Giáo án và PPT công nghệ 12 lâm nghiệp thủy sản Cánh diều bài 17: Chế biến và bảo quản thức ăn thủy sản

BÀI 17: CHẾ BIẾN VÀ BẢO QUẢN THỨC ĂN THỦY SẢN

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Việc ứng dụng công nghệ sinh học trong chế biến thức ăn thủy sản nhằm mục đích gì?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1. Phương pháp chế biến thức ăn thủy sản

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: Hãy nêu các phương pháp chế biến thức ăn thuỷ sản. Phương pháp chế biến thủ công thức ăn thuỷ sản có ưu điểm gì? Nêu các công đoạn sản xuất thức ăn công nghiệp cho thuỷ sản.

Sản phẩm dự kiến:

1.1 Chế biến thủ công

Ưu điểm của phương pháp chế biến thủ công thức ăn thủy sản:

- Nguyên liệu: dễ dàng tìm kiếm, sử dụng

- Chế biến: dễ dàng

- Người chế biến: tự do sử dụng nguyên liệu phù hợp với loài thủy sản mình nuôi trồng.

1.2 Chế biến công nghiệp

- Thức ăn công nghiệp được chế biến bằng máy móc hiện đại, sử dụng phần mềm cân đối dinh dưỡng từ rất nhiều loại nguyên liệu khác nhau, đáp ứng đầy đủ nhu cầu khác nhau của động vật thuỷ sản theo từng độ tuổi và kích cỡ khác nhau. Thức ăn công nghiệp thường có độ ẩm thấp hơn 12 %. Thức ăn cho cá, tôm có thể được chế biến dạng viên nổi hoặc chìm để phù hợp với từng loài thuỷ sản.

- Các công đoạn sản xuất thức ăn công nghiệp: Thu mua nguyên liệu → Bảo quản nguyên liệu → Cân nguyên liệu → Nghiền nguyên liệu → Sàng nguyên liệu → Phối trộn nguyên liệu → Hấp nguyên liệu → Ép viên → Sấy → Làm nguội → Phun dầu → Cân thành phẩm và đóng gói → Kho chứa.

Hoạt động 2. Phương pháp bảo quản thức ăn thủy sản

GV đưa ra câu hỏi: Hãy nêu một số phương pháp bảo quản thức ăn thuỷ sản. Cần lưu ý gì khi bảo quản thức ăn hỗn hợp?

Sản phẩm dự kiến:

2.1 Bảo quản thức ăn hỗn hợp

- Thức ăn phải được bảo quản trong nhà kho, tránh nước và ánh nắng trực tiếp. Nhà kho phải có nền tráng xi măng và cao, xung quanh có rãnh thoát nước, có lỗ thông hơi.

- Các bao thức ăn phải được xếp chồng lên nhau trên kệ (mỗi chồng không quá 10 bao) để tránh tiếp xúc trực tiếp với mặt đất và cách tường ít nhất từ 45 đến 50 cm.

- Các loại thức ăn khác nhau cần được phân loại riêng biệt và có đánh dấu rõ ràng, đặc biệt với các loại thức ăn có trộn chất bổ sung.

- Bảo quản thức ăn thuỷ sản ở nhiệt độ môi trường dưới 30 °C và tuân thủ nguyên tắc “vào trước, xuất trước”. Tốt nhất nên sử dụng trong vòng từ 2 đến 4 tuần đầu sau khi sản xuất, không nên bảo quản quá 3 tháng.

2.2 Bảo quản nguyên liệu 

- Yêu cầu của nhà kho để bảo quản nguyên liệu tương tự như đối với thức ăn thành phẩm. Nhà kho và các dụng cụ cần được vệ sinh sạch sẽ, phun thuốc sát trùng hoặc nước với đặc để diệt vi khuẩn, nấm mốc. Bao bì, cót quây, silo chứa đựng nguyên liệu phải được kiểm tra, vệ sinh và khử trùng thường xuyên. 

- Xếp bao đựng nguyên liệu, thức ăn theo lô, hàng cho từng loại riêng ở vị trí thích hợp. Có thẻ kho, ghi nhập đầy đủ thông tin loại nguyên liệu, ngày và nơi xuất nhập, số lượng,... Nhiệt độ và thời gian bảo quản các nguyên liệu khác nhau tuỳ theo từng loại nguyên liệu. Đối với các nguyên liệu ngũ cốc ít dầu có thể bảo quản được lâu hơn nhưng không nên quá một năm. Các loại nguyên liệu thức ăn khác, tùy theo đặc tính của nguyên liệu và khuyến cáo của nhà sản xuất để có phương pháp bảo quản thích hợp.

2.3 Bảo quản thức ăn tươi sống

- Thức ăn tươi phải bảo quản ở nhiệt độ từ — 20 °C đến 0 °C, nhưng không quá 6 tháng. Thức ăn sống có thể bảo quản ở nhiệt độ từ 4 °C đến 10 °C nhưng không quá 24 giờ hoặc giữ trong bể và tạo điều kiện môi trường phù hợp để duy trì sự sống.

2.4 Bảo quản chất bổ sung

- Do có rất nhiều loại chất bổ sung, công nghệ sản xuất khác nhau nên mỗi loại có những yêu cầu bảo quản khác nhau. Các chế phẩm là thảo dược ứng dụng công nghệ bọc mới rất bền với nhiệt nên ở nhiệt độ phòng có thể được bảo quản trên 2 năm. Các thức ăn bổ sung có chứa vi sinh vật nên dùng trong khoảng 2 năm từ ngày sản xuất. Các sản phẩm có chứa enzyme nên được sử dụng trong vòng một năm từ ngày sản xuất. Các chất bổ sung nên được bảo quản ở nhiệt độ dưới 30 °C nhưng thời hạn bảo quản tuỳ thuộc vào từng loại chất.

…………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học, GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Ưu điểm chính của phương pháp chế biến thủ công thức ăn thủy sản là gì?

A. Dễ dàng sử dụng máy móc hiện đại

B. Dễ dàng tìm kiếm và sử dụng nguyên liệu

C. Cân đối dinh dưỡng chính xác theo phần mềm

D. Được sản xuất ở quy mô lớn

Câu 2: Điểm đặc biệt của thức ăn công nghiệp dành cho thủy sản là gì?

A. Có thể chế biến dưới dạng viên nổi hoặc chìm

B. Độ ẩm cao trên 50%

C. Không phù hợp với các loại thủy sản nhỏ

D. Không qua quá trình nghiền nguyên liệu

Câu 3: Nhiệt độ bảo quản thức ăn tươi sống phù hợp nhất là bao nhiêu?

A. Từ —10 °C đến 0 °C

B. Từ —20 °C đến 0 °C

C. Từ 0 °C đến 10 °C

D. Từ 10 °C đến 20 °C

Câu 4: Thức ăn thủy sản phải được bảo quản trong môi trường có nhiệt độ dưới bao nhiêu độ C?

A. 25 °C

B. 30 °C

C. 35 °C

D. 40 °C

Câu 5: Công nghệ sinh học nào được ứng dụng để thuỷ phân các phụ phẩm khó tiêu hóa thành nguyên liệu giàu dinh dưỡng?

A. Công nghệ vi sinh và công nghệ enzyme

B. Công nghệ nấm men và cám gạo

C. Công nghệ oxy hóa

D. Công nghệ tạo chất bổ sung

Sản phẩm dự kiến

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Câu 1: Hãy tìm hiểu một số loại thức ăn thuỷ sản được chế biến theo phương pháp công nghiệp trên thị trường hiện nay. 

Câu 2: Phương pháp bảo quản nguyên liệu thức ăn và thức ăn hỗn hợp giống và khác nhau như thế nào?