Giáo án và PPT Ngữ văn 12 chân trời bài 4: Con gà thờ (Ngô Tất Tố)

TIẾT    : CON GÀ THỜ

A. KHỞI ĐỘNG

HS xem 1 số hình ảnh và trả lời câu hỏi.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. Tìm hiểu chung

Tìm hiểu về cuộc đời cũng như sự nghiệp của nhà văn Ngô Tất Tố: Thân thế, sự nghiệp; Tác phẩm chính.

Kết luận:

Tên: Ngô Tất Tố (1894 – 1954). Quê quán: xã Mai Lâm, huyện Đông Anh, Hà Nội. Ông là nhà văn, nhà báo, nhà nghiên cứu dịch giả có nhiều đóng góp quan trọng. Ông nổi tiếng với các tiểu thuyết bao gồm có: Tắt đèn, Lều chõng và phóng sự Việc làng.

2. Phóng sự “Con gà thờ”

Tìm hiểu về phóng sự “Con gà thờ”

Kết luận:

Thể loại: Phóng sự; Xuất xứ: Trích từ phóng sự Việc làng; Việc làng gồm có mười sáu thiên, ghi chép những tập tục của làng quê miền Bắc thời kì trước Cách mạng tháng Tám; Con gà thờ nằm ở thiên thứ mười, viết về tục “lên lão” trước kia ở miền quê. 

II. Khám phá văn bản

1. Tìm hiểu tính phi hư cấu, thủ pháp nghệ thuật, sự kết hợp chi tiết, sự kiện hiện thực với trải nghiệm, thái độ và đánh giá của người viết trong phóng sự.

a) Liệt kê các sự việc chính theo trình tự được thuật lại trong văn bản.

b) Tác dụng của ngôi kể, điểm nhìn ấy.

c) Tác dụng của cách kết hợp miêu tả với trần thuật trong văn bản.

d) Nêu ít nhất ví dụ về chi tiết, sự kiện hiện thực và thái độ, đánh giá của người viết đối với các chi tiết đó.

Kết luận:

a) Giới thiệu khái quát về gia thế của ông chủ trọ làng V.Đ; Chọn mua gà; Nuôi và chăm sóc gà (hãm gà, vỗ béo gà…) rất cẩn thận; Đôi gà được chữa trị, cầu khấn, mạnh khỏe trở lại; Luộc gà, đồ xôi, chuẩn bị lễ thần mừng “lên lão”.

b) Tác dụng đem lại cho tác phẩm một góc nhìn của người chứng kiến, giúp cho sự trình bày, đánh giá con người, đời sống trong tác phẩm đáng tin cậy, vừa phong phú, đa chiều.

c) Miêu tả giúp lời trần thuật thêm sinh động, đa dạng; Tạo những “điểm nhấn” để thu hút sự chú ý của người đọc; Tăng tính nghệ thuật cho VB.

d) “Có người bày … làng nước như vậy” => Nhưng mà ông ta đã bị thất vọng

2. Tìm hiểu mục đích viết, thái độ, tình cảm của người viết và nhan đề văn bản

a. Chủ đề, thông điệp, tư tưởng cảm hứng chủ đạo của văn bản.

Nêu chủ đề, thông điệp, tư tưởng, cảm hứng chủ đạo và phân tích sự phù hợp giữa các yếu tố đó trong văn bản? 

Kết luận:

- Chủ đề: Hủ tục lễ thần khi người đàn ông dạt tuổi “lên lão” ở làng quê Việt Nam trước kia.

- Thông điệp: Không nên mê tín dị đoan để những hủ tục làm ảnh hưởng đến đời sống, tình cảm của con người.

- Tư tưởng: Phê phán hủ tục thờ cúng, tin vào quỷ thần khiến con người mê muội. Cần có quan niệm đúng đắn đối với tín ngưỡng thờ cúng, phân biệt rạch ròi giữa hủ tục và mĩ tục.

- Cảm hứng chủ đạo: Châm biếm việc nuôi gà thờ của ông chủ nhà trọ làng V.Đ 

b. Sự phù hợp giữa tư tưởng với chủ đề, thông điệp cảm hứng chủ đạo của VB.

Kể sự phù hợp giữa tư tưởng với chủ đề, thông điệp cảm hứng chủ đạo của VB.

Kết luận:

Từ chủ đề về hủ tục lễ thần ở làng quê, tác giả tập trung miêu tả ông chủ nhà trọ làng V.Đ đã công phu nuôi con gà thờ ròng rã hai năm. Ông không chỉ vất vả đi rất xa để mua gà giống, xây dựng chuồng trại, chăm sóc tận tình, bài bản…mà còn vô cùng lo lắng, sợ hãi khi chẳng may gà bị ốm. Trớ trêu là, gà ốm chẳng qua vì chăm sóc kĩ lưỡng, nhồi nhét cho ăn quá mức. Lúc này sinh mệnh của gà cao hơn sinh mệnh của người.  Ông dọa “tống cổ” vợ con ra khỏi nhà nếu chẳng may gà có mệnh hệ gì. Ông không quan tâm, đoái hoài đến người mẹ già cũng đang đau ốm. Ông bắt vợ con gọi gà là “người” không được gọi là “gà”, gà bị bệnh là do “vợ con ông không thành kính”.

Chỉ vì nuôi hai con gà thờ mà cuộc sống, suy nghĩ, tình cảm của ông chủ nhà trọ thay đổi theo chiều hướng tiêu cực. Tinh thần phê phán, thông điệp của văn bản trở nên sáng tỏ. Các tình tiết được cấu trúc trong thể đối lập, tăng kịch tính và độ hài hước; trước khi nuôi gà sung sướng, thảnh thơi – sau khi nuôi gà vất vả, căng thẳng, cao trào được đẩy lên ở sự kiện gà ốm – mẹ ốm…. Đặc điểm của phóng sự là ghi chép, trần thuật khách quan nhưng nhờ cách tổ chức sự kiện như vậy đã làm nổi cảm hứng châm biếm nhẹ nhàng mà sâu sắc.

c. Nghệ thuật viết phóng sự của tác giả 

Nhận xét về nghệ thuật viết phóng sự của tác giả trong việc thể hiện chủ đề tư tưởng, thông điệp của văn bản.

Kết luận:

- Sử dụng ngôi kể thứ nhất tăng tính xác thực cho các sự việc 

- VB có sự đan xen giữa trần thuật và miêu tả giúp người đọc tiếp nhận thông điệp văn bản thấm thía hơn không khô khan hay nhận định lộ liễu.

 - Các sự kiện, chi tiết trong văn bản được sắp xếp theo mạch tuyến tính giúp người đọc tự nhìn nhận việc chăm nuôi gà thờ như thế có thực sự cần thiết và có cần lao tâm khổ tứ, kính cẩn đến thế.

III. Tổng kết

Nhận xét những đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản Con gà thờ? 

Kết luận:

Nội dung: Phê phán những hủ tục phong kiến, lạc hậu, cổ hủ của con người tại các làng quê trong xã hội cũ thông qua việc chăm gà ròng rã suốt 2 năm của ông chủ nhà trọ làng V.Đ.

Nghệ thuật: Sử dụng ngôi kể thứ nhất cùng điểm nhìn trần thuật đặc sắc; Xây dựng tình huống, sự kiện kịch tính. Thông qua đó khiến cho VB trở nên độc đáo và hấp dẫn;  Sử dụng đan xen giữa trần thuật và miêu tả để việc tiếp nhận thông điệp trở nên sinh động

 C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

GV phát Phiếu bài tập cho HS thực hiện nhanh tại lớp 

Đáp án gợi ý:

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Em hãy vẽ một bức tranh hoặc viết đoạn văn ngắn (150 từ) thể hiện suy nghĩ về nhân vật ông chủ