Giáo án KHTN 9 kết nối bài 51: Sự phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV sử dụng kĩ thuật dạy học theo trạm, chia lớp thành các nhóm (mỗi nhóm 3 - 5 HS).

- GV yêu cầu các nhóm thực hiện nhiệm vụ theo thứ tự trừ trạm 1 → trạm 3 như sau:

Trạm 1: Tìm hiểu sơ đồ tóm tắt các giai đoạn phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất.

Trạm 2: Tìm hiểu sự phát sinh sự sống trên Trái Đất theo quan điểm hiện đại.

Trạm 3: Tìm hiểu sự phát triển sự sống trên Trái Đất theo quan điểm hiện đại.

- GV yêu cầu nhóm HS hoàn thành Phiếu học tập (Đính kèm dưới hoạt động).

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS đọc thông tin mục I, thực hiện nhiệm vụ theo hướng dẫn của GV.

- GV quan sát, hướng dẫn (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Các nhóm báo cáo sản phẩm.

- GV sử dụng kĩ thuật 3 : 2 : 1 tổ chức cho HS nhận xét và đánh giá.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá sản phẩm, thái độ làm việc của HS trong nhóm.

- GV chuẩn kiến thức, yêu cầu HS ghi chép.

- GV hướng dẫn HS đọc hiểu mục Em có biết SGK tr.223.

- GV mở rộng cho HS thuyết nội cộng sinh.

- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo. 

I. Các giai đoạn phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất

1. Sự phát sinh sự sống trên Trái Đất

a) Giai đoạn tiến hóa học học (tổng hợp vô sinh)

- Tiến hóa hóa học là quá trình tổng hợp các phân tử hữu cơ, đại phân tử hữu cơ từ các chất vô cơ theo phương thức hóa học nhờ nguồn năng lượng tự nhiên.

b) Giai đoạn tiến hóa tiền sinh học

- Hình thành lớp màng kép: Lớp màng kép được hình thành từ phospholipid để bảo vệ các phân tử hữu cơ bên trong.

- Hình thành tế bào sơ khai: Trong môi trường nước, lớp màng phospholipid kép bao bọc các phân tử hữu cơ tạo thành những giọt nhỏ. Chọn lọc tự nhiên tạo điều kiện cho những giọt nhỏ thể hiện được một số đặc trưng sống, tiến hoá thành tế bào sơ khai.

- Xuất hiện vật liệu di truyền: Phân tử RNA mạch đơn được hình thành nhờ sự trùng hợp các đơn phân nucleotide. RNA mang thông tin di truyền, có khả năng sao chép nhanh và chính xác. Phân tử DNA mạch kép được tổng hợp dựa trên khuôn mẫu RNA. DNA mạch kép là nguồn dự trữ thông tin di truyền ổn định và chính xác hơn RNA.

2. Sự phát triển sự sống trên Trái Đất

a) Xuất hiện sinh vật nhân thực từ sinh vật nhân sơ

- Sự xuất hiện sinh vật nhân sơ: Tế bào sơ khai tế bào nhân sơ.

- Sự xuất hiện sinh vật nhân thực: từ sinh vật đơn bào nhân sơ nhờ có sự cộng sinh nội bào của vi khuẩn hiếu khí và vi khuẩn quang hợp hình thành sinh vật nhân thực.

b) Sự xuất hiện sinh vật đa bào và đa dạng hóa sinh vật đa bào

- Sự xuất hiện sinh vật đa bào: sinh vật nhân thực đơn bào cộng sinh với nhau → dạng đa bào. 

- Sự đa dạng hóa của sinh vật đa bào: dưới tác động của chọn lọc tự nhiên, sinh giới không ngừng tiến hóa tạo nên thế giới sinh vật đa dạng, phong phú. 

PHIẾU HỌC TẬP

Tìm hiểu các giai đoạn phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất

Câu 1: Quan sát Hình 51.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. Quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất gồm những giai đoạn nào?

