BÀI 12: CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Cảm ứng ở thực vật là gì? 

Trả lời:

Là sự thu nhận và trả lời đối với những kích thích từ môi trường của các cơ quan thực vật.

Câu 2. Vận động hướng động là gì?

Trả lời:

Là hình thức phản ứng của các cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích thoe một hướng xác định. Hướng của phản ứng phụ thuộc vào hướng của tác nhân kích thích.

Câu 3. Vận động cảm ứng là gì?

Trả lời:

Là hình thức phản ứng của cơ quan thực vật đối với tác nhân kích thích không định hướng. Hướng của phản ứng không phụ thuộc vào hướng tác nhân kích thích.

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Phân tích đặc điểm cảm ứng ở thực vật?

Trả lời:

- Các yếu tố môi trường như ánh sáng, nhiệt độ, nước, hoá chất, trọng lực,... là các tác nhân kích thích gây ra cảm ứng ở thực vật.

- Cảm ứng ở thực vật thường diễn ra chậm và khó nhận biết bằng mắt thường trong thời

gian ngắn. Tuy nhiên, cũng có vận động cảm ứng diễn ra nhanh như phản ứng cụp lá của cây trinh nữ hay phản ứng bắt mồi của cây gọng vó.

- Cảm ứng ở thực vật có thể liên quan đến sinh trưởng hoặc không liên quan đến sinh trưởng của tế bào.

Câu 2. Phân tích cơ chế cảm ứng ở thực vật?

Trả lời:

Dưới đây là một số cơ chế cảm ứng ở thực vật:

1. Cảm ứng nội tiết: Các hormone thực vật như auxin, gibberellin, cytokinin và ethylene có thể điều chỉnh tăng trưởng và phát triển của cây.
2. Cảm ứng ánh sáng: Thực vật có khả năng phát triển và thích nghi với các yếu tố ánh sáng khác nhau, bao gồm cường độ ánh sáng, màu sắc ánh sáng và thời gian chiếu sáng. 
3. Cảm ứng nước: Điều này là do nước là yếu tố thiết yếu cho sự sống của thực vật và các quá trình sinh trưởng của chúng.
4. Cảm ứng đất: Các loại vi sinh vật đất cũng có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của cây trồng bằng cách giúp trao đổi chất và bảo vệ chúng khỏi các bệnh.
5. Cảm ứng nhiệt độ: Thực vật có khả năng thích nghi với các yếu tố nhiệt độ khác nhau. Nhiệt độ ảnh hưởng đến tốc độ phát triển và sinh trưởng của thực vật, cũng như đến quá trình sinh sản và sản xuất hạt.

Câu 3. Trình bày về vận động hướng động của thực vật?

Trả lời:

Dựa vào sự phản ứng trả lời kích thích của thực vật, có thể chia ra:

1. Hướng sáng

- Hướng sáng là sự sinh trưởng của thân (cành) cây hướng về phía ánh sáng.

- Do phía tối nồng độ auxin cao hơn nên đã kích thích các tế bào sinh trưởng dài ra nhanh hơn làm cho cơ quan uốn cong về phía kích thích.

2. Hướng trọng lực (Hướng đất)

- Hướng trọng lực là phản ứng sinh trưởng của cây đối với trọng lực.

- Đỉnh rễ hướng trọng lực dương, đỉnh thân hướng trọng lực âm.

3. Hướng hóa

- Hướng hóa là phản ứng sinh trưởng của cây đối với các hợp chất hóa học.

- Hướng hóa dương là khi cơ quan của cây sinh trưởng hướng tới nguồn hóa chất. Hướng hóa âm khi phản ứng sinh trưởng của cây tránh xa hóa chất.

4. Hướng nước

- Hướng nước là sự sinh trưởng của rễ cây hướng tới nguồn nước.

- Hướng hóa và hướng nước có vai trò giúp rễ thực vật hướng tới nguồn nước và phân bón trong đất.

5. Hướng tiếp xúc

- Hướng tiếp xúc là phản ứng sinh trưởng đối với sự tiếp xúc.

Câu 4. Trình bày về vận động cảm ứng ở thực vật?

