Nội dung chính KHTN 9 kết nối Bài 35: Khai thác nhiên liệu hoá thạch. Nguồn carbon. Chu trình carbon và sự ấm lên toàn cầu

BÀI 35. KHAI THÁC NHIÊN LIỆU HÓA THẠCH.

NGUỒN CARBON. CHU TRÌNH CARBON VÀ SỰ ẤM LÊN TOÀN CẦU

I. Khái niệm về nhiên liệu hóa thạch. Nguồn gốc hình thành khí methane

- Khái niệm: nhiên liệu hóa thạch là loại nhiên liệu tự  nhiên được tạo thành từ quá trình phân hủy các sinh vật bị chôn vùi cách đây hàng trăm triệu năm.

- Dạng tồn tại: 3 dạng

- Khí methane: hình thành từ các quá trình biến đổi sinh học và địa chất trong tự nhiên.

- Khí methane nhân tạo: hình thành từ các hoạt động của cong người (phân hủy sinh học chất hữu cơ trong bãi rác, quá trình sản xuất nông nghiệp, tiêu hóa thức ăn của gia súc,…)

II. Khai thác và sử dụng nhiên liệu hóa thạch

1. Thực trạng khai thác nhiên liệu hóa thạch hiện nay

- Là nguồn năng lượng chiếm tỉ lệ lớn nhất trong tổng các nguồn năng lượng khai thác hiện nay.

- Năm 2022: Việt Nam xếp thứ tư trong khối Đông Nam Á về xuất khẩu dầu mỏ.

- Lợi ích của phát triển công nghiệp dầu khí: 

+ Đóng góp vào nền kinh tế quốc gia.

+ Khẳng định vấn đề chủ quyền của Việt Nam ở Biển Đông.

2. Lợi ích và những hạn chế của việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch

- Lợi ích:

+ Là nguyên liệu chính cho nhà máy nhiệt điện, luyện kim, sản xuất xi măng, sản xuất hóa chất, giao thông vận tải,…

+ Đáp ứng nhu cầu của con người: thắp sáng, sưởi ấm, nấu nướng, đi lại,…

- Hạn chế: 

+ Khai thác với sản lượng lớn dẫn đến nguy cơ cạn kiệt.

+ Quá trình đốt cháy sinh ra lượng lớn chất thải: carbon dioxide, carbon monoxide, các oxide của lưu huỳnh, oxide của nitrogen,…. tác động tiêu cực đến môi trường, sức khỏe con người.

3. Giải pháp hạn chế sử dụng nhiên liệu hóa thạch

- Một số giải pháp:

+ Sử dụng tiết kiệm nhiên liệu hóa thạch;

+ Tăng cường đi lại bằng phương tiện giao thông công cộng và xe điện;

+ Ưu tiên sử dụng xăng pha ethanol, sinh khối, biodiesel,…

III. Nguồn carbon trong tự nhiên 

1. Trạng thái tự nhiên của carbon

- Một số dạng tồn tại của carbon trong tự nhiên:

+ Đơn chất: than chì, kim cương.

+ Hợp chất vô cơ: carbon dioxide, muối carbonate,….

+ Hợp chất hữu cơ: hydrocarbon, carbohydrate, protein,…

+ Đóng góp vào nền kinh tế quốc gia.

+ Khẳng định vấn đề chủ quyền của Việt Nam ở Biển Đông.

2. Chu trình carbon trong tự nhiên và vai trò của carbon dioxide

- Sự chuyển hóa carbon trong tự nhiên diễn ra thường xuyên, liên tục, tạo thành chu trình khép kín (chu trình carbon).

- Vai trò của CO₂: duy trì cân bằng carbon trong hệ sinh thái và khí quyển của Trái Đất qua các quá trình:

+ Phát thải carbon ở dạng CO₂: CO₂ được chuyển vào khí quyển (qua hô hấp của thực vật, đốt cháy nhiên liệu hóa thạch, cháy rừng,…)

+ Hấp thụ carbon ở dạng CO₂: CO₂ được cây sử dụng trong quá trình quang hợp để tạo hợp chất hữu cơ. Các chất này được chuyển thành hợp chất hữu cơ trong động vật khi chúng ăn thực vật. Các hợp chất của carbon trong động, thực vật phân hủy khi chúng bị vùi lấp. CO₂ còn được hòa tan vào nước biển, sông, hồ,…

3. Nguyên nhân và hệ quả của hiệu ứng nhà kính, sự ấm lên toàn cầu

- Nguyên nhân chính: CO₂ và CH₄.

- Hệ quả: 

+ Thời tiết cực đoan gây thiệt hại cho mùa màng, nông sản.

+ Băng tan, nước biển dâng: gây lở đất ven biển, ngập lụt khu đồng bằng, xâm nhập mặn,…

+ Acid hóa nước biển. 

+ Thảm thực vật co hẹp, gia tăng tình trạng sa mạc hóa, giảm tính đa dạng sinh học,….

- Biện pháp hạn chế: Hạn chế sử dụng năng lượng hóa thạch, tăng cường sử dụng năng lượng tái tạo, áp dụng công nghệ tiên tiến trong xử lí rác thải, tăng cường trồng cây gây rừng, phủ xanh đồi trọc, cải tạo đất hoang,…