản Thương nhớ mùa xuân là gì? Dựa vào đâu em biết được điều đó?

Trả lời:

 “Thương nhớ mùa xuân" là nỗi niềm nhớ thương da diết quê hương, gia đình. 

Dựa vào nội dung của văn bản, em biết được điều đó. Văn bản đã biểu lộ một cách rất chân thực và cụ thể nỗi niềm nhớ thương da diết quê hương, gia đình của tác giả.Với cách viết tùy bút chân thực và cụ thể, ông đã biểu lộ tình cảm thiêng liêng đó. Nhớ về mùa xuân của đất Bắc, của Hà Nội, Vũ Bằng đã tả lại những cảnh sắc thiên nhiên và đời sống sinh hoạt của người thủ đô một cách rõ ràng trong tâm trí của người con xa quê. Giọng văn nhẹ nhàng, du dương, trầm bổng của ông đã đưa độc giả lạc vào thế giới hồi ức miên man, dạt dào cảm xúc. Ông đã nhắc đi nhắc lại như một lời tỏ tình thiết tha mà say đắm: “Mùa xuân của tôi... mùa xuân thần thái của tôi...” 

Câu 2: Xác định nội dung chính của mỗi phần trong văn bản Thương nhớ mùa xuân. Theo em, mạch lô gích chính gắn kết các phần của văn bản là gì?

Trả lời:

- Bố cục: 

• Phần 1 (từ đầu đến “mê luyến mùa xuân”): Cảm nhận về quy luật tình cảm của con người với mùa xuân.
• Phần 2 (tiếp đó đến “mở hội liên hoan”): Cảnh sắc, không khí mùa xuân Hà Nội.
• Phần 3 (còn lại): Cảnh sắc và không khí màu xuân sau ngày rằm tháng Giêng.

- Theo em, mạch lô gích chính gắn kết các phần của văn bản là: suy nghĩ, cảm nhận của nhà văn về cảnh sắc mùa xuân.

Câu 3: Cái “tôi” tác giả trong văn bản thể hiện tình cảm, cảm xúc gì? Hãy dẫn ra một số câu văn thể hiện rõ tình cảm, cảm xúc ấy.

Trả lời:

Cái “tôi” tác giả trong văn bản thể hiện tình tình yêu nồng nàn của tác giả đối với mùa xuân. Điều đó được thể hiện qua một số chi tiết như:

"Tự nhiên như thế: ai củng chuộng mùa xuân. Mà tháng giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến, không có gì lạ hết. Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con; ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân."

"Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng Giêng, Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong, cỏ không mướit xanh như cuối đông, đầu Giêng, nhưng trái lại, lại nức một mùi hương man mác."

...

Câu 4: Phân tích sự kết hợp giữa yếu tố tự sự và trữ tình của thể loại tuỳ bút qua một vài biểu hiện cụ thể trong văn bản Thương nhớ mùa xuân (ngôn ngữ, chi tiết, sự việc,...).

Trả lời:

• Ngôn ngữ: Giàu hình ảnh, cảm xúc, giàu chất trữ tình
• Nhân vật "tôi" kể, tả, biểu cảm... với giọng điệu nhịp nhàng, hài hòa, trôi chảy, tự nhiên.
• Cảnh vật qua dưới ngòi bút nhà văn hiện lên thật sinh động, như được thổi hồn bên trong. Qua đó, thể hiện được sự tài hoa, khả năng quan sát, cảm nhận tinh tế của tác giả.

Người yêu cảnh, vào những lúc..... có lẽ là sự sống!"

Anh có thể đạp cỏ trên Hồ Gươmh....anh vậy."

"Thường thường, vào khoảng... cuộc sống êm đềm, thường nhật."

...

- Trong văn bản, tác giả sử dụng nhiều câu cảm thán, các câu bộc lộ trực tiếp tâm tư, tình cảm, suy nghĩ của mình:

"Ới ơi ngườ em gái xõa tóc bên cửa sổ!"

"Tôi yêu sông xanh, núi tím.... là vì thế" 

"Mùa xuân của tôi...."

....

Câu 5: Chi tiết nào về thiên nhiên (hoặc phong tục, con người) Hà Nội trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?

Trả lời:

Em thích chi tiết miêu tả thiên nhiên Hà Nội vào tháng Giêng. Vũ Bằng đã miêu tả chân thực khung cảnh tháng giêng về. Tháng Giêng tời là lúc đất trời chuẩn bị có sự chuyển giao diệu kì và đầy tinh tế. Đất bắc mang một nét đẹp thật trong veo, đằm thắm, có sự hòa quyện nhịp nhàng giữa con người với cảnh sắc thiên nhiên đất trời. Và có lẽ vì thế mà lòng người cũng đồng điệu, hòa cùng những nhịp điệu nhộn nhịp của mùa xuân.

Câu 6: Em hiểu thêm được những gì về giá trị văn hoá dân tộc từ văn bản Thương nhớ mùa xuân?

Trả lời:

Qua văn bản, em hiểu nhiều hơn về vă hóa con người Hà Nội. Các chi tiết “Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhuỵ vẫn còn phong, cỏ không mướt xanh như cuối đông, đầu giêng, nhưng trái lại, lại nức một mùi hương man mác” và  "Ấy là lúc thịt mỡ dưa hành đã hết...Tết cũng tạm thời kết thúc để nhường chỗ cho cuộc sống êm đềm thường nhật" đã chỉ ra những đặc trưng về văn hóa người miền Bắc vào mỗi dịp trước và sau tết. Tết miền Bắc gắn liền với hình ảnh cây đào, bánh trưng, dưa hành... Khi hoa phai là lúc hết Tết, cuộc sống quay trở lại quỹ đạo thường ngày, tất bật với công việc.