Kênh giáo viên » Giáo án chuyên đề sinh học 10 cánh diều

Giáo án chuyên đề sinh học 10 cánh diều bài 3: Các giai đoạn công nghệ tế bào thực vật

Giáo án chuyên đề bài 3: Các giai đoạn công nghệ tế bào thực vật sách chuyên đề học tập sinh học 10 cánh diều. Giáo án chuyên đề bản word, trình bày rõ ràng cụ thể giúp giáo viên hướng dẫn học sinh mở rộng kiến thức sinh học phổ thông, phát triển năng lực, nâng cao khả năng định hướng nghệ nghiệp sau này. Thao tác tải về rất đơn giản, mời quý thầy cô tham khảo

Click vào ảnh dưới đây để xem 1 phần giáo án rõ nét

Giáo án chuyên đề sinh học 10 cánh diều bài 3: Các giai đoạn công nghệ tế bào thực vật

Hướng dẫn tải giáo án

Xem toàn bộ: Giáo án chuyên đề Sinh học 10 cánh diều đủ cả năm

Ngày soạn:…/…/…

Ngày dạy:…/…/…

BÀI 3: CÁC GIAI ĐOẠN CÔNG NGHỆ TẾ BÀO THỰC VẬT

MỤC TIÊU
Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

Trình bày được các giai đoạn của công nghệ tế bào thực vật.
Thực hiện được các dự án tìm hiểu về thành tựu nuôi cấy mô tế bào thực vật.

Năng lực

Năng lực chung:
Phát huy cao độ năng lực tự học: thông qua các hoạt động tự đọc sách, tóm tắt nội dung, tự trả lời câu hỏi và đặt ra các câu hỏi tìm hiểu kiến thức của bài; nghiên cứu dự án.
Năng lực diễn đạt bằng văn bản và giao tiếp: thông qua các hoạt động viết tóm tắt nội dung kiến thức đọc được và thuyết trình trước tổ, nhóm hay trước lớp.
Năng lực giao tiếp, hợp tác, lãnh đạo: thông qua thảo luận nhóm, rèn kĩ năng lắng nghe, chia sẻ, điều hành nhóm.
Phát triển năng lực nghiên cứu khoa học: HS đóng vai trò như nhà nghiên cứu khoa học, tự tìm kiếm các biện pháp quy trình công nghệ ứng dụng khoa học vào đời sống.
Năng lực riêng:
Nhận thức sinh học: trình bày được các giai đoạn của công nghệ tế bào thực vật; có những kiến thức nhất định để thực hiện dự án tìm hiểu về thành tựu nuôi cấy mô tế bào thực vật.
Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Áp dụng được kiến thức về các giai đoạn của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật vào thực tế để tạo ra những sản phẩm đạt giá trị kinh tế cao.

Phẩm chất

HS thấy yêu thích môn học hơn, đam mê hơn với khoa học và công nghệ.
HS thay đổi được thái độ học tập từ cố gắng ghi nhớ kiến thức sang tìm cách vận dụng kiến thức vào giải quyết những vấn đề của đời sống.

THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
Đối với giáo viên

SGK, Sách chuyên đề học tập Sinh học 10, SGV, Kế hoạch bài dạy.
Tranh, ảnh liên quan đến nội dung chuyên đề.
Phiếu học tập về các giai đoạn của công nghệ tế bào thực vật.
Máy tính, máy chiếu (nếu có).

Đối với học sinh

Sách chuyên đề học tập Sinh học 10.
Hình ảnh, tranh vẽ liên quan đến nội dung bài học.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
Mục tiêu: Tạo hứng thú cho HS trong học tập, ôn tập kiến thức đã học và gắn kết kiến thức mới.
Nội dung: GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, giải quyết các câu hỏi mở đầu.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận cặp đôi, trả lời các câu hỏi mở đầu:

+ Để trồng hàng loạt cây sắn (cây khoai mì) hoặc cây khoai lang, em có thể cắt một đoạn thân và trồng xuống đất. Vì sao có thể nhân giống cây trồng bằng phương pháp này?

