Giáo án và PPT Ngữ văn 7 kết nối Bài 4: Thực hành tiếng Việt (1)

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

NGỮ CẢNH VÀ NGHĨA CỦA TỪ NGỮ TRONG 

NGỮ CẢNH

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

- GV yêu cầu HS chỉ ra sự khác biệt của từ “áo nâu” trong ví dụ sau đây. Dựa vào đâu để nhận biết nghĩa của từ “áo nâu” trong từng ví dụ đó?

(1)

Áo nâu liền với áo xanh

Nông thôn cùng với thị thành đứng lên

(2) Tôi mua biếu bà một chiếc áo nâu.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. TÌM HIỂU CHUNG

Hoạt động 1: Hình thành kiến thức mới

- GV yêu cầu HS đọc phần Nhận biết số từ trong SHS, trang 89 và cho biết: Ngữ cảnh là gì? Nghĩa của từ ngữ trong ngữ cảnh?

- GV yêu cầu HS quan sát ví dụ trang 93 để hiểu thêm nghĩa của từ “thơm”.

Sản phẩm dự kiến:

- Ngữ cảnh là bối cảnh ngôn ngữ trong đó một đơn vị ngôn ngữ được sử dụng. 

+ Bối cảnh trong văn bản. gồm những đơn vị ngôn ngữ (tử, cụm từ, câu) đứng trước và sau một đơn vị ngôn ngữ (còn gọi là văn cảnh).

+ Bối cảnh ngoài văn bản, gồm người nói, người nghe, địa điểm, thời gian,... mà một đơn vị ngôn ngữ được sử dụng.

Hoạt động 2: Thực hành luyện tập

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm, giải thích nghĩa của các từ in đậm trong các dòng thơ

●        Nhóm 1: ý a

●        Nhóm 2: ý b

●        Nhóm 3: ý c

Sản phẩm dự kiến:

Bài 1. 

a. Trong từ điển, từ lộc có nghĩa là chồi lá non.

Từ lộc trong Lộc giắt đầy quanh lưng và Lộc trải dài nương mạ vừa có nghĩa thực là chồi non, lá non vừa có nghĩa ẩn dụ là may mắn, hạnh phúc. Như vậy, với cách sử dụng từ lộc, nhà thơ Thanh Hải đã diễn tả được: Người cầm súng như mang theo sức xuân trên đường hành quân, người ra đống như gieo mùa xuân trên từng nương mạ. Chính người cầm súng và người ra đổng đã làm nên mùa xuân hạnh phúc cho đất nước.

b Trong từ điển, từ đi có nghĩa là di chuyển từ chỗ này đến chỗ khác

Từ đi trong Đất nước như vì sao/ Cứ đi lên phía trước có nghĩa là tiến lên, phát triển. Với việc sử dụng từ đi, nhà thơ đã thể hiện được niềm tin vào bước tiến vững vàng của đất nước trong tương lai.

c. Trong từ điển, từ làm có nghĩa là dùng công sức vào những việc khác nhau, nhằm mục đích nhất định nào đó.

Từ làm trong Ta làm con chim hót/ Ta làm một cành hoa có nghĩa là hoá thành, biến thành. Nhà thơ Thanh Hải đã thể hiện ước nguyện hóa thân thành con chim hót, thành một cành hoa... để dâng hiến cho cuộc đời, làm đẹp cho đời.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Câu 1. Yếu tố “tri” trong từ “tri âm” có nghĩa là gì?

A. Hiểu biết

B. Tri thức

C. Hiểu

D. Nhìn thấy

Câu 2. Chọn từ thích hợp điền vào chỗ trống trong câu sau : Xe tôi bị hỏng vì vậy  tôi...đi bộ đi học.

A. Bị

B. Được

C. Cần

D. Phải

Sản phẩm dự kiến:

Câu 1: C

Câu 2: D

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Biện pháp tu từ nào được sử dụng trong câu sau: Trời hôm nay nóng như đổ lửa, chỉ cần bước ra đường 5 phút là mồ hôi đã nhễ nhại như tắm.

Câu 2: Xác định nghĩa của các từ ngữ máu lửa trong khổ thơ:

Có một người lính

Đi vào núi xanh

Những năm máu lửa.