VĂN BẢN. BỨC THƯ CỦA THỦ LĨNH DA ĐỎ

CHUẨN BỊ ĐỌC

CH: Theo em, vì sao thiên nhiên được ví nhưu bà mẹ của muôn loài?

Gợi ý:

Theo em, bởi vì tất cả muôn loài kể cả con người đều được thiên nhiên nuôi dưỡng trong hàng triệu năm để có được như bây giờ.

TRẢI NGHIỆM CÙNG VĂN BẢN

CH1: Các hình ảnh so sánh, liên tưởng trong đoạn văn này gợi ý nghĩa gì?

Trả lời:

Các hình ảnh so sánh, liên tưởng trong đoạn văn này cho thấy tình cảm yêu quê hương đất nước của người da đỏ, nhấn mạnh sự yêu quê hương, gắn bó với quê hương của người da dỏ hơn người da trắng.

CH2: Việc lặp lại giả định " Nếu... bán cho ngài mảnh đất này" có ý nghĩ gì?

Gợi ý:

- Lặp lại sự đối lập giữa người da đỏ và da trắng. Sự lặp lại tăng hiệu quả nhấn mạnh, làm nổi bật sự khác biệt trong cách sống và trong thái độ với thiên nhiên.

- Đối với người da đỏ thì mảnh đất này rất quan trọng với họ, nó thiêng liêng cao quý vì thế người cần phải biết giữ gìn nó.

SUY NGẪM VÀ PHẢN HỒI

CH1: Xác định hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản.

Trả lời:

Luận điểm 1. Những điều thiêng liêng trong kí ức người da đỏ.

- Đối với người da đỏ, mỗi tấc đất là thiêng liêng. Mảnh đất là bà mẹ của người da đỏ

- Những bông hoa là người chị, người em của người da đỏ.

- Dòng nước óng ánh, êm ả là máu của tổ tiên người da đỏ.

- Tiếng thì thầm của dòng nước chính là tiếng nói của cha ông chúng tôi.

=> Tác giả sử dụng phép so sánh, nhân hóa. Cho thấy tình yêu thiên nhiên, gắn bó của người da đỏ.

Luận điểm 2. Sự khác nhau giữa người da đỏ và người da trắng trong cách đối xử giữa đất đai và thiên nhiên.

- Đối với người da trắng:

+ Họ coi mảnh đất này là kẻ thù và khi chinh phục được thì họ sẽ lấn tới.

+ Họ cư xử với mẹ đất và anh em bầu trời như những vật mua được, tước đoạt được, rồi bán đi.

+ Ở thành phố người da trắng không có nơi nào yên tĩnh.

+ Người da trắng không để tâm đến bầu không khí họ đang hít thở.

- Người da đỏ: Họ ưa những âm thanh êm ái của những cơn gió thoảng qua trên mặt hồ.

+ Đối với họ không khí là quý giá.

+ Người da trắng phải đối xử với các muông thú như những người anh em

- Nghệ thuật đối lập với cách cư xử của người da trắng và người da vàng đối với thiên nhiên, đất đai.

Luận điểm 3. Lời đề nghị của người da đỏ về việc bảo vệ môi trường và đất đai.

- Người da đỏ phải kính trọng đất đai.

- Điều gì sẽ xảy ra với đất đai tức là xảy ra đối với những đứa con của Đất. Điều gì con người làm cho tổ sống tức làm cho chính mình. -> Giọng điệu mạnh mẽ, dứt khoát.

CH2: Văn bản chủ yếu hướng đến luận đề nào dưới đây? Lí giải dựa vào hệ thống luận điểm, lí lẽ, bằng chứng của văn bản

a, Hỏi đáp lời đề nghị mua đất của Tổng thống Mỹ.

b, Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Trả lời:

Văn bản chủ yếu hướng đến luận đề Mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Qua bức thư trả lời yêu cầu mua đất của Tổng thống Mĩ Phreng – klin, thủ lĩnh người da đỏ Xi-át-tơn, đã đặt ra một vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại: Con người phải sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm lo bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình.

CH3: Phân tích mối liên hệ giữa luận đề, luận điểm, lí lẽ và bằng chứng.

Trả lời:

Các luận điểm trong bài văn nghị luận cần được liên kết chặt chẽ với nhau, nhưng cũng phải rành mạch, không trùng lặp. Luận điểm nêu trước chuẩn bị cơ sở cho luận điểm nêu sau để dẫn tới kết luận. Lí lẽ và bằng chứng chứng minh cho luận điểm, luận điểm chứng minh cho luận đề.

CH4: Xác định câu văn thể hiện bằng chứng khách quan và ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn trích sau:

     Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác. Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trợ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua. Tôi là kẻ hoang đã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhà khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chủng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống. Con người là gì, nếu cuộc sống thiếu những con thú?

Trả lời:

Câu văn thể hiện bằng chứng khách quan: Tôi đã chứng kiến cả ngàn con trâu rừng bị chết dần chết mòn trên những cánh đồng trợ trọi vì bị người da trắng bắn mỗi khi có đoàn tàu chạy qua 

Ý kiến, đánh giá chủ quan của người viết trong đoạn trích: Tôi là kẻ hoang dã, tôi không hiểu bất cứ một cách sống nào khác.; Tôi là kẻ hoang đã, tôi không hiểu nổi tại sao một con ngựa sắt nhà khói lại quan trọng hơn nhiều con trâu rừng mà chủng tôi chỉ giết để duy trì cuộc sống.

CH5: Em hiểu như thế nào về ý kiến: " Đất là Mẹ. Điều gì xảy ra với đất đai tức là xảy ra đối với những đứa con của Đất"? Tìm một số ví dụ từ thực tế để chứng minh cho cách hiểu của em.

