BÀI 3: NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN 

TRAO ĐỔI NƯỚC VÀ KHOÁNG Ở THỰC VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Cân bằng nước là gì? 

Trả lời:

Là tương quan giưa lượng nước rễ cây hút vào và lượng nước thoát ra ở lá cây.

Câu 2. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến trao đổi nước và khoáng ở cây?

Trả lời:

Các nhân tố như: Ánh sáng; Nhiệt độ; Nước trong đất; Độ thoáng khí trong đất; Hệ vi sinh vật vùng rễ.

Câu 3. Phân bón cũng cấp điều gì cho cây trồng?

Trả lời:

Nguồn chất dinh dưