Giáo án và PPT Ngữ văn 10 chân trời Bài 7: Thực hành tiếng Việt

THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT

HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

GV yêu cầu HS thảo luận và trả lời: Đọc đoạn đầu bài Bình Ngô đại cáo từ  đầu đến “chứng cứ còn ghi” và chỉ ra cái từ ngữ Hán Việt có trong bài? Giải nghĩa của từ Hán Việt mà em vừa tìm được?

HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Lý thuyết

GV đặt câu hỏi hướng dẫn HS tìm hiểu: -Khái niệm thế nào là từ Hán Việt? Và được dùng trong trường hợp nào?

Sản phẩm dự kiến:

Từ Hán Việt được tạo nên bởi các yếu tố Hán Việt. Phần lớn các yếu tố Hán Việt không được dùng độc lập như từ mà chỉ dùng để tạo từ ghép. Một số yếu tố Hán Việt như hoa, quả, bút, bảng, học, tập,... có lúc dùng để tạo từ ghép, có lúc được dùng độc lập như một từ.

- Trong nhiều trường hợp, người ta dùng từ Hán Việt để:

+ Tạo sắc thái trang trọng, thể hiện thái độ tôn kính.

+ Tạo sắc thái tao nhã, tránh gây cảm giác thô tục, ghê sợ.

+ Tạo sắc thái cổ, phù hợp với bầu không khí xã hội xa xưa.

Hoạt động 2: Gợi ý giải bài tập SGK

Nhiệm vụ 1: Bài tập 1: SGK trang 44

Chỉ ra lỗi dùng từ Hán Việt trong những câu sau đây. Phân tích những lối ấy và sửa lại cho đúng

a. Song thân của thằng bé ấy đều làm công nhân ở xí nghiệp in

b. Ông ấy vừa giỏi về cơ khí lại vừa giỏi về kinh doanh, thật là tài hoa

c. Sáng mai, các bạn tập họp đúng giờ nhé.

d. Đọc sách nơi không đủ ánh sáng dễ làm giảm sút thị giác

e. Chú tôi thường lợi dụng những vật phế thải để tạo nên những món đồ trang trí xinh xắn.

f. Nông nghiệp và nghề đánh cá nước ta phát triển mạnh ở quý III năm nay

g. Năm mới cháu chúc ông luôn được an khang và bách niên giai lão

h. Hoa xuân đua nở tân trang cho đời thêm những sắc màu tươi thắm

i. Cảnh vật nơi đây trông rất kiều diễm.

Sản phẩm dự kiến:

+ Câu a  Lỗi dùng từ không phù hợp phong cách

· Sửa: Song thân -> ba mẹ

+ Câu b, d, e, g, h, i dùng từ không đúng nghĩa

Sửa:

· Câu b: tài hoa -> tài năng

· Câu d: thị giác -> thị lực

· Câu e: lợi dụng -> tận dụng

· Câu g: bách niên giai lão -> bách niên trường thọ

· Câu h: tân trang -> tô điểm

· Câu i:  kiều diễm -> tươi đẹp

+ Câu c lỗi dùng từ không đúng hình thức ngữ âm

· Sửa: tập họp -> tập hợp

+ Câu f: Lỗi dùng từ không phù hợp với khả năng kết hợp

· Sửa: Nghề đánh cá -> ngư nghiệp

Nhiệm vụ 2: Bài tập 2 SGK

Chọn từ Hán Việt ở cột B có ý nghĩa tương đương với từ ngữ hoặc cách nói ở cột A

Sản phẩm dự kiến:

1- ê, 2-g, 3-i, 4-c, 5-e, 6-đ, 7-a, 8-b, 9-d, 10-h

………………………………………

HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP

Từ nội dung bài học,GV yêu cầu HS hoàn thành các bài tập trắc nghiệm sau:

Câu 1: Từ Hán Việt là những từ như thế nào?

A. Là những từ được mượn từ tiếng Hán

B. Là từ được mượn từ tiếng Hán, trong đó tiếng để cấu tạo từ Hán Việt được gọi là yếu tố Hán Việt

C. Cả A và B đều đúng

D. Cả A và B đều sai

Câu 2: Từ ghép Hán Việt có mấy loại chính?

A. Hai

B. Ba

C. Bốn

D. Năm

Câu 3: Nghĩa của từ “tân binh” là gì?

A. Người lính mới

B. Binh khí mới

C. Con người mới

D. Cả 3 đáp án trên đều đúng

Câu 4: Mục đích và đối tượng giao tiếp, tránh việc lạm dụng từ Hán Việt, đúng hay sai?

A. Đúng

B. Sai

Câu 5: Mục đích và đối tượng giao tiếp, tránh việc lạm dụng từ Hán Việt, đúng hay sai?

A. Đúng

B. Sai

Sản phẩm dự kiến:

HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG

Vận dụng kiến thức, GV yêu cầu HS trả lời câu hỏi:

Câu 1. Tìm những từ Hán Việt có trong đoạn thơ sau và giải thích ý nghĩa: 

“Xã tắc hai phen chồn ngựa đá

Non sông nghìn thuở vững âu vàng”

Câu 2. Viết đoạn văn ngắn khoảng 150 chữ nhận xét về tài năng văn chương của Nguyễn Trãi.