Trả lời:

Thủ lĩnh Xi-át-tơn đã nói đúng. Bởi vì con người ta, từ thuở khai thiên lập địa, đất chính là mẹ nuôi sống ta. Chúng ta khai thác những tài nguyên mà mẹ đất ban tặng để làm giàu cho chính mình. Trên các lục địa mấy nghìn năm trước, tổ tiên ta lập quốc, dựng thành. Mẹ đất che chở và nuôi dưỡng những mầm sống đầu tiên. Nhưng, ta lại vô tình tước đi những gì đẹp nhất từ mẹ. Những con người với lòng tham vô đáy của họ đã ngấu nghiến đất đai, coi đất như vật mua bán. Họ lấy hết tài nguyên của đất rồi bỏ lại đằng sau những bãi hoang mạc.Qua một giọng văn đầy sức truyền cảm và lối sử dụng phép so sánh, nhân hoá và điệp ngữ phong phú của mình, thủ lĩnh Xi-át-tơn đã đặt ra một vấn đề có ảnh hưởng toàn nhân loại: Con người phải sống chan hoà với thiên nhiên, phải chăm lo và bảo vệ cho thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của mình.

CH6: Đoạn văn nào trong bức thư để lại cho em ấn tượng mạnh nhất? Chia sẻ ấn tượng của em với các bạn trong lớp.

Gợi ý:

     "Đất là mẹ". Luận điểm quan trọng này chạy suốt bài văn, và riêng ở phần đầu bức thư, nó mở ra một quan niệm hoàn toàn mới mẻ. Vì sao "mỗi tấc đất là thiêng liêng", nghĩa là một khái niệm vật chất đã được tinh thần hoá? Vì một mặt, "mỗi lá thông óng ánh, mỗi bờ cát, mỗi hạt sương..." đối với người dân da đỏ đã trở nên không khí trong lành để sống, để hít thở hằng ngày. Và một mặt khác, nó là trí tuệ, là khái niệm. Đất vừa là không gian vừa là thời gian, và tất cả điều này đã trở nên máu thịt : "Những dòng nhựa chảy trong cây cối cũng mang trong đó kí ức của người da đỏ". Câu văn chân thành như một lời tâm niệm, một tiếng nói trung thực tha thiết của lương tâm. Hình ảnh bà mẹ trở đi trở lại nhiều lần ở đoạn văn nhằm khẳng định quan hệ huyết thống, mà khi đã có quan hệ huyết thống thì không thể chia cắt, tách rời: "Chúng tôi là một phần của mẹ, và mẹ cũng là một phần của chúng tôi". Người với bông hoa là chị, là em: người với mỏm đá, vũng nước,... đều cùng chung một gia đình. Dòng nước đâu chỉ là những giọt nước, nó là "máu của tổ tiên chúng tôi". Tiếng thì thầm của nó chính là "tiếng nói của cha ông chúng tôi". Luận điểm quan trọng này một mặt phản ánh quan hệ cộng sinh giữa con người với môi trường sống từ buổi sơ khai, nhưng một mặt nó xác nhận một quy luật trường tồn: con người muốn tồn tại, phải dựa vào thiên nhiên để tồn tại. Và như thế, đồng thời nó dự báo những nguy cơ: con người sẽ tự huỷ diệt nếu những khế ước thiêng liêng giữa con người với môi trường đã được thiết lập một cách tự nhiên bị xâm phạm. Và không dưới hai lần, khế ước tinh thần ấy được gọi tên một cách nôm na là "kí ức của người da đỏ".

CH7: Theo em, con người cần ứng xử như thế nào với tài nguyên thiên nhiên và sự sống của muôn loài"? Trình bày ý kiến của em về vấn đề này bằng một đoạn văn khoảng 150 chữ.

Gợi ý:

      Thiên nhiên có vai trò hết sức đặc biệt trong cuộc sống của con người. Trước hết, nó cung cấp nước, nuôi sống con người. Thử hỏi xem, nếu không có nguồn nước, làm sao chúng ta có thể sinh sống, làm sao cuộc sống của chúng ta mới đầy đủ và ấm no. Giả sử như nếu không có nước, thì hành tinh này sẽ chẳng bao giờ có sự sống. Bên cạnh đó, thiên nhiên còn cho chúng ta đất để nuôi trồng, để xây dựng nhà cửa,... một cách vô điều kiện. Mỗi năm, các công ti xí nghiệp thi hành biết bao nhiêu công trình để nâng cao tiềm lực của đất nước cũng như thay đổi màu áo mới cho nước nhà. Nếu không có đất, chúng ta sẽ chẳng có nhà cao thậm chí cũng không có thức ăn. Kể làm sao cho hết được vai trò to lớn của thiên nhiên. Ấy thế mà, cạnh bên những người biết gìn giữ sắc đẹp của thiên nhiên, vẫn còn một số bộ phận hằng ngày hằng giờ làm trái pháp luật, hủy hoại thiên nhiên. Như phá rừng, chặt phá cây bừa bãi để khai thác gỗ, làm ruộng, hay sử dụng chất cấm, thuốc nổ để đánh bắt thủy sản. Thật là đáng bị chỉ trích và lên án. Việc làm đó đòi hỏi các nhà chức trách phải mạnh tay hơn nữa, phải tiến hành những biện pháp mang tính răn đe, xử lí kịp thời. Thật vậy, thiên nhiên chính là vàng, là bạc của chúng ta. Mỗi người hãy nâng cao ý thức bảo vệ thiên nhiên.