Trả lời:

* Cảm ứng Ứng động (Vận động cảm ứng) ở thực vật là một hiện tượng mà trong đó thực vật thay đổi hướng, tư thế hoặc cấu trúc của nó để phản ứng với các yếu tố kích thích từ môi trường. Có hai loại cảm ứng ứng động chính:

- Nastic movements (phản ứng nastic): Thực vật phản ứng với kích thích không phụ thuộc vào hướng của kích thích. Ví dụ:

+ Phản ứng với kích thích cơ học, như sự chạm của lá Mimosa pudica (hoa xấu hổ) khiến chúng gấp lại.

+ Phản ứng với ánh sáng, như sự mở hoa của hoa dạ yến thảo vào ban đêm.

- Phản ứng hướng động: Thực vật phản ứng với kích thích phụ thuộc vào hướng của kích thích. Ví dụ:

+ Sự uốn cong của thân cây theo hướng ánh sáng để hấp thụ ánh sáng nhiều hơn.

+ Sự uốn cong của rễ cây theo hướng trọng lực, giúp cây ổn định và hấp thụ dinh dưỡng từ đất.

+ Sự uốn cong của thân cây theo hướng chạm, giúp cây leo lên các vật xung quanh.

Câu 5. Trình bày ý nghĩa của việc nghiên cứu khoa học đối với cảm ứng ở thực vật?

Trả lời:

*  Dưới đây là một số ý nghĩa của việc nghiên cứu cảm ứng ở thực vật:

- Hiểu rõ hơn về cơ chế và quá trình cảm ứng ở thực vật: Chúng ta có thể áp dụng những kiến thức này để cải thiện sản lượng và chất lượng cây trồng, giảm thiểu tác động của thay đổi khí hậu đến nông nghiệp và môi trường.

- Áp dụng trong y học: Nghiên cứu cảm ứng của thực vật có thể được áp dụng để phát triển các loại thuốc mới, chủ yếu là các loại thuốc hoạt động thông qua cơ chế cảm ứng của thực vật.

- Tìm hiểu về khả năng thích nghi của thực vật: Giúp chúng ta có thể dự đoán được sự phát triển của các loài thực vật trong tương lai.

- Giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường: Nghiên cứu cảm ứng của thực vật có thể giúp chúng ta tìm cách giải quyết các vấn đề về ô nhiễm môi trường. 

Câu 6. Hãy trình bày ý nghĩa của cảm ứng ở thực vật?

Trả lời:

 - Cảm ứng rất quan trọng trong sự sinh trưởng và phát triển của thực vật. Ví dụ, cảm ứng ánh sáng giúp thực vật tổng hợp năng lượng và sản xuất thực phẩm thông qua quá trình quang hợp. Cảm ứng nhiệt độ cũng rất quan trọng để thực vật có thể tăng hoặc giảm quá trình trao đổi chất, điều chỉnh quá trình sinh trưởng và phát triển.

- Cảm ứng cũng giúp thực vật đáp ứng với các tác nhân xấu như sự thiếu nước hay nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp. Thực vật sẽ cố gắng thích nghi để sống sót và tiếp tục phát triển.

- Ngoài ra, cảm ứng còn giúp thực vật phát hiện và đáp ứng với sự xuất hiện của các vi khuẩn, nấm và côn trùng, bảo vệ chúng khỏi sự xâm nhập và phát triển bệnh.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Sự sinh trưởng của thân cây non ở các điều kiện chiếu sáng khác nhau có gì khác biệt ?

Trả lời:

Trong điều kiện chiếu sáng từ một hướng, thân cây non sẽ sinh trưởng hướng về nguồn sáng. 

Khi không có ánh sáng, cây non mọc vống lên và lá thường có màu vàng úa do diệp lục bị huỷ hoại trong bóng tối. 

Ở điều kiện chiếu sáng bình thường từ mọi hướng, cây non mọc thẳng, cây khoẻ và lá có màu xanh lục do được cung cấp đầy đủ ánh sáng cho quang hợp.

Câu 2. Auxin có vai trò gì trong hướng sáng của cây ?

Trả lời:

Sự di chuyển của auxin từ phía bị kích thích (phía được chiếu sáng) đến phía không bị kích thích (phía tối hơn) đã khiến cho vị trí này có nồng độ auxin cao hơn vị trí bị kích thích nên tốc độ sinh trưởng dãn dài của tế bào diễn ra nhanh hơn. 

Kết quả là thân, cành cây phát triển uốn cong về hướng có ánh sáng.

