Đáp án Ngữ văn 12 chân trời sáng tạo Bài 4: Văn Bản. Con Gà Thờ

BÀI 4. SỰ THẬT VÀ TRANG VIẾT

VĂN BẢN. CON GÀ THỜ

I. TRƯỚC KHI ĐỌC

Câu 1: Bạn cho biết tục thờ cúng thường gắn với thái độ, tình cảm gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Tục thờ cúng thường gắn với những thái độ, tình cảm sau:

1. Lòng thành kính và tôn nghiêm:

• Thể hiện sự tôn trọng đối với các vị thần linh, tổ tiên, những người có công với đất nước, gia đình.
• Mong muốn được cầu phước, cầu an, bày tỏ lòng biết ơn và tưởng nhớ.

2. Lòng biết ơn:

• Tưởng nhớ đến công lao của những người đã khuất, những người có công với gia đình, đất nước.
• Biết ơn những gì họ đã hy sinh cho thế hệ sau.

3. Lòng tin vào thế giới tâm linh:

• Tin tưởng vào sự tồn tại của các vị thần linh, tổ tiên.
• Mong muốn được phù hộ, che chở trong cuộc sống.

4. Tình cảm gia đình:

• Gắn kết các thành viên trong gia đình, tạo sự đoàn kết, yêu thương.
• Giữ gìn truyền thống tốt đẹp của gia đình.

5. Lòng yêu nước:

• Tưởng nhớ đến những người đã hy sinh cho độc lập tự do của đất nước.
• Gây dựng tinh thần yêu nước, tự hào dân tộc.

II. ĐỌC VĂN BẢN

Câu hỏi: Chú ý nhận định "đáng lẽ cũng là bậc sướng"

Hướng dẫn chi tiết:

Trong tác phẩm "Con gà thờ" của Ngô Tất Tố, nhận định "đáng lẽ cũng là bậc sướng" phản ánh một thực tế xã hội nông thôn Việt Nam, nơi mà dù có điều kiện kinh tế khá giả nhưng vẫn phải chịu nhiều áp lực từ những tục lệ không còn phù hợp

Câu hỏi: Việc cung cấp các thông tin liên quan đến tục lệ “lên lão" trong đoạn này có tác dụng gì đối với thiên phóng sự.

Hướng dẫn chi tiết:

Việc trình bày thông tin về phong tục “lên lão” không chỉ giúp độc giả hiểu rõ hơn về văn hóa và cảnh sống của làng quê mà còn làm nổi bật tính cách và quan điểm của nhân vật “ông chủ” - người muốn theo đuổi truyền thống nhưng đồng thời cũng phản ánh sự cầu kỳ và đòi hỏi cao của mình.

Câu hỏi: Câu này là lời kể hay lời nhận xét, bình luận?

Hướng dẫn chi tiết:

Lời bình luận.

Câu hỏi: Các chi tiết trong đoạn này thể hiện điều gì trong cách đối xử với gà và với người của nhân vật “ông chủ"?

Hướng dẫn chi tiết:

Các chi tiết trong đoạn văn thể hiện rõ sự mâu thuẫn trong cách đối xử của “ông chủ” với gà và với người. Mặc dù “ông chủ” có điều kiện kinh tế tốt nhưng lại quá chú trọng vào việc chuẩn bị con gà theo đúng tục lệ, thể hiện sự cầu kỳ và lòng tự trọng của bản thân trong mắt làng xóm. Điều này cũng phản ánh một phần văn hóa và xã hội nông thôn, nơi mà việc giữ gìn truyền thống và danh dự gia đình có thể chiếm ưu tiên hơn cả mối quan hệ giữa người với người.

Câu hỏi: Việc tác giả thuật lại một cách chi tiết cách luộc gà nhằm mục đích gì?

Hướng dẫn chi tiết:

Việc tác giả chi tiết mô tả cách luộc gà không chỉ làm câu chuyện trở nên sống động và hấp dẫn hơn, mà còn nhấn mạnh sự tập trung vào nghi lễ và hình thức bên ngoài, thay vì giá trị bên trong của con người và mối quan hệ giữa họ. Qua đó, Ngô Tất Tố đã chỉ trích những phong tục lạc hậu và sự giả tạo trong xã hội, đồng thời thể hiện sự đồng cảm với những người dân làng phải chịu đựng những áp lực không cần thiết từ những thói quen cũ. Điều này là một trong những thông điệp mà tác giả muốn truyền tải qua tác phẩm của mình.

III. SAU KHI ĐỌC

Câu 1: Những dấu hiệu nào giúp bạn nhận biết văn bản trên thuộc thể loại phóng sự?

Hướng dẫn chi tiết:

Dấu hiệu:

- Sự việc trong tục “lên lão" của một ngôi làng nọ, tục lệ này có liên quan đến tín ngưỡng của làng này. 

- Có số liệu xác thực về số cân nặng của con gà dùng để thờ cúng.

