Giáo án điện tử Vật lí 12 chân trời Bài 1: Sự chuyển thể

Bài 1: SỰ CHUYỂN THỂ

KHỞI ĐỘNG

Trong công nghiệp, người ta có thể tạo ra các hợp kim, các sản phẩm đúc kim loại bằng cách nấu chảy kim loại và đó vào khuôn. Một ấm nước được đun sôi và tiếp tục đun thì lượng nước trong ấm sẽ cạn dần. Trong các quá trình trên, kim loại và nước đã có sự chuyến thế như thế nào và quá trình chuyến thế này tuân theo những quy luật nào?

I. MÔ HÌNH ĐỘNG HỌC PHÂN TỬ VÀ CẤU TẠO CHẤT

• Em hãy quan sát Hình 1.4 sau đó mô tả, so sánh khoảng cách và sự sắp xếp, chuyển động của phân tử ở các thể khác nhau. Từ đó mô tả một cách sơ lược về cấu trúc của chất rắn, chất lỏng, chất khí.
• Hãy nêu các tính chất của vật rắn, chất lỏng, chất khí về hình dạng và thể tích của chúng. Các tính chất này được giải thích như thế nào?
• Dựa vào mô hình động học phân tử, hãy giải tích hiện tượng: Mở lọ nước hóa và đặt ở một góc trong phòng, một lúc sau, người trong phòng có thể ngửi thấy mùi nước hoa
• Mô hình động học phân tử được xây dựng trên quan điểm chất có cấu tạo liên tục hay chất có cấu tạo gián đoạn?
• Hãy giải thích các đặc điểm của thể khí, thể rắn, thể lỏng.

II. SỰ CHUYỂN THỂ CUẢ CÁC CHẤT

• Hãy kể tên các quá trình chuyển thể qua lại giữa các thể (rắn, lỏng, khí) của vật chất mà em đã học?
• Lấy ví dụ minh họa quá trình chuyển từ thể lỏng sang thể khí và ngược lại
• Khi nước đang sôi thì năng lượng mà nước nhận được từ nguồn nhiệt có được chuyển hoá thành động năng của các phân tử nước không? Tại sao?
• Tại sao chất rắn kết tinh khi được đun nóng có thể chuyển thành chất lỏng?
• Giải thích tại sao khi đang nóng chảy, nhiệt độ của chất rắn kết tinh không tăng dù vẫn nhận được nhiệt năng. Năng lượng mà chất rắn kết tinh nhận được lúc này dùng để làm gì?
• Giải thích được sự khác nhau giữa các thể của chất và cơ chế của sự chuyển thể.
• Tìm hiểu và trình bày được vai trò của sự chuyển thể đối với cuộc sống con người như vòng tuần hoàn nước, công nghệ đúc,...

III. SỰ NÓNG CHẢY

• Em hãy mô tả quá trình nóng chảy của nước đá (Hình 1.11a) và thanh sô cô la (Hình 1.11b)
• Quan sát đồ thị ở Hình 1.12, từ đó nhận xét về sự biến đổi nhiệt độ của chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình trong quá trình chuyển thể từ rắn sang lỏng
• Vận dụng mô hình động học phân tử, hãy giải thích sự nóng chảy của chất rắn kết tinh
• Nêu ứng dụng của sự nóng chảy trong công nghiệp luyện kim, hàn điện, thực phẩm
• Từ Bảng 1.1, hãy giải thích tại sao dây tóc bóng đèn sợi đốt thường được làm bằng wolfram
• Em hãy quan sát Hình 1.13, xác định các quá trình biến đổi ứng với mỗi đoạn AB, BC, CD, DE
• Để hàn các linh kiện bị đứt trong mạch điển tử, người thợ sửa chữa thường sử dụng mỏ hàn để làm nóng chảy dây thiếc hàn. Biết rằng loại thiếc hàn sử dụng là hỗ hợp của thiếc và chì với tỉ lệ 63:37, khối lượng một cuộn dây thiếc hàn là 50 g. Tính nhiệt lượng mỏ hàn cần cung cấp để làm nóng chảy hết một cuộn dây thiếc hàn ở nhiệt độ nóng chảy

IV. SỰ HÓA HƠI

• Dự đoán các yếu tố ảnh hưởng đến tốc độ bay hơi cửa nước trong Hình 1.14
• Vận dụng mô hình động học phân tử, hãy giải thích nguyên nhân gây ra sự bay hơi
• Giả sử dược giao nhiệm vụ cất giữ và bảo quản 1 lít cồn, em hãy nêu cách thực hiện trong điều kiện thực tế có sẵn của gia đình
• Rau xanh sau khi thu hoạch thường bị héo rất nhanh khi để ngoài nắng. Vì sao lại có hiện tượng trên? Làm thế nào để hạn chế điều này?
• Vận dụng mô hình động học phân tử, giải thích nguyên nhân gây ra sự sôi của chất lỏng
• Bạn A muốn đun sôi 1,5 lít nước bằng bếp gas. Do sơ suất nên bạn quên không tắt bếp khi nước sôi. Tính nhiệt lượng đã làm hóa hơi 1 lít nước trong ấm do sơ suất đó. Biết nhiệt hóa hơi riêng của nước là 2,3.106 J/kg
• Tại sao trên núi cao, ta không thể luộc chín trứng bằng nồi thông thường, mặc dù nước trong nồi vẫn sôi?
• Trước đây, để khử trùng các dụng cụ y tế dùng nhiều lần (kéo, kẹp gắp, dao mổ tiểu phẫu,…), người ta thường luộc chúng trong nước sôi. Giả sử cần phải thực hiện nhiệm vụ này nhưng có một số vi khuẩn chỉ bị tiêu diệt ở nhiệt độ 105 ℃, trong khi nhiệt độ sôi của nước ở điều kiện tiêu chuẩn là 100 ℃. Hãy đề xuất phương án đơn giản để diệt các vi khuẩn này và giải thích