Nội dung chính ngữ văn 8 kết nối tri thức Bài 7: Văn bản 3: Những ngôi sao xa xôi (trích)

NHỮNG NGÔI SAO XA XÔI

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tác giả

- Lê Minh Khuê sinh 1949, quê ở Tĩnh Gia - Thanh Hóa.

- Trong kháng chiến chống Mĩ, tác giả ra nhập thanh niên xung phong và bắt đầu viết văn từ 1970.

- Là cây bút nữ chuyên viết truyện ngắn. Trong chiến tranh viết về cuộc sống chiến đấu của tuổi trẻ Trường Sơn. Sau 1975 viết về đời sống, xã hội và con người trên tinh thần đổi mới.

2. Tác phẩm

Truyện “Những ngôi sao xa xôi” viết 1971, là 1 trong những truyện ngắn đầu tay của Lê Minh Khuê. Truyện ra đời trong lúc cuộc kháng chiến chống Mĩ đang diễn ra ác liệt.

II. ĐẶC ĐIỂM VỀ THỂ THƠ, MẠCH CẢM XÚC VÀ CẢM HỨNG CHỦ ĐẠO CỦA BÀI THƠ

Câu 1:

- Câu chuyện được kể theo lời của nhân vật Phương Định, thuộc ngôi thứ nhất. Cách lựa chọn ngôi kể này có tác dụng:

+ Tạo điểm nhìn phù hợp, dễ dàng tái hiện chân thực hiện thực khốc liệt của chiến tranh. Để cho nhân vật là người trong cuộc kể lại thì câu chuyện sẽ thật hơn, cụ thể và sinh động hơn, tạo cho người đọc cảm giác tin vào câu chuyện hơn.

+ Khắc họa thế giới nội tâm, cảm xúc và suy nghĩ của nhân vật một cách chân thực, giàu sức thuyết phục.

+ Làm hiện lên vẻ đẹp của con người trong chiến tranh.

Câu 2:

- Không gian: Một cao điểm thường xuyên bị máy bay địch bắn phá bằng đủ các loại bom trên tuyến đường Trường Sơn. Đường bị đánh, thân cây bị tước khô cháy, …

- Thời gian: Cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ đang trong giai đoạn cam go, ác liệt nhất

Câu 3: Những sự kiện chính trong đoạn trích:

- Ba cô gái thanh niên xung phong làm nhiệm vụ phá bom trên cao điểm ác liệt. Họ đang làm việc riêng theo ý thích trong chiếc hang và trò chuyện về ước mơ sau chiến tranh

- Máy bay ném bom, ba cô gái ra đường phá bom, bom nổ, Nho bị thương. Phương Định và Nho chăm sóc vết thương cho Nho

- Một cơn mưa đá đột ngột trút xuống cao điểm khiến ba cô gái thích thú. Ngắm mưa, Phương Định nhớ về thành phố tuổi thơ

- Một đêm yên tĩnh, Phương Định và Nho ngắm nhìn đoàn quân ra trận, tình yêu đồng đội trào dâng

Câu 4:

- Nhân vật chính trong truyện là ba cô gái Nho, Thao, Phương Định.

- Nhiệm vụ: khi có bom nổ thì chạy lên đo khối lượng đất lấp vào hố bom, đếm bom chưa nổ, nếu cần thì phải phá bom.

- Công việc hàng ngày: chạy lên cao điểm giữa ban ngày, phơi mình ra giữa vùng trọng điểm đánh phá của máy bay địch. Mỗi lần phá bom là mỗi lần đối mặt với thần chết: thần kinh căng như chão, tim đập không nhịp điệu… xong việc, quay lại nhìn đoạn đường 1 lần nữa rồi chạy về hang.

Câu 5: Nét chung của ba cô gái:

- Họ đều thuộc thế hệ những cô gái thanh niên xung phong thời kì kháng chiến chống Mĩ mà tuổi đời còn rất trẻ. Nghe theo tiếng gọi của Tổ quốc, họ rời xa gia đình, trường lớp, quê hương để dấn thân vào nơi chiến trường hiểm nguy, gian khổ - nơi mà sống chết, mất còn chỉ diễn ra trong gang tấc.

- Họ đều có những phẩm chất chung của những chiến sĩ thanh niên xung phong ở chiến trường: có tinh thần trách nhiệm cao đối với nhiệm vụ, lòng gan dạ, dũng cảm không sợ hi sinh, tình đồng đội gắn bó.

- Ở họ còn có tình đồng đội gắn bó keo sơn, thắm thiết. Họ hiểu được tính tình, sở thích của nhau và quan tâm, chăm sóc nhau rất chu đáo.

- Cuộc sống chiến đấu ở chiến trường thật gian khổ, hiểm nguy nhưng họ luôn lạc quan, yêu đời. Họ có cuộc sống nội tâm phong phú đáng yêu, dễ cảm xúc, nhiều mơ ước, hay mơ mộng.

Nét riêng của mỗi người:

+ Nho là một cô gái trẻ, xinh xắn, rất hồn nhiên và trẻ thơ. Cô thích vòi vĩnh, nũng nịu với Thao và Phương Định. Nhưng khi chiến đấu thì cô cũng rất dũng cảm, hành động thật nhanh gọn-> Trẻ trung, hồn nhiên; rắn rỏi, mạnh mẽ, có phần ngang tàng khi đối diện với cái chết

+ Chị Thao, tổ trưởng, ít nhiều có từng trải hơn. Chị mơ ước và dự tính về tương lai có vẻ thiết thực hơn nhưng cũng không thiếu những khát khao và rung động của tuổi trẻ. Trong công việc, ai cũng gờm chị về tính cương quyết, táo bạo. Thế nhưng chị Thao lại là người rất sợ máu và sợ vắt. Chị chăm chép bài hát dù chẳng thuộc bài nào-> Cương quyết, táo bạo, bình tĩnh trong chiến đấu; sợ máu và sợ vắt; thích hát nhưng không thuộc lời, hát sai nhạc

+ Phương Định là cô gái Hà Nội trẻ trung và xinh xắn. Cô cũng trẻ trung như Nho, là một cô học sinh thành phố, nhạy cảm và hồn nhiên, thích mơ mộng và hay sống với những kỉ niệm của tuổi thiếu nữ vô tư về gia đình và về thành phố của mình.-> Hồn nhiên, trẻ trung, lạc quan; tự tin, tự hào về bản thân; mơ mộng, lãng mạn

=> Nhận xét: Họ là những thanh niên xung phong tiêu biểu cho thế hệ trẻ Việt Nam trong kháng chiến

IV. TỔNG KẾT

1. Tình huống truyện

- Cách dẫn chuyện hấp dẫn tự nhiên

- Cốt truyện đơn tuyến xoay quanh tình huống truyện ba nữ thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn huyền thoại trong những năm kháng chiến chống Mĩ cứu nước. Họ là những thanh niên còn rất trẻ, công việc của họ là theo dõi máy bay địch dội bom ở chỗ nào, xong đo đếm khối lượng đất đá bị bom đào xới để san lấp và phá bom

2. Xây dựng nhân vật

- Xây dựng nhân vật rất chân thực, mộc mạc và chi tiết

3. Ngôn ngữ

- Gần gũi, giản dị nhưng được chọn lọc kĩ, tạo nên sức gợi; cách kể chuyện tự nhiên, kết hợp giữa tự sự và trữ tình