- Miêu tả hành động luộc gà rất độc đáo.

- Thủ pháp tâm lí và cách miêu tả cận cảnh.

Câu 2: Liệt kê các sự việc chính theo trình tự được thuật lại trong văn bản.

Hướng dẫn chi tiết:

Trong tác phẩm “Con gà thờ” của Ngô Tất Tố, các sự việc chính được thuật lại theo trình tự như sau:

1. Ông chủ nhà trọchuẩn bị cho lễ “lên lão” với việc sửa Hướng dẫn cỗ xôi và con gà thờ.
2. Mô tả chi tiết về việc chọn gà và quá trình chăm sóc gà của ông chủ.
3. Sự kiện ông chủ đem gà đi cúng và phản ứng của dân làng.

Câu 3: Xác định ngôi kể, điểm nhìn trong văn bản và nêu tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy.

Hướng dẫn chi tiết:

- Ngôi kể: thứ nhất

- Điểm nhìn: nhân vật trong văn bản

- Tác dụng: Người kể chuyện xưng “tôi" đã trực tiếp kể lại những gì đã chứng kiến, trải qua. 

Câu 4: Liệt kê một số ví dụ về lời miêu tả, lời kể, lời bàn luận - trữ tình của nhân vật “tôi" và nêu tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật trong văn bản.

Hướng dẫn chi tiết:

Một số ví dụ về lời miêu tả, lời kể, lời bàn luận - trữ tình của nhân vật “tôi” có thể kể đến như:

• Miêu tả: “Gà sống mã đỏ, chân vàng, vặt lông và luộc chín rồi, còn đủ bốn cân.”
• Bàn luận: “Người ta đua nhau tự tăng số cân ấy lên, ít nhất cũng là năm cân, nhiều thì có khi sáu cân, bảy cân…”

Cách kết hợp miêu tả với trần thuật trong văn bản giúp người đọc hình dung rõ nét về không gian và nhân vật, đồng thời cảm nhận được sâu sắc hơn về tâm trạng và suy nghĩ của nhân vật “tôi”.

Câu 5: Nêu ít nhất hai ví dụ về chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ, đánh giá của người viết đối với các chi tiết đó. 

Hướng dẫn chi tiết:

Hai ví dụ về chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ, đánh giá của người viết:

1. Chi tiết: Ông chủ chọn gà - Thái độ: Phê phán sự cầu kỳ không cần thiết.
2. Sự kiện: Dân làng đánh giá cao gà lớn - Đánh giá: Phản ánh sự hư danh và giả tạo trong xã hội.

Câu 6: Xác định chủ đề, cảm hứng chủ đạo và thông điệp của văn bản.

Hướng dẫn chi tiết:

Chủ đề chính của văn bản là sự phê phán những hủ tục lạc hậu và sự giả tạo trong xã hội nông thôn.

Cảm hứng chủ đạo là lòng trắc ẩn và sự đồng cảm với những người dân làng.

Thông điệp mà tác giả muốn truyền đạt là sự cần thiết của việc đổi mới và bỏ qua những tục lệ không còn phù hợp.

Câu 7: Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả (sử dụng ngôi kể, điểm nhìn, thủ pháp miêu tả, trần thuật, cách sắp xếp sự kiện chi tiết, ngôn ngữ…) trong việc thể hiện chủ đề, tư tưởng, thông điệp của văn bản.

Hướng dẫn chi tiết:

Nghệ thuật viết phóng sự của Ngô Tất Tố thể hiện qua việc sử dụng ngôi kể thứ nhất, lấy góc nhìn từ nhân vật "tôi", cùng với việc miêu tả sinh động và trần thuật chặt chẽ. Sắp xếp chi tiết sự kiện và sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh giúp tạo ra văn bản chân thực và hấp dẫn hơn, từ đó hiệu quả trong việc truyền đạt chủ đề, tư tưởng và thông điệp của tác phẩm.

Bài tập sáng tạo: Vẽ một bức tranh về con gà thờ hoặc viết một đoạn văn (độ dài 200 chữ), thể hiện suy nghĩ của bạn về nhân vật ông chủ con gà thờ.

Hướng dẫn chi tiết:

Trong "Con gà thờ" của Ngô Tất Tố, nhân vật ông chủ phản ánh một phần xã hội nông thôn Việt Nam thời bấy giờ. Ông chủ, mặc dù có điều kiện kinh tế khá giả, nhưng bị ràng buộc bởi những tục lệ lạc hậu. Việc chuẩn bị con gà thờ với sự cầu kỳ và tỉ mỉ quá mức cho thấy sự chênh lệch giữa giá trị vật chất và tinh thần trong cuộc sống của ông. Ông ta coi trọng con gà hơn cả mối quan hệ với những người xung quanh, phản ánh một tình trạng xã hội nơi hình thức và nghi lễ được ưu tiên. Đây là cách Ngô Tất Tố phê phán những hủ tục và sự giả tạo