BÀI 6: DINH DƯỠNG VÀ TIÊU HÓA Ở ĐỘNG VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Dinh dưỡng ở động vật là? 

Trả lời:

Quá trình lấy chất dinh dưỡng ở dưới dạng thức ăn và tổng hợp thành các chất sống của cơ thể, đảm bảo cho cơ thể tồn tại và phát triển.

Câu 2. Tiêu hóa ở động vật là gì?

Trả lời:

Tiêu hoá ở động vật là quá trình biến đổi các chất dinh dưỡng có trong thức ăn thành những chất đơn giản mà cơ thể hấp thụ được.

Câu 3. Quá trình dinh dưỡng của động vật có mấy giai đoạn? Là những giai đoạn nào?

Trả lời:

Có 4 giai đoạn bao gồm

- Lấy thức ăn

- Tiêu hóa thức ăn

- Hấp thụ chất dinh dưỡng 

- Tổng hợp (đồng hóa) các chất

- Thải chất cặn bã

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Trình bày các hình thức dinh dưỡng ở động vật?

Trả lời:

* Các hình thức dinh dưỡng ở động vật bao gồm:

- Dinh dưỡng ăn thực vật: Một số động vật như thỏ, voi, khỉ ăn chủ yếu là thực vật. Chế độ ăn này cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của chúng.

- Dinh dưỡng ăn động vật: Các loài ăn thịt như sư tử, hổ, cá sấu ăn chủ yếu là động vật khác. Chế độ ăn này cung cấp cho chúng đạm và năng lượng để giữ sức khỏe và phát triển.

- Dinh dưỡng ăn tạp: Một số động vật như gấu, sói, chim cắt, mèo ăn cả thực vật và động vật để cung cấp đủ các dưỡng chất cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của chúng.

- Dinh dưỡng hỗn hợp: Một số động vật như người, cá, gà, vịt, heo ăn một loại thực phẩm hỗn hợp, bao gồm cả thực vật và động vật để cung cấp đủ các dưỡng chất cần thiết.

Câu 2. Trình bày quá trình dinh dưỡng ở con người?

Trả lời:

Quá trình dinh dưỡng ở con người bao gồm các giai đoạn chính sau:

1. Tiêu hóa: Thức ăn được phân hủy và chuyển hóa thành các chất dinh dưỡng nhỏ hơn trong các bước tiêu hóa, bao gồm tiêu hóa cơ học (nhai, nhai) và tiêu hóa hóa học (sự phân hủy enzym). Quá trình này bắt đầu ở miệng và tiếp tục qua dạ dày và ruột.
2. Hấp thu: Các chất dinh dưỡng nhỏ hơn được hấp thu vào cơ thể thông qua các tế bào niêm mạc của ruột. Các chất dinh dưỡng như đường, amino axit, axit béo và khoáng chất được hấp thu vào máu và đưa đến các tế bào của cơ thể.
3. Chuyển hóa: Các chất dinh dưỡng được chuyển hóa thành các thành phần cơ bản của cơ thể như protein, carbohydrate và chất béo thông qua các quá trình hóa học như đường hóa, oxy hóa và trao đổi chất.
4. Tiết chất thải: Các chất thải được sản xuất trong quá trình chuyển hóa sẽ được tiết ra khỏi cơ thể qua các cơ quan như thận, phổi và da.

Câu 3. Trình bày các hình thức tiêu hóa ở động vật?

Trả lời:

Có ba hình thức tiêu hóa chính ở động vật:

1. Tiêu hóa ngoại bào (extracellular digestion): Quá trình tiêu hóa diễn ra bên ngoài tế bào, chủ yếu trong ống tiêu hóa. Các enzim tiêu hóa được tiết ra để phân hủy thức ăn thành các dưỡng chất nhỏ, sau đó được hấp thu vào tế bào. Ví dụ: động vật có xương sống, đa số động vật không xương sống như sán, giun đất.
2. Tiêu hóa nội bào (intracellular digestion): Quá trình tiêu hóa diễn ra bên trong tế bào. Động vật phagocytose (ăn) chất hữu cơ và tiêu hóa chúng bằng các enzyme trong bọt tiêu hóa (lysosome) của tế bào. Ví dụ: ngành động vật nguyên sinh, một số loài giáp xác như chấn đĩa.
3. Tiêu hóa kết hợp (cả nội và ngoại bào): Quá trình tiêu hóa nội và ngoại bào diễn ra cùng lúc. Đầu tiên, thức ăn được tiêu hóa một phần ngoài tế bào, sau đó hấp thu vào tế bào và tiếp tục tiêu hóa bên trong tế bào. Ví dụ: một số loài giáp xác như ốc biển.

