ĐỀ THI 15 PHÚT – THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT: NGỮ CẢNH VÀ NGHĨA CỦA TỪ TRONG NGỮ CẢNH

ĐỀ SỐ 1

1. Phần trắc nghiệm (6 điểm)

Chọn chữ cái trước câu có đáp án trả lời đúng.

Câu 1: Chỉ ra cách hiểu đầy đủ nhất về nghĩa của từ?

1. Nghĩa của từ là nghĩa sự vật mà từ biểu thị
2. Nghĩa của từ là sự vật, tính chất mà từ biểu thị
3. Nghĩa của từ là sự vật, tính chất, hoạt động mà từ biểu thị
4. Nghĩa của từ là nội dung mà từ biểu thị

Câu 2: Ngữ cảnh là:

1. Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ mà ở đó sản phẩm ngôn ngữ (văn bản) được tạo ra trong hoạt động giao tiếp, đồng thời là bối cảnh cần dựa vào để lĩnh hội thấu đáo sản phẩm ngôn ngữ đó.
2. Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ mà ở đó lời nói được tạo ra trong hoạt động giao tiếp, đồng thời là bối cảnh cần dựa vào để lĩnh hội thấu đáo sản phẩm ngôn ngữ đó.
3. Ngữ cảnh là hoàn cảnh giao tiếp trong đời sống hàng ngày.
4. Ngữ cảnh sản sinh ra sản phẩm ngôn ngữ.

Câu 3: Bối cảnh giao tiếp hẹp được hiểu là:

1. Bối cảnh lịch sử, xã hội, địa lý, phong tục tập quán, chính trị, …ở bên ngoài ngôn ngữ
2. Thời gian, địa điểm cụ thể, tình huống cụ thể.
3. Gồm các sự kiện, biến cố, sự việc, hoạt động,…diễn ra trong thực tế và các trạng thái, tâm trạng, tình cảm của con người.
4. Bao gồm tất cả các yếu tố ngôn ngữ cùng có mặt trong văn bản, đi trước hoặc sau một yếu tố ngôn ngữ nào đó.

Câu 4: Xác định nghĩa của các từ ngữ máu lửa trong khổ thơ:

Có một người lính

Đi vào núi xanh

Những năm máu lửa.

1. Tuổi trẻ, nhiều hy vọng phía trước.
2. Nói đến chiến tranh, bom đạn.
3. Ngày mùa xuân.
4. Ngọn núi có nhiều cây cối màu xanh bao phủ

Câu 5: Giải thích nghĩa của từ in đậm trong những dòng thơ sau:

Đất nước như vì sao

Cứ đi lên phía trước.

1. Ý chỉ người đã mất
2. Ý chỉ sự ra đi
3. Chỉ sự phát triển
4. Phát triển theo kì vọng

Câu 6: Từ "giọt" trong đoạn thơ sau có nhiều cách hiểu theo những nghĩa nào:

Ơi, con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

1. Giọt âm thanh là sự chuyển đổi cảm giác
2. Giọt sương mùa xuân long lanh
3. Cả hai ý trên đều đúng
4. Cả hai ý trên đều sai
5. Tự luận (4 điểm)

Câu 1: (2 điểm) Ngữ cảnh có vai trò như thế nào?

Câu 2: (2 điểm) Đọc đoạn thơ sau:

         Đâu chỉ lên trăng, thơ ta còn bay khắp

         Theo những con tàu cập bến các vì sao

         Như lòng ta chẳng bao giờ nguôi khát vọng

         Biết bay bay rồi, ta lại muốn bay cao

(Xuân Quỳnh, Khát vọng)

1. Dựa vào ngữ cảnh, em hãy giải thích nghĩa của các từ “bay” trong đoạn thơ trên
2. Nghĩa của các từ “bay” có liên quan với nhau không

ĐỀ SỐ 2

1. Phần trắc nghiệm (6 điểm)

Câu 1: Nhân tố của ngữ cảnh là:

1. Nhân vật giao tiếp
2. Bối cảnh ngoài ngôn ngữ
3. Văn cảnh
4. Tất cả các đáp án trên

Câu 2: Ngữ cảnh có vai trò như thế nào đối với người nghe (đọc) và quá trình lĩnh hội văn bản?

1. Ngữ cảnh là cơ sở cho việc lựa chọn nội dung, cách thức giao tiếp và phương tiện ngôn ngữ.
2. Ngữ cảnh là căn cứ để lĩnh hội, phân tích, đánh giá nội dung, hình thức của văn bản.
3. Cả A và B đều đúng.
4. Cả A và B đều sai

Câu 3: Giải thích nghĩa của từ in đậm trong những dòng thơ sau:

Mùa xuân người cầm súng

Lộc giắt đầy bên lưng

Mùa xuân người ra đồng

Lộc trải dài nương mạ.

1. Cành lá ngụy trang trên lưng người chiến sĩ
2. Lương bổng của quan lại
3. Của trời hay các đấng thiêng liêng ban cho, theo quan niệm xưa
4. Chồi lá non cây trổ

Câu 4: Giải thích nghĩa của từ in đậm trong những dòng thơ sau:

Ta làm con chim hót

Ta làm một cành hoa.

1. Phát triển theo kì vọng
2. Thực hành bằng sức lực của mình để trở thành đối tượng được hướng đến.
3. Chỉ sự phát triển
4. Cành lá ngụy trang trên lưng người chiến sĩ

Câu 5: Đối tượng được nói đến trong câu nói “Giờ muộn thế này mà họ chưa ra nhỉ?” là ai?

1. Những người công nhân
2. Giáo viên
3. Chưa xác định rõ
4. Những người ở chợ

Câu 6: Từ "giọt" trong đoạn thơ sau có nhiều cách hiểu theo những nghĩa nào:

Ơi, con chim chiền chiện

Hót chi mà vang trời

Từng giọt long lanh rơi

Tôi đưa tay tôi hứng.

1. Giọt âm thanh là sự chuyển đổi cảm giác
2. Giọt sương mùa xuân long lanh
3. Cả hai ý trên đều đúng
4. Cả hai ý trên đều sai
5. Tự luận (4 điểm)

Câu 1: (2 điểm) Khái niệm ngữ cảnh và nghĩa của từ trong ngữ cảnh.

Câu 2: (2 điểm)  Đọc đoạn thơ sau:

Tôi nằm nghe trái tim mình ca hát

   Trên ngực tôi nằm ngủ một con mèo

(Anh Ngọc, Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi)

1. Xác định nghĩa của từ "ca hát" trong đoạn thơ trên.
2. Dựa vào đâu em xác định được nghĩa ấy của từ?