Giáo án và PPT công nghệ 9 chế biến thực phẩm Cánh diều bài 1: Vai trò của các chất dinh dưỡng trong thực phẩm

BÀI 1: VAI TRÒ CỦA CÁC CHẤT DINH DƯỠNG TRONG THỰC PHẨM

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời:

Chất dinh dưỡng nào có trong cơm?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

1. KHÁI NIỆM VỀ CHẤT DINH DƯỠNG

Hoạt động 1.

GV đặt câu hỏi hướng dẫn học sinh tìm hiểu: 

Em hãy nêu khái niệm về chất dinh dưỡng?

Sản phẩm dự kiến:

Chất dinh dưỡng là những chất hay hợp chất hoá học có vai trò duy trì và phát triển sự sống, hoạt động của cơ thể thông qua quá trình trao đổi chất. Đối với con người, chất dinh dưỡng được cung cấp chính từ thực phẩm qua các bữa ăn hằng ngày.

Trong thực phẩm có chất dinh dưỡng sinh năng lượng: carbohydrate (tinh bột, đường), protein, lipid và chất dinh dưỡng không sinh năng lượng: vitamin, khoáng chất,...

Khi thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng đều có thể bị suy dinh dưỡng.

II. VAI TRÒ CỦA CÁC CHẤT DINH DƯỠNG SINH NĂNG LƯỢNG

Hoạt động 2.

GV đưa ra câu hỏi: 

Cả ba chất dinh dưỡng carbohydrate,lipid,protein trong thực phẩm có cùng vai trò gì?

Sản phẩm dự kiến:

1. Carbohydrate (Tinh bột, đường)

Carbohydrate là nguồn cung cấp dinh dưỡng chính và năng lượng cho cơ thể.

Khi lượng carbohydrate đưa vào cơ thể quá nhiều, lượng carbohydrate dư sẽ được chuyển hoá và tích luỹ thành

lipid, gây thừa cân, béo phì hoặc có thể gây bệnh tiểu đường type 2.

Ngược lại, nếu cơ thể không được cung cấp đủ carbohydrate, lượng glycogen cạn kiệt thì cơ thể sẽ phải sử dụng đến

protein. Thiếu carbohydrate nhiều có thể dẫn tới hạ đường huyết, suy giảm trí nhớ, giảm cân, mệt mỏi,...

1. Lipid (Chất béo)

Lipid là nguồn cung cấp và dự trữ

năng lượng quan trọng cho cơ thể

tham gia vào nhiều phản ứng sinh hoá trong cơ thể, tham gia vào cấu trúc màng tế

bào; là dung môi hoà tan nhiều loại vitamin như A, D, E, K và giúp ruột hấp thụ các

vitamin này; làm tăng hương vị và giúp món ăn hấp dẫn hơn. Lipid được dự trữ chủ

yếu ở mô mỡ nằm dưới da nên bảo vệ sự mất nhiệt của cơ thể.

Lipid gây chậm tiêu, no lâu do thời gian ở trong dạ dày dài hơn (lipid được hấp thu sau

khi ăn 3,5 giờ), đồng thời kích thích ruột tiết ra cholecystokinin. Chất này tác động lên

não bộ làm giảm khẩu vị, tạo ra cảm giác no, không muốn ăn thêm.

Khi thiếu lipid, cơ thể sẽ thiếu cân (gầy còm), thiếu các vitamin hòa tan trong chất

béo, cơ thể dễ cảm thấy lạnh, da khô, dễ bị viêm, bong vảy,..

Thừa lipid sẽ làm thừa cân, béo phì; gia tăng nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến tim

mạch, ung thư thận, đại tràng, tuyến tụy, ung thư vú,...

1. Protein (Chất đạm )

Thiếu protein trong thời gian dài khiến cơ thể gầy, ngừng lớn, chậm phát triển thể

lực và tinh thần, gan nhiễm mỡ, rối loạn chức năng nhiều tuyến nội tiết (giáp trạng,

sinh dục,...), giảm nồng độ protein trong máu, giảm khả năng miễn dịch và cơ thể dễ

mắc bệnh nhiễm trùng.

Khi dư thừa, protein sẽ được chuyển thành lipid và dự trữ ở mô mỡ. Thừa protein

trong thời gian quá dài có thể sẽ dẫn tới bệnh thừa cân, béo phì, bệnh tim mạch, ung

thư đại tràng, bệnh gút (goutte) và tăng đào thải calcium.

III. VAI TRÒ CỦA CÁC CHẤT DINH DƯỠNG KHÔNG SINH NĂNG LƯỢNG

Hoạt động 3.

GV đưa ra câu hỏi:

Vai trò của các chất dinh dưỡng không sinh năng lượng là?

Sản phẩm dự kiến:

1. Một số khoáng chất thiết yếu

Khoáng chất rất cần thiết cho sự phát triển và mọi hoạt động của cơ thể người. Những

khoáng chất mà cơ thể cần trên 250mg/ngày như: calcium, phosphorus, lưu huỳnh,

magnesium,... và ba chất điện phân là natri, chloride và potassium được gọi là khoáng

chất đa lượng. Những khoáng chất mà cơ thể cần với lượng dưới 20 mg/ngày như: sắt,

kẽm, iodine, đồng, bạc, manganese, selenium,... được gọi là khoáng chất vi lượng.

1. Một số vitamin thiết yếu

Vitamin tồn tại trong cơ thể với một lượng nhỏ nhưng đóng vai trò quan trọng trong

việc duy trì sự sống cũng như các hoạt động sống của cơ thể. Cơ thể con người cần

trên 20 loại vitamin thiết yếu và được chia thành 2 nhóm: nhóm hoà tan trong chất béo

(vitamin A, D, E và K) và nhóm hoà tan trong nước (vitamin C, Bı, B2, B6, B12, PP,...).

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS luyện tập làm bài

Câu 1: Nước ép từ rau, củ,.. có chứa chất dinh dưỡng nào? Phân tích vai trò của chất đối với cơ thể?

Câu 2: Sử dụng những thông tin tra cứu được và cho biết tên những nghề cần được trang bị kiến thức về vai trò của các chất dinh dưỡng trong thực phẩm 

 HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1: Em hãy tìm hiểu và cho biết nghề kỹ sư công nghệ chế biến thực phẩm có cần được trang bị kiến thức về vai trò của chất dinh dưỡng trong thực phẩm không? vì sao?

Câu 2: Các loại sữa như đậu nành, sữa bò chứa nhiều calcium. Em hãy phân tích vai trò của chất dinh dưỡng này với sức khỏe người dùng?