Câu 4. Trình bày quá trình tiêu hóa ở người?

Trả lời:

Quá trình tiêu hóa ở người diễn ra theo các bước sau:

1. Ingestion (nhai và nuốt): Thực phẩm được đưa vào miệng, nhai nhỏ và trộn với nước bọt chứa amylase để bắt đầu tiêu hóa tinh bột.
2. Vận chuyển: Thực phẩm, sau khi được nhai nhỏ và đặt tên là bã thức ăn, đi qua cổ họng vào thực quản thông qua cơ chế nuốt.
3. Tiêu hóa cơ học và hóa học trong dạ dày: Bã thức ăn lan tỏa vào dạ dày và trộn với dịch vị, bao gồm acid và enzim pepsin, để tiêu hóa protein.
4. Tiêu hóa và hấp thu trong ruột non: Bã thức ăn tiếp tục tiêu hóa hóa học khi được tiết bí vào từ tuyến tụy, mật và enzim từ ruột. Các chất dinh dưỡng như đường đơn, axit amin, chất béo thẩm thấu qua màng ruột vào máu hoặc hệ bạch huyết.
5. Hấp thu nước và điều hòa trong ruột già: Ruột già hấp thu nước và muối khoáng từ bã thức ăn đồng thời điều chỉnh sự cân bằng nước và điện giải.
6. Thải chất cặn bã (Excretion): Chất thải còn lại, bao gồm cellulose và các chất không hấp thu, được đưa qua ruột già và tích tụ trong đại tràng. Cuối cùng, chúng được đào thải ra ngoài cơ thể qua trực tràng và hậu môn.

Câu 5. Phân tích mối quan hệ của dinh dưỡng và tiêu hóa ở động vật?

Trả lời:

- Mối quan hệ giữa dinh dưỡng và tiêu hóa ở động vật là rất chặt chẽ. Để có thể tiêu hóa và hấp thu chất dinh dưỡng từ thức ăn, động vật phải có hệ tiêu hóa phù hợp với chế độ ăn uống của mình. Mỗi loài động vật có một cơ thể và cấu trúc tiêu hóa đặc biệt để có thể xử lý và hấp thụ các chất dinh dưỡng khác nhau.

- Các loại thức ăn có hàm lượng dinh dưỡng khác nhau, do đó động vật cần có khẩu phần ăn đa dạng để đảm bảo cung cấp đủ các chất dinh dưỡng cho cơ thể. Chất xơ và nước cũng rất quan trọng trong quá trình tiêu hóa, giúp đẩy nhanh quá trình trao đổi chất và loại bỏ chất thải ra khỏi cơ thể.

- Khi cơ thể không đủ dinh dưỡng, hoặc khi thức ăn không tốt cho tiêu hóa, các vấn đề về tiêu hóa sẽ xuất hiện và gây hại cho sức khỏe của động vật. Vì vậy, đối với động vật, chế độ ăn uống phải được quan tâm và bảo vệ để duy trì sức khỏe và sự sống.

Câu 6. Phân tích tính ứng dụng của nghiên cứu khoa học về chế độ dinh dưỡng?

Trả lời:

Một số ví dụ về tính ứng dụng của nghiên cứu về chế độ dinh dưỡng bao gồm:

- Phát triển các chương trình dinh dưỡng dựa trên những phát hiện mới nhất: Các chương trình nghiên cứu có thể giúp người dân cải thiện chế độ ăn uống của mình, giảm nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan đến chế độ ăn uống như bệnh tiểu đường, béo phì, bệnh tim mạch và ung thư.

- Cung cấp thông tin cho người tiêu dùng về các sản phẩm dinh dưỡng: Cung cấp thông tin chính xác và đầy đủ về các sản phẩm dinh dưỡng, từ đó giúp họ lựa chọn sản phẩm phù hợp cho chế độ ăn uống của mình.

- Giúp định hướng chính sách và quy định về dinh dưỡng: Giúp tăng cường giám sát và kiểm soát về chất lượng và an toàn thực phẩm, đảm bảo người dân có được các sản phẩm dinh dưỡng an toàn và chất lượng cao hơn.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Tại sao đường ruột của động vật thực vật ăn có thể dài đến hàng mét trong khi đường ruột của động vật ăn thịt lại ngắn hơn nhiều?

Trả lời:

Động vật thực vật ăn cần có đường ruột dài để có thời gian tiêu hóa chất xơ và chất dinh dưỡng từ thực phẩm của chúng, trong khi động vật ăn thịt chỉ cần tiêu hóa protein và chất béo, các chất này có thể được tiêu hóa nhanh chóng và không cần đường ruột dài.

Câu 2. Tại sao các loài động vật ăn lá lại có thể tiêu hóa được các chất xơ phức tạp như cellulose trong thực phẩm của chúng?

Trả lời:

Các loài động vật ăn lá có khả năng tiêu hóa cellulose nhờ có các vi khuẩn hoặc vi sinh vật trong ruột. Những vi sinh vật này sản xuất các enzyme cellulase để tiêu hóa cellulose thành glucose và các đường phức tạp khác.

Câu 3. Tại sao động vật cỏ ăn được thực phẩm giàu đạm hơn so với động vật ăn thịt?

Trả lời:

Các loài động vật cỏ có thể ăn được thực phẩm giàu đạm hơn vì chúng có khả năng tiêu hóa được protein trong thực phẩm bằng cách sử dụng vi khuẩn ở ruột. Trong khi đó, động vật ăn thịt chỉ có thể tiêu hóa được protein từ thịt và các sản phẩm động vật khác.

Câu 4. Tại sao động vật có thể tiêu hóa được cellulose trong thức ăn của chúng?

Trả lời:

Một số động vật có khả năng tiêu hóa cellulose nhờ có các vi sinh vật trong ruột. Các vi sinh vật này có khả năng sản xuất enzyme cellulase để tiêu hóa cellulose thành glucose và các đường phức tạp khác. 

Tuy nhiên, động vật không thể sản xuất enzyme này nên phải dựa vào các vi sinh vật để tiêu hóa cellulose.

Câu 5. Tại sao động vật phải có các loại enzyme khác nhau trong quá trình tiêu hóa?

Trả lời:

Động vật cần các loại enzyme khác nhau để tiêu hóa các loại chất béo, protein và tinh bột. Mỗi loại enzyme có thể tiêu hóa được một loại chất béo, protein hoặc tinh bột cụ thể và không thể hoạt động tốt trên các loại chất khác.

Câu 6. Tại sao người ta thường khuyên nhau nên ăn nhiều rau xanh và hoa quả để duy trì sức khỏe?

Trả lời:

Rau xanh và hoa quả chứa nhiều vitamin, khoáng chất và chất xơ, giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, tăng cường hệ miễn dịch và ngăn ngừa các bệnh lý.

Câu 7. Giải thích tại sao việc duy trì một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng là quan trọng đối với sức khỏe tiêu hóa của con người?

Trả lời:

Chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng cung cấp nhiều loại chất dinh dưỡng khác nhau, giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả. Sự đa dạng về chất dinh dưỡng giúp cải thiện quá trình tiêu hóa, hấp thu và sử dụng chất dinh dưỡng của cơ thể. Điều này không chỉ góp phần vào sức khỏe tổng thể của con người mà còn giúp phòng ngừa các bệnh liên quan đến hệ tiêu hóa, như táo bón, tiêu chảy, viêm đại tràng và các rối loạn dinh dưỡng khác.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Tại sao động vật ăn thịt lại có nhu cầu lớn hơn động vật ăn cỏ về các loại axit amin có chuỗi phức tạp như lysine, methionine, và tryptophan?

Trả lời:

Những axit amin có chuỗi phức tạp như lysine, methionine, và tryptophan là những chất bổ sung cần thiết cho việc tạo ra protein, và chúng được tìm thấy nhiều hơn trong thực phẩm của động vật ăn thịt so với động vật ăn cỏ. Điều này có thể liên quan đến nhu cầu của các loài động vật này trong việc duy trì cơ thể có khối lượng cao và sức mạnh.

Câu 2. Tại sao các loài động vật ăn cỏ lại có thể tiêu hóa và hấp thụ nhiều chất xơ hơn so với động vật ăn thịt?

Trả lời:

Các loài động vật ăn cỏ có thể tiêu hóa và hấp thụ nhiều chất xơ hơn so với động vật ăn thịt do chúng có khả năng sử dụng vi khuẩn và vi sinh vật trong ruột để tiêu hóa chất xơ. Vi khuẩn và vi sinh vật này có khả năng sản xuất các enzyme cellulase để tiêu hóa cellulose thành glucose và các đường phức tạp khác.

Câu 3. Tại sao con non của loài động vật có thể tiêu hóa được sữa mẹ nhưng lại không tiêu hóa được thức ăn chín?

Trả lời:

Con non của loài động vật có khả năng tiêu hóa được sữa mẹ nhờ có men lactase trong ruột để tiêu hóa lactose trong sữa. Tuy nhiên, khi chúng lớn lên và đổi sang ăn thức ăn chín, men lactase này thường giảm dần và có thể biến mất hoàn toàn, khiến cho chúng không thể tiêu hóa lactose nữa.