Câu 3. Ứng động có vai trò gì đối với đời sống thực vật ?

Trả lời:

Ứng động giúp cây thích nghi đa dạng với những biến đổi thường xuyên của điều kiện môi trường như ánh sáng, nhiệt độ,…. Đây là một trong những điều kiện bảo đảm cho cây tồn tại và phát triển với tốc độ nhanh hoặc theo nhịp điệu sinh học của loài.

Câu 4. Các loại cảm ứng ở thực vật là gì và chúng hoạt động như thế nào?

Trả lời:

Các loại cảm ứng ở thực vật bao gồm cảm ứng ánh sáng, cảm ứng âm thanh, cảm ứng nhiệt độ, cảm ứng độ ẩm... Chúng hoạt động bằng cách kích thích các tế bào thực vật bên trong lá hoặc thân cây, dẫn đến phản ứng sinh học như mở rộng hay thu hẹp các rãnh khí, thay đổi sự chuyển hoá và sinh trưởng của cây.

Câu 5. Thực vật có thể cảm nhận được những yếu tố môi trường nào thông qua cảm ứng?

Trả lời:

Thực vật có thể cảm nhận được các yếu tố môi trường như ánh sáng, âm thanh, nhiệt độ, độ ẩm, độ rung, sự chuyển động của không khí, sự chuyển động của đất, sự tiếp xúc vật lý...

Câu 6. Cảm ứng ở thực vật có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển của chúng?

Trả lời:

Cảm ứng ở thực vật có ảnh hưởng rất lớn đến sự phát triển của chúng, từ sự phân bố của các loài thực vật đến cơ chế sinh trưởng của chúng. Các cảm ứng này giúp thực vật tìm kiếm các nguồn nước, chất dinh dưỡng, sắp xếp bộ phận sinh trưởng và phát triển, tăng cường sự phân hóa và phân bố của các tế bào thực vật.

Câu 7. Các ứng dụng của cảm ứng ở thực vật trong lĩnh vực nông nghiệp và y học là gì?

Trả lời:

Các ứng dụng của cảm ứng ở thực vật trong nông nghiệp và y học là rất đa dạng, từ việc giúp tăng năng suất của cây trồng, đến phát hiện bệnh tật và cảnh báo ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, các loại cây có khả năng cảm ứng âm thanh, chẳng hạn như các loài phong lan, cũng đã được sử dụng trong các liệu pháp trị liệu tâm lý.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Làm thế nào thực vật có thể phản ứng và thích nghi với các biến đổi môi trường lớn như biến đổi khí hậu, và cơ chế nào ảnh hưởng đến khả năng phản ứng này?

Trả lời:

Thực vật phản ứng và thích nghi với biến đổi môi trường lớn như biến đổi khí hậu thông qua cơ chế cảm ứng của chúng, bao gồm cảm ứng nội tiết, cảm ứng ánh sáng, cảm ứng nước, cảm ứng đất và cảm ứng nhiệt độ. Các cơ chế này ảnh hưởng đến sự thích nghi của thực vật với môi trường mới và giúp chúng tìm kiếm nguồn tài nguyên và nước cho sự phát triển.

Câu 2. Làm thế nào thực vật phản ứng và thích nghi với áp suất khí quyển thấp ở độ cao cao trong khu vực núi non?

Trả lời:

Thực vật phản ứng và thích nghi với áp suất khí quyển thấp ở độ cao cao trong khu vực núi non thông qua cơ chế thích ứng với độ ẩm thấp, khí hậu lạnh và hạn chế sự bay hơi của chúng. Ngoài ra, các loài thực vật có thể phát triển các cấu trúc đặc biệt để tăng cường cân bằng áp suất bên trong và bên ngoài thân cây.

Câu 3. Làm thế nào cơ chế cảm ứng trong thực vật ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của chúng, đặc biệt là trong quá trình quang hợp?

Trả lời:

Cơ chế cảm ứng trong thực vật ảnh hưởng đến quá trình trao đổi chất của chúng bằng cách điều chỉnh tốc độ quang hợp và sản xuất carbohydrate. Các loại hormone thực vật như auxin, cytokinin và gibberellin có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của lá và rễ, tăng cường diện tích lá, tăng cường quang hợp và sản xuất carbohydrate. Các yếu tố môi trường như ánh sáng, nhiệt độ, nước và đất cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình quang hợp của thực vật.