Giáo án PPT Ngữ văn 6 kết nối Bài 7: Nghĩa của từ ngữ, Biện pháp tu từ

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

Em hãy nêu hiểu biết của mình về cách xác định nghĩa của từ

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. Tìm hiểu về nghĩa của từ, phép tu từ điệp ngữ 

Nhắc lại phép điệp ngữ? Công dụng của phép điệp ngữ?

Ghi nhớ:

Điệp ngữ hay còn gọi là điệp từ là một biện pháp nghệ thuật trong đó tác giả lặp lại một từ, một cụm từ hoặc toàn bộ câu với một dụng ý cụ thể nhằm tăng tính biểu cảm cho đoạn văn, bài thơ.

-Tác dụng gợi hình ảnh

Phép điệp ngữ là một biện pháp tu từ rất phổ biến, thường được sử dụng trong văn học, để nói lên những hình ảnh và cảm xúc mà tác giả gửi gắm vào tác phẩm.

Việc sử dụng biện pháp tu từ gợi hình ảnh giúp người đọc hình dung ra những hình ảnh được nói đến.

Ví dụ: " Dốc lên khúc khuỷu dốc thăm thẳm" điệp từ "dốc" đã gợi lên hình ảnh đồi núi trập trùng và rất hiểm trở.

-Tác dụng khẳng định

Ví dụ:

"Lá xanh bông trắng nhị vàng" và "nhị vàng bông trắng lá xanh" đã khẳng định được vẻ đẹp thuần khiết của bông sen, chính là quốc hồn của dân tộc Việt.

"Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phía Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tốc đó phải được tự do, dân tộc đó phải được độc lập."

(Tuyên ngôn độc lập- Hồ Chí Minh)

 Cụm từ " Một dân tộc" được lặp lại mang ý nghĩa liệt kê. Thể hiện các đặc điểm đã thực hiện, đã gan góc trong thời kì kháng chiến.

 "Dân tộc đó phải" được lặp lại 2 lần mang ý nghĩa khẳng định. Đây là điều chắc chắn, một sự thật hiển nhiên "phải được độc lập" giành cho một dân tộc kiên cường bất khuất. Tự do, độc lập phải được thể hiện mạng ý nghĩa tất yếu cho dân tộc, thể hiện lòng yêu nước, sự dũng cảm đấu tranh giành độc lập.

-Tác dụng tạo sự nhấn mạnh

Việc lặp lại một từ sẽ giúp tác giả nhấn mạnh được ý muốn của tác giả thể hiện qua lời văn của mình.

Ví dụ: 

"Ngày xuân mơ nở trắng rừng

Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang

Ve kêu, rừng phách đổ vàng

Nhớ cô em gái hái măng một mình

Rừng thu trăng rọi hoà bình

Nhớ ai tiếng hát ân tình, thuỷ chung."

Từ "nhớ sao" được lặp lại rất nhiều lần nhằm nhấn mạnh sự nhớ nhung của tác giả đối với những kỉ niệm xưa. Điệp từ được sử dụng để nhấn mạnh nỗi nhớ nhung khôn nguôi của tác giả với những con người và kỷ niệm xưa cũ. Cứ nhìn về các hiện tượng, các cảnh tượng quen thuộc là lại nhớ cảnh cũ, người xưa.

-Tác dụng tạo sự liệt kê

Ví dụ:

" Còn trời, còn nước, còn non

Còn cô bán rượu anh còn say sưa"

Điệp từ "còn" này được lặp đi lặp lại rất nhiều lần để liệt kê những sự vật có liên kết với nhau với mục đích nhấn mạnh, tình cảm mãnh liệt của tác giả dành cho cô bán rượu.

" Nào đâu những đêm vàng bên bờ suối,

Ta say mồi uống ánh trăng tan?

Đâu những ngày mưa chuyển bốn phương ngàn,

Ta lặng ngắm giang san ta đổi mới?

Đâu những bình minh cây xanh nắng gội,

Tiếng chim ca giấc ngủ ta tưng bừng?

Đâu những chiều lênh láng máu sau rừng.

Ta đợi chết mảnh trời gay gắt,

Để ta chiếm lấy riêng phần bí mật?

-Than ôi! Thời oanh liệt nay còn đâu?

Trong đoạn thơ trên, hai từ "đâu" và "ta" được lặp lại 4 lần. Mang đến cấu trúc và kết cấu "Đâu-ta". Nhớ về thời oanh liệt, nhớ kỉ niệm và các chiến tích anh hùng.

………………………….

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

- GV yêu cầu HS đọc bài tập 1 và làm vào vở. Vận dụng cách suy đoán nghĩa đã học hoặc tra từ điển. 

D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

- GV yêu cầu HS: Viết đoạn văn  (5-7 câu), trong đó có sử dụng phép tu từ điệp ngữ.