Giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ tin học kết hợp với ngôn ngữ thông thường để biểu đạt, giải thích các nội dung tin học; trao đổi, thảo luận để thực hiện các nhiệm vụ học tập.
Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Sử dụng các kiến thức đã học ứng dụng vào thực tế, tìm tòi, phát hiện giải quyết các nhiệm vụ trong cuộc sống.
Tự chủ, tự học: Chủ động trong việc tìm hiểu kiến thức và hoàn thành bài tập.

Năng lực riêng:

Sử dụng hằng, biến, biểu thức để tạo chương trình trong môi trường lập trình trực quan để giải quyết bài toán.

3. Phẩm chất

Rèn luyện phẩm chất kiên trì, tự tin, tinh thần trách nhiệm thông qua việc tạo ra chương trình máy tính.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

SGK, SGV, SBT Tin học 8.
Máy tính cài đặt phần mềm Scratch hoặc kết nối Internet để dùng phần mềm Scratch trực tuyến, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

SGK, SBT Tin học 8.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Đặt HS vào ngữ cảnh thực tế để HS làm quen về các kiểu dữ liệu trong trong ngôn ngữ lập trình.

b. Nội dung: GV nêu vấn đề, HS đọc thông tin, thảo luận nhóm trong thời gian 5 phút và trình bày trước lớp.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS sau khi thảo luận nhóm, câu trả lời hướng tới việc để HS hiểu rõ ngữ cảnh của bài toán thực tế, không đánh giá đúng sai.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thảo luận nhóm đôi.

- GV đưa ra tình huống:

Trong chương trình Tin học lớp 7, em đã được học về các kiểu dữ liệu trong phần mềm bảng tính. Ví dụ:

- GV đặt câu hỏi: Em hãy cho biết đó là những kiểu dữ liệu nào.

- GV yêu cầu các nhóm thảo luận và trình bày câu trả lời của mình.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Các nhóm HS đọc tình huống và tiếp nhận yêu cầu.

- Các nhóm thảo luận.

- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS trả lời các câu hỏi của GV: Dữ liệu trong ô tính có thể thuộc kiểu văn bản, số, ngày tháng và công thức.

- GV yêu cầu HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Các kiểu dữ liệu trên được biểu diễn như thế nào trong ngôn ngữ lập trình? Để tìm ra câu trả lời cho câu hỏi này, chúng ta cùng đi tìm hiểu bài học hôm nay – Bài 13: Biểu diễn dữ liệu.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Kiểu dữ liệu.

a. Mục tiêu: HS nhận biết được ba kiểu dữ liệu số, văn bản và lôgic.

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin SGK trang 76 và thực hiện Hoạt động 1.

c. Sản phẩm học tập: Kiểu dữ liệu.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 2: Hằng, biến, biểu thức.

a. Mục tiêu: HS đưa ra phương án riêng của mình giải quyết bài toán tổng quát, từ đó kết nối đến hoạt động đọc cung cấp khái niệm mới.

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin SGK trang 78 và thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm học tập: Hằng, biến, biểu thức.

d. Tổ chức hoạt động:

Hoạt động 3: Thực hành sử dụng hằng, biến, biểu thức trong chương trình.

a. Mục tiêu: HS viết được chương trình có sử dụng hằng, biến và biểu thức.

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin SGK trang 78 - 79 và thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm học tập: Sản phẩm thực hành của HS.

d. Tổ chức hoạt động:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS đọc thông tin SGK trang 78 - 79 và xác định nhiệm vụ và hướng dẫn thực hiện.

- HS đọc SGK, xác định được yêu cầu của bài thực hành:

Nhiệm vụ:

Mở tệp chương trình VeHinh.sb3 em đã lưu ở Bài 12, bổ sung câu lệnh để được chương trình nâng cấp điều khiển nhân vật di chuyển theo hình có số cạnh nhập vào từ bàn phím như Hình 13.4.

Hướng dẫn

Bước 1. Mở tệp chương trình VeHinh.sb3 trong Scratch, chọn chế độ hiển thị tiếng Việt. Lưu tệp với tên mới là DuongDi.sb3.

Bước 2. Nháy chuột vào nhóm lệnh , tạo các biến số , , .

Bước 3. Nháy chuột vào nhóm lệnh , , và hoàn thành lệnh 1, 2, 3 của chương trình.

Bước 4. Nháy chuột vào nhóm lệnh để tạo hai biểu thức và .

Bước 5. Nháy chuột vào nhóm lệnh , kéo thả và hoàn thành câu lệnh 4, 5.

Bước 6. Nháy chuột vào nhóm lệnh , kéo thả các biến vào vị trí tương ứng trong các câu lệnh 6, 7, 8.

Bước 7. Nháy chuột vào nút để chạy chương trình và xem kết quả.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS thực hành trên phần mềm Scratch phiên bản 3.0 với giao diện tiếng Việt để minh họa.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện một HS chia sẻ kết quả chạy chương trình.

- Các HS khác trình bày kết quả bài thực hành sau khi thực hành xong.

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV khích lệ những nhóm chạy chương trình tốt và góp ý những nhóm chưa chạy được chương trình.

3. Thực hành: sử dụng hằng, biến, biểu thức trong chương trình

Nhiệm vụ

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

a. Mục tiêu: HS củng cố kiến thức đã học giải quyết các câu hỏi Luyện tập.

b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ, HS trả lời để ôn lại các kiến thức vừa học.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức hoạt động:

Nhiệm vụ 1: Chơi trò chơi trắc nghiệm

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nêu yêu cầu: Khoanh tròn vào đáp án đặt trước câu trả lời đúng

Câu 1: Giá trị nào sau đây là kiểu xâu kí tự?

A. 2.1674 B. true C. @ D. 76

Câu 2: Ví dụ nào sau đây là kiểu số trong ngôn ngữ lập trình Scratch?

A. B.

C. D.

Câu 3: Kiểu dữ liệu nào sau đây không phổ biến trong ngôn ngữ lập trình trực quan?

A. Kiểu số. B. Kiểu thời gian.

D. Kiểu xâu kí tự. D. Kiểu lôgic.

Câu 4: Trong lập trình, hằng là

A. giá trị có thể thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình.

B. sự kết hợp của biến, dấu ngoặc, phép toán và các hàm để trả lại giá trị thuộc kiểu dữ liệu nất định.

C. giá trị duy nhất trong quá trình thực hiện các chương trình.

D. giá trị không thể thay đổi trong quá trình thực hiện chương trình.

Câu 5: Biểu thức tính chỉ số BMI của cơ thể là . Biểu thức này trả lại giá trị thuộc kiểu dữ liệu nào?

A. Kiểu số. B. Kiểu xâu kí tự.

C. Kiểu lôgic. D. Không xác định.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trả lời:

Câu 1	Câu 2	Câu 3	Câu 4	Câu 5
C	A	B	D	A

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

Nhiệm vụ 2: Trả lời câu hỏi phần Luyện tập SGK trang 79.

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV nêu yêu cầu:

1. Giả sử r là biến lưu giá trị của bán kính hình tròn. Em hãy cho biết giá trị trả lại của các biểu thức sau và kiểu dữ liệu của chúng trong ngôn ngữ lập trình Scratch với trường hợp r = 5.

2. Em hãy sử dụng ngôn ngữ lập trình trực quan để viết chương trình chu vi đường tròn, diện tích hình tròn với giá trị của bán kính được nhập từ bàn phím, thông báo kết quả ra màn hình.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS làm việc cá nhân, dựa vào kiến thức đã học để làm Luyện tập.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện HS trình bày trước lớp.

1. a) trả lại giá trị là true và là kiểu dữ liệu lôgic vì với r = 5, biểu thức lôgic 5 > 0 là đúng.

b) Với r = 5 thì biểu thức trả lại giá trị 31.4 và là dữ liệu kiểu số.

c) Với r = 5, biểu thức trả lại xâu kí tự “Chu vi đường tròn là 31,4”.

2. Tạo biến r lưu giá trị của bán kính. Tạo biểu thức tính chu vi đường tròn:

Tạo biểu thức tính diện tích hình tròn: .

Tạo chương trình như minh họa:

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

a. Mục tiêu: HS vận dụng kiến thức đã học để viết chương trình Scratch trong các trường hợp thực tế.

b. Nội dung: GV nêu nhiệm vụ, HS vận dụng kiến thức đã học và hiểu biết của bản thân để thực hiện nhiệm vụ.

c. Sản phẩm học tập: Sản phẩm đã tạo của HS.

d. Tổ chức hoạt động:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS thực hiện bài tập sau:

Em hãy vận dụng chương trình Scratch của riêng minh để giải quyết một bài toán cụ thể trong một môn học như Khoa học tự nhiên, Toán,... trong đó có sử dụng hằng, biến và biểu thức để thực hiện thuật toán.

- GV có thể gợi ý cho HS một số bài toán, ví dụ:

+ Tính một trong các giá trị vận tốc, quãng đường, thời gian khi biết hai giá trị còn lại.

+ Giải phương trình bậc nhất ax + b = 0 với a, b nhập vào từ bàn phím.

+ Tìm ước chung lớn nhất của hai số nguyên a, b với a, b nhập vào từ bàn phím.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS vận dụng kiến thức đã học, hiểu biết thực tế của bản thân để hoàn thành bài tập.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV cho HS trả lời bài tập.

- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức, kết thúc tiết học.