Đáp án ngữ văn 9 chân trời Bài 1: Nói và nghe: Vẻ đẹp của sông Đà

BÀI 1. THƯƠNG NHỚ QUÊ HƯƠNG

VẺ ĐẸP CỦA SÔNG ĐÀ

Câu 1: Vẻ đẹp Sông Đà hiện lên như thế nào trong văn bản và được miêu tả từ những góc nhìn nào? Những từ ngữ, hình ảnh nào thể hiện Sông Đà từ những góc nhìn đó?

Hướng dẫn chi tiết:

Câu 2: Phân tích tác dụng của biện pháp tu từ so sánh trong các câu văn:

• Con Sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ hình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng Hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân.
• Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa.

Hướng dẫn chi tiết:

- Phép so sánh sông Đà như một áng tóc trữ tình kết hợp kiểu câu văn dài liền mạch với điệp ngữ “tuôn dài” được lặp lại hai lần khiến ta liên tưởng tới dòng chảy Sông Đà miên man, bất tận. Từ đó tô đậm vẻ đẹp dáng hình dòng sông: mềm mại, duyên dáng, uyển chuyển.

- Cách so sánh độc đáo: so sánh cái cụ thể với cái trừu tượng để trừu tượng hoá, thi vị hoá một hình ảnh cụ thể nhằm gây ấn tượng cảm giác hơn là gây ấn tượng thị giác “Bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử. Bờ sông hồn nhiên như một nỗi niềm cổ tích tuổi xưa”. Sức tưởng tượng của Nguyễn Tuân đã mô tả sâu sắc niềm vui và nỗi buồn của con sông cũng như các sinh vật bên bờ. Bằng những hình ảnh trừu tượng, tác giả đã mở ra một không gian tưởng tượng phong phú về sông Đà cho độc giả khám phá

Câu 3: Tác giả thể hiện cảm xúc gì khi miêu tả Sông Đà? Tìm những chi tiết từ văn bản để làm rõ ý kiến của em.

Hướng dẫn chi tiết:

- Tác giả thể hiện cảm xúc yêu mến, tự hào khi trở lại sông Đà:

+ Tôi đã nhìn say sưa làn mây mùa xuân bay trên Sông Đà, tôi đã xuyên qua đám mây mùa thu mà nhìn xuống dòng nước Sông Đà.

+ Chưa hề bao giờ tôi thấy dòng Sông Đà là đen như thực dân Pháp đã đè ngửa con sông ta ra đổ mực Tây vào mà gọi bằng một cái tên Tây láo lếu, rồi cứ thế mà phiết vào bản đồ lai chữ.

+ Chao ôi, thấy thèm được giật mình…

- Cảm xúc gần gũi, nhớ thương:

+ Tôi nhìn Sông Đà như một cố nhân

+ Tôi nhìn cái miếng sáng loé lên một màu nắng tháng Ba Đường thi Yên hoa tam nguyệt há Dương Châu”.
+ …

=> Tác giả sử dụng những từ ngữ cổ kính, thân thương nhất khi miêu tả về sông Đà, khiến dòng sông như có linh hồn, có tình cảm.

Câu 4: Tìm những từ ngữ mà em cho là mới mẻ, thú vị trong văn bản và giải nghĩa các từ ngữ đó.

Hướng dẫn chi tiết:

Hình tượng sông Đà trong tùy bút của Nguyễn Tuân cũng được sống dậy nhờ những áng văn gợi cảm: “Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân” . Cái sự độc đáo ở đây nằm ở từ “áng tóc trữ tình”, đó là sự kết hợp giữa “mái tóc” và “áng thơ”, để trong một từ “áng tóc” người đọc có thể hình dung sông đẹp như mái tóc của mĩ nữ trải dài giữa núi rừng xanh ngát hoang sơ. Dòng sông Đà qua sự miêu tả của nhà văn luôn có hồn, nó tích tụ những lớp trầm tích của lịch sử và con người Tây Bắc.