2. Thế giới sinh vật trên Trái Đất có nguồn gốc từ đâu?

……………………………………………………

Câu 2: Đọc thông tin mục I.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. Tiến hóa hóa học là gì? Hãy vẽ sơ đồ khái quát quá trình tiến hóa hóa học.

2. Tóm tắt ba sự kiện diễn ra trong giai đoạn tiến hóa tiền sinh học. 

……………………………………………………

Câu 3: Đọc thông tin mục I.2, trả lời các câu hỏi sau:

1. Quan sát Hình 51.2, trình bày sự xuất hiện cơ thể đơn bào nhân thực.

2. Quan sát Hình 51.3, trình bày quá trình phát triển của sinh giới.

………………………………………………

PHIẾU HỌC TẬP

Tìm hiểu các giai đoạn phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất

Câu 1: Quan sát Hình 51.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. Quá trình phát sinh và phát triển sự sống trên Trái Đất gồm những giai đoạn nào?

2. Thế giới sinh vật trên Trái Đất có nguồn gốc từ đâu?

1. Quá trình phát sinh và phát triển của sự sống trên Trái Đất gồm ba giai đoạn: tiến hóa hóa học, tiến hóa tiền sinh học, tiến hóa sinh học.

2. Thế giới sinh vật trên Trái Đất có nguồn gốc từ các chất vô cơ.

Câu 2: Đọc thông tin mục I.1, trả lời các câu hỏi sau:

1. Tiến hóa hóa học là gì? Hãy vẽ sơ đồ khái quát quá trình tiến hóa hóa học.

2. Tóm tắt ba sự kiện diễn ra trong giai đoạn tiến hóa tiền sinh học. 

1. Tiến hóa hóa học là quá trình tổng hợp các phân tử hữu cơ, đại phân tử hữu cơ từ các chất vô cơ theo phương thức hóa học nhờ nguồn năng lượng tự nhiên.

- Sơ đồ khái quát quá trình tiến hóa hóa học:

C, H, O, N → CO₂, H₂, H₂O, CH₄, NH₃ → Lipid, carbohydrate, nucleotide, amino acid → RNA, DNA, protein và phospholipid.

2. Tóm tắt ba sự kiện:

- Hình thành lớp màng kép: Lớp màng kép được hình thành từ phospholipid để bảo vệ các phân tử hữu cơ bên trong.

- Hình thành tế bào sơ khai: Trong môi trường nước, lớp màng phospholipid kép bao bọc các phân tử hữu cơ tạo thành những giọt nhỏ. Chọn lọc tự nhiên tạo điều kiện cho những giọt nhỏ thể hiện được một số đặc trưng sống, tiến hoá thành tế bào sơ khai.

- Xuất hiện vật liệu di truyền: Phân tử RNA mạch đơn được hình thành nhờ sự trùng hợp các đơn phân nucleotide. RNA mang thông tin di truyền, có khả năng sao chép nhanh và chính xác. Phân tử DNA mạch kép được tổng hợp dựa trên khuôn mẫu RNA. DNA mạch kép là nguồn dự trữ thông tin di truyền ổn định và chính xác hơn RNA.

Câu 3: Đọc thông tin mục I.2, trả lời các câu hỏi sau:

1. Quan sát Hình 51.2, trình bày sự xuất hiện cơ thể đơn bào nhân thực.

2. Quan sát Hình 51.3, trình bày quá trình phát triển của sinh giới.

1. Sự xuất hiện cơ thể đơn bào nhân thực: từ sinh vật đơn bào nhân sơ nhờ có sự cộng sinh nội bào của vi khuẩn hiếu khí và vi khuẩn quang hợp hình thành sinh vật nhân thực.

2. Quá trình phát triển của sinh giới: Điều kiện khí hậu, địa chất biến đổi là điều kiện của sự tiến hóa từ tổ tiên chung (tế bào nguyên thủy) hình thành vi khuẩn, vi khuẩn cổ (sinh vật nhân sơ) → nguyên sinh, nấm, thực vật, động vật (sinh vật nhân thực).