Giáo án KHTN 9 kết nối Bài 37: Các quy luật di truyền của Mendel

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ học tập

Nhiệm vụ 1: Thí nghiệm 

- GV chia lớp thành các nhóm, mỗi nhóm 4 HS.

- GV phát các hình ảnh minh họa các tính trạng của cây đậu hà lan và phiếu học tập (đính kèm dưới hoạt động), yêu cầu HS vận dụng kiến thức đã học, thảo luận hoàn thành nhiệm vụ.

- GV yêu cầu HS xác định các tính trạng trội, lặn trong mỗi cặp tính trạng trên. Từ đó, đưa ra câu trả lời chính xác và đầy đủ nhất cho câu hỏi phần Khởi động SGK tr.162.

Nhiệm vụ 2: Giải thích thí nghiệm

- Để giải thích thí nghiệm lai một tính trạng, GV yêu cầu kết hợp quan sát Hình 37.1 và tìm hiểu thông tin mục I.2 SGK tr.163 thảo luận nhóm thực hiện các yêu cầu sau:

1. Giải thích vì sao F₁ hình thành được hai loại giao tử; F₂ thu được bốn tổ hợp giao tử với tỉ lệ kiểu hình 3 trội : 1 lặn.

2. Phát biểu nội dung quy luật phân li.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ học tập

- Nhóm HS thảo luận, quan sát hình ảnh, video và thực hiện nhiệm vụ.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- Nhiệm vụ 1: GV mời đại diện nhóm trình bày kết quả thảo luận. Các HS nhóm khác nhận xét, bổ sung. 

+ GV mời một số HS xác định tính trạng trội, lặn trong các cặp tính trạng trên:

Dạng hạt: tính trạng hạt trơn trội - tính trạng hạt nhăn lặn.

Màu hạt: tính trạng hạt vàng trội - tính trạng hạt xanh lặn.

Chiều cao cây: tính trạng thân cao trội - tính trạng thân thấp lặn.

Màu hoa: tính trạng hoa tím trội - tính trạng hoa trắng lặn.

- Nhiệm vụ 2: GV mời đại diện một số nhóm trả lời câu hỏi. HS nhóm khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV nhận xét, đánh giá câu trả lời của các nhóm HS, thái độ làm việc của HS trong nhóm.

- GV chuẩn kiến thức, yêu cầu HS ghi chép.

- GV chuyển sang hoạt động tiếp theo. 

I. Quy luật phân li

1. Thí nghiệm

- P thuần chủng, F₁ đồng tính, tính trạng thu được ở F₁ là tính trạng trội. 

- F₂ phân tính với tỉ lệ 3 trội : 1 lặn.

2. Giải thích thí nghiệm

- Cặp nhân tố di truyền (cặp allele) tồn tại trong nhân tế bào một cách riêng rẽ, không hòa trộn vào nhau.  

- Cơ thể F₁ chứa một cặp allele quy định (một của bố, một của mẹ), khi giảm phân hình thành giao tử có sự phân li đồng đều của các allele về hai cực của tế bào nên đã hình thành được hai loại giao tử.

- Sự tổ hợp ngẫu nhiên, tự do của các giao tử khi thụ tinh hình thành được bốn tổ hợp giao tử với tỉ lệ kiểu hình 3 trội : 1 lặn.

→ Nội dung quy luật phân li: Mỗi tính trạng do một cặp nhân tố di truyền (cặp allele) quy định. Khi giảm phân hình thành giao tử, các allele trong cặp phân li đồng đều về các giao tử nên mỗi giao tử chỉ chứa một allele của cặp.

PHIẾU HỌC TẬP: Quy luật phân li

1. Hoàn thành bảng sau:

2. Quan sát kết quả thí nghiệm ở bảng 37.1, nhận xét về kiểu hình và tỉ lệ kiểu hình thu được ở F₁, F₂.

……………………………………

PHIẾU HỌC TẬP: Quy luật phân li

1. Hoàn thành bảng sau:

2. Quan sát kết quả thí nghiệm ở bảng 37.1, nhận xét về kiểu hình và tỉ lệ kiểu hình thu được ở F₁, F₂.

- Các phép lai ở bảng trên là phép lai một tính trạng, P thuần chủng về tính trạng đem lai, F₁ đồng tính, F₂ phân tính với tỉ lệ 3 : 1.

- Do P thuần chủng, F₁ đồng tính, nên tính trạng biểu hiện ở F₁ là tính trạng trội, tính trạng đến F₂ mới xuất hiện là tính trạng lặn.

HOẠT ĐỘNG CỦA GV - HS

DỰ KIẾN SẢN PHẨM

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV dẫn dắt vấn đề: Khi tiến hành thí nghiệm phép lai một tính trạng từ P đến F₂, Mendel thu được ở F₂ các cây hoa tím, nhưng ông không biết cây hoa tím nào là thuần chủng. Vậy ông đã làm thế nào để xác định cây hoa tím nào ở F₂ thuần chủng?

- GV sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share, yêu cầu HS tìm hiểu thông tin mục I.3, sau đó thảo luận cặp đôi thực hiện nhiệm vụ sau: Quan sát Hình 37.2, mô tả thí nghiệm phép lai phân tích của Mendel.

- GV đặt câu hỏi: Nếu kết quả phép lai phân tính thì kiểu gene của cơ thể cần kiểm tra là đồng hợp hay dị hợp?

- Sau khi HS hình thành kiến thức về phép lai phân tích, GV dẫn dắt để HS củng cố kiến thức: Nếu kết quả phép lai đồng tính thì cơ thể cần kiểm tra có kiểu gene đồng hợp hay dị hợp? 

- Từ đó, GV yêu cầu HS nêu vai trò của phép lai phân tích.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- Nhóm HS đọc hiểu mục I.3 tr.163 - 164 SGK, thực hiện nhiệm vụ được giao.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết. 

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời một số HS xung phong trả lời câu hỏi nhiệm vụ.

- HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét kết quả thảo luận của HS, thái độ làm việc của HS trong nhóm.

- GV chuẩn kiến thức, phân tích phép lai phân tích của Mendel và yêu cầu HS ghi chép. 

- GV dẫn dắt sang hoạt động tiếp theo.

I. Quy luật phân li

3. Lai phân tích

- Thí nghiệm phép lai phân tích của Mendel:

TH 1: Nếu kết quả F_a đồng tính thì cây hoa tím có kiểu gene AA

P:                  AA      ×       aa

G_p:              Ⓐ  Ⓐ         ⓐ  ⓐ

F_a:                       100% Aa

TH 2: Nếu kết quả F_a phân tính theo tỉ lệ 1 : 1 thì cây hoa tím có kiểu gene Aa

P:                  Aa      ×       aa

G_p:             Ⓐ  ⓐ         ⓐ  ⓐ

F_a:                 1Aa     :     1aa

→ Phép lai phân tích là phép lai giữa cơ thể mang tính trạng trội chưa biết kiểu gene với cơ thể mang tính trạng lặn.

- Vai trò của phép lai phân tích: Xác định kiểu gene của cơ thể cần kiểm tra.