+ Các nhà khoa học đã nhân giống vô tính nhiều loài cây trồng quý bằng công nghệ tế bào thực vật, tiêu biểu là nhân giống lan kim tuyến. Em hãy phác thảo các giai đoạn công nghệ nhằm nhân giống lan kim tuyến.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận nhiệm vụ, suy nghĩ, thảo luận với bạn để trả lời câu hỏi mở đầu.

- GV gợi ý cho HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS xung phong trả lời câu hỏi mở đầu. (HS không nhất thiết phải trả lời đúng)

- Các HS khác nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- Dựa trên cơ sở câu trả lời của HS, GV dẫn dắt vào bài học: Để biết được các giai đoạn cụ thể trong nuôi cấy mô tế bào thực vật cũng như những thành tựu của công nghệ này, chúng ta hãy cùng bắt đầu bài học hôm nay - Bài 3: Các giai đoạn của công nghệ tế bào thực vật.

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Tìm hiểu các giai đoạn của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật

Mục tiêu: Trình bày được các giai đoạn của công nghệ tế bào thực vật.
Nội dung:

- GV hướng dẫn HS nghiên cứu thông tin mục I (SCĐ tr.15 - 21) để tìm hiểu các giai đoạn của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật.

- GV tổ chức dạy học theo trạm để hướng dẫn HS thảo luận về từng nội dung kiến thức.

Sản phẩm học tập: Câu trả lời và phiếu học tập của HS.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN - HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát sơ đồ Hình 3.1 (SCĐ tr.15) và trả lời câu hỏi: Công nghệ tế bào thực vật có các giai đoạn nào?

- GV chia lớp thành các nhóm nhỏ (mỗi nhóm 4 – 5HS), tổ chức dạy học theo trạm.

● Trạm 1: Tìm hiểu giai đoạn chuẩn bị mẫu và môi trường nuôi cấy

Nghiên cứu thông tin mục I.1 (SCĐ tr. 15 – 16) và hoàn thành phiếu học tập số 1. (Phiếu học tập ở phần Hồ sơ học tập)

● Trạm 2: Tìm hiểu giai đoạn nuôi cấy

- Nghiên cứu thông tin và quan sát các hình ảnh mục I.2 (SCĐ tr.16 – 19) và hoàn thành phiếu học tập số 2. (Phiếu học tập ở phần Hồ sơ học tập)

- GV phóng to các hình ảnh treo ở mỗi trạm để HS quan sát.

● Trạm 3: Tìm hiểu giai đoạn hoàn thiện và thu nhận sản phẩm

- Nghiên cứu thông tin và quan sát các hình ảnh mục I.3 (SCĐ tr.19 – 21) và hoàn thành phiếu học tập số 3. (Phiếu học tập ở phần Hồ sơ học tập)

- GV phóng to các hình ảnh treo ở mỗi trạm để HS quan sát.

- Các nhóm thực hiện nhiệm vụ ở mỗi trạm rồi di chuyển theo chiều kim đồng hồ, thực hiện cho đến khi tất cả HS đều thực hoàn thành nhiệm vụ ở mỗi trạm.

- GV đôn đốc để các nhóm hoàn thành nhanh nhiệm vụ ở mỗi trạm, nhóm hoàn thành các trạm nhanh nhất sẽ được cộng điểm ưu tiên.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm nghiên cứu thông tin, quan sát các hình ảnh minh họa SCĐ, thảo luận và hoàn thành nhanh nhiệm vụ ở các trạm.

- GV theo dõi, hướng dẫn, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

GV thu lại phiếu học tập của các nhóm, sau đó phát cho các nhóm nhận xét lẫn nhau.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, chuyển sang nội dung mới.

I. CÁC GIAI ĐOẠN CỦA CÔNG NGHỆ NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO THỰC VẬT

- Công nghệ tế bào thực vật bao gồm các quy trình kĩ thuật với nhiều giai đoạn. Các giai đoạn chung gồm: chuẩn bị mẫu, chuẩn bị môi trường nuôi cấy, tiến hành nuôi cấy theo kĩ thuật phù hợp, mở rộng quy mô nuôi cấy và thu sản phẩm.

- Công nghệ tế bào thực vật được ứng dụng để sản xuất các sản phẩm là các hợp chất chuyển hoá thứ cấp, protein tái tổ hợp, các chất có hoạt tính sinh học. Theo hướng ứng dụng này, quá trình nuôi cấy mô tế bào thực vật gồm các giai đoạn: nuôi cấy tăng sinh khối tế bào (thường là huyền phù tế bào từ mô sẹo) trong các bình phản ứng sinh học (bioreactor), thu tế bào và tinh sạch sản phẩm.

- Công nghệ nuôi cấy mô tế bào trong vi nhân giống thường bao gồm các kĩ thuật: nuôi cấy tạo mô sẹo từ mảnh mô, tạo phôi soma hoặc tạo cơ quan (tái sinh chồi), tái sinh cây hoàn chỉnh, chuyển ra vườn ươm hoặc đồng ruộng.

Hoạt động 2: Thực hiện đề tài tìm hiểu về thành tựu nuôi cấy mô tế bào thực vật

Mục tiêu:

- Tìm kiếm và thu thập được thông tin từ tài liệu khoa học.

- Trình bày được báo cáo tổng quan về các thành tựu công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật.

Nội dung:

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm, tìm hiểu về các nội dung được đưa ra trong SGK.

- HS tìm kiếm thông tin từ cơ sở dữ liệu khoa học được công bố; liên hệ thực tế ở địa phương để tìm hiểu về các thành tựu của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật. Sau đó thảo luận nhóm, thống nhất về nội dung và hình thức báo cáo.

Sản phẩm học tập: Tập san gồm hình ảnh, bài viết về thành tựu công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật.
Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN –

HỌC SINH

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV chia lớp thành nhóm 4 – 6 HS, phân công cho các nhóm tìm hiểu các nội dung:

+ Thành tựu của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật ứng dụng trong chọn tạo giống cây trồng mới.

+ Thành tựu của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật ứng dụng trong nhân nhanh giống cây trồng.

+ Thành tựu nuôi cấy mô tế bào thực vật trong sản xuất các hợp chất thứ cấp.

- GV gợi ý mẫu báo cáo cho HS:

Báo cáo có thể gồm những phần sau:

● Mục tiêu tìm hiểu

● Phương pháp thực hiện

● Nội dung và kết quả tìm hiểu

● Kết luận

● Tài liệu tham khảo

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tìm kiếm thông tin từ cơ sở dữ liệu khoa học được công bố; liên hệ thực tế ở địa phương để tìm hiểu về các thành tựu của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật.

- Thảo luận nhóm, thống nhất về nội dung báo cáo.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS khi cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm trình bày kết quả tìm hiểu và thảo luận chung cả lớp.

- GV yêu cầu HS sử dụng phiếu đánh giá dự án để HS tự đánh giá và đánh giá lẫn nhau. (Phiếu đánh giá đính kèm ở phần Hồ sơ học tập)

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét sản phẩm của các nhóm HS.

- GV chốt kiến thức, hướng dẫn HS đọc phần Ghi nhớ (SCĐ tr.23) và chuyển sang hoạt động tiếp theo.

II. THỰC HIỆN ĐỀ TÀI TÌM HIỂU VỀ THÀNH TỰU NUÔI CẤY MÔ TẾ BÀO THỰC VẬT

Tập san gồm hình ảnh, bài viết về thành tựu công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật.

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
Mục tiêu: Luyện tập kiến thức về các giai đoạn của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật.
Nội dung: GV đưa ra nhiệm vụ; HS sử dụng kiến thức đã học, thảo luận nhóm để trả lời các câu hỏi.
Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về các giai đoạn của công nghệ nuôi cấy mô tế bào thực vật.
Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc nhóm, thảo luận và trả lời các câu hỏi sau:

+ Các kĩ thuật nuôi cấy mô tế bào khác nhau về mẫu sử dụng cho nuôi cấy và mục đích ứng dụng như thế nào?

+ Những kĩ thuật nuôi cấy mô tế bào thực vật nào có thể áp dụng sau khi tạo mô sẹo? Hãy nêu định hướng tạo sản phẩm cuối cùng của các quá trình công nghệ đó.

+ Quan sát các hình 3.7 (a – g) sách Chuyên đề học tập Sinh học 10 về quá trình tái sinh cây lúa (Oryza sativa) từ nuôi cấy mô tế bào và thực hiện các yêu cầu sau:

a) Cho sẵn các mô tả sau: (1) Sau 35 ngày tái sinh; (2) Sau 17 ngày trên môi trường tái sinh; (3) Sau 9 ngày trên môi trường tái sinh; (4) Nuôi cấy tạo mô sẹo từ phổi hạt; (5) Đưa cây ra nhà lưới; (6) Sau 25 ngày tái sinh. Hãy ghép mỗi mô tả (1 –6) với mỗi hình (a − g) cho phù hợp.
b) Sắp xếp các hình theo tiến trình thời gian thực hiện các giai đoạn nuôi cấy mô tế bào và tái sinh ở cây lúa.
c) Thiết lập các bước tiến hành sản xuất một loại vaccine để phòng bệnh truyền nhiễm sử dụng công nghệ nuôi cấy mô tế bào cây thuốc lá, kết hợp kĩ thuật chuyển gene vào tế bào thực vật nuôi cấy nhờ vi khuẩn Agrobacterium tumefaciens.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ, thảo luận, đưa ra câu trả lời.

- GV quan sát quá trình HS thảo luận, hỗ trợ khi HS cần.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện các nhóm trả lời lần lượt các câu hỏi.

- Các nhóm còn lại nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có).

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
Mục tiêu: HS biết vận dụng kiến thức để giải thích một số vấn đề thực tiễn. Phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng.
Nội dung: GV đưa ra nhiệm vụ, yêu cầu HS hoàn thành ngoài giờ học trên lớp.
Sản phẩm học tập: Phần tìm hiểu và trả lời câu hỏi của HS.
Tổ chức thực hiện

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS làm việc theo nhóm 3, tìm kiếm thông tin và trả lời những câu hỏi sau:

Khử trùng mẫu mô tế bào nuôi cấy và khử trùng dụng cụ, thiết bị, môi trường có áp dụng cùng một phương pháp không? Vì sao?
Tại sao lai (dung hợp) tế bào trần là phương pháp làm tăng tính đa dạng di truyền ở cây trồng?
Kĩ thuật vi nhân giống (nhân giống vô tính) được ứng dụng trong những trường hợp nào? Khi nào thì nên áp dụng kĩ thuật này mà không phải là nhân giống từ hạt tạo thành bằng lai hữu tính?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS tiếp nhận, tìm kiếm thông tin, thảo luận tìm câu trả lời ngoài giờ học trên lớp.

- GV theo dõi, nhắc nhở, đốc thúc HS thực hiện nhiệm vụ.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Đại diện các nhóm trình bày kết quả tìm hiểu của nhóm mình.

- GV khuyến khích các nhóm còn lại nhận xét, góp ý, đặt câu hỏi, đưa ra ý kiến phản biện, tranh luận,... để làm rõ vấn đề.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá bài làm của HS.

*Hướng dẫn về nhà:

- HS ôn lại kiến thức đã học

- Đọc trước nội dung bài mới Bài 4: Cơ sở công nghệ tế bào động vật và ứng dụng.

HỒ SƠ HỌC TẬP
Phiếu học tập

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1

Nội dung: Tìm hiểu về giai đoạn chuẩn bị mẫu và môi trường nuôi cấy

Nhóm:...............

Nghiên cứu nội dung SGK và trả lời các câu hỏi sau:

1. Nêu đặc điểm của giai đoạn chuẩn bị mẫu và môi trường nuôi cấy.

2. Tại sao việc khử trùng mẫu trước khi tiến hành nuôi cấy mô tế bào thực vật là cần thiết?

3. Tại sao có thể chọn các mẫu mô như mô mảnh lá, lá mầm, rễ, chồi đỉnh, chồi nách, phôi từ hạt để làm vật liệu nuôi cấy in vitro?

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2

Nội dung: Tìm hiểu về giai đoạn nuôi cấy

Nhóm:...............

Nghiên cứu nội dung SGK và trả lời các câu hỏi sau:

1. Nêu đặc điểm của một số kĩ thuật nuôi cấy mô tế bào

2. Tại sao không thể áp dụng một phương pháp nuôi cấy chung trong giai đoạn nuôi cấy mô tế bào thực vật?

3. Các phương pháp nuôi cấy được xây dựng dựa trên những cơ sở nào?

4. Phôi soma khác với phôi hình thành từ hợp tử như thế nào? Ứng dụng của nuôi cấy phôi soma là gì?

5. Tại sao trong nhân giống vô tính, để duy trì đặc tính cây trồng, người ta thường tái sinh cây bằng nuôi cấy tạo cơ quan sử dụng đoạn thân cây mà không tái sinh gián tiếp từ mô sẹo?

PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3

Nội dung: Tìm hiểu về giai đoạn hoàn thiện và thu nhận sản phẩm

Nhóm:...............

Nghiên cứu nội dung SGK và trả lời các câu hỏi sau:

1. Nêu đặc điểm của giai đoạn hoàn thiện và thu nhận sản phẩm.

2. Bằng cách nào có thể sản xuất vaccine ăn được (có trong rau, củ, quả) nhờ sử dụng công nghệ tế bào thực vật?

Phiếu đánh giá dự án/đề tài

Nội dung đánh giá	Mức 3	Mức 2	Mức 1
Kế hoạch thực hiện dự án	Bản kế hoạch cụ thể, chi tiết về nội dung công việc, sản phẩm, phương tiện, phân công công việc rõ ràng.	Bản kế hoạch về các nội dung công việc và phân công nhiệm vụ.	Mới phác thảo khái quát bản kế hoạch với các nội dung công việc.
Tài liệu thu thập	Nhiều tài liệu liên quan dự án, thu thập từ các nguồn khác nhau (có cả tiếng Anh).	Có nhiều tài liệu đã thu thập được.	Mới thu thập được một vài tài liệu.
Hình ảnh, video, ghi âm quá trình khảo sát	Đầy đủ các hình ảnh/ video/ ghi âm về quá trình khảo sát. Hình ảnh/ video rõ nét.	Một số hình ảnh và đoạn video/ ghi âm được thu thập.	Chụp được một số hình ảnh.
Biên bản họp nhóm	Biên bản họp nhóm chi tiết, cấu trúc biên bản logic	Có biên bản họp nhóm nhưng còn sơ sài.	Chưa viết thành biên bản họp nhóm.
Sản phẩm dự án	Sản phẩm đáp ứng mục tiêu, mô tả đầy đủ quá trình thực hiện dựa vào kết quả thu được Hình ảnh, âm thanh rõ nét.	Sản phẩm đáp ứng mục tiêu, có thể thiếu một vài nội dung. Hình ảnh/ âm thanh chưa thực sự rõ nét.	Có sản phẩm nhưng vẫn còn sơ sài, chưa đáp ứng mục tiêu.
Báo cáo dự án	Báo cáo rõ ràng, ngắn gọn nhưng đầy đủ. Thuyết trình hấp dẫn người nghe	Báo cáo đầy đủ nhưng còn quá dài hoặc quá ngắn.	Báo cáo còn thiếu hoặc quá ngắn/quá dài, người nghe chưa hiểu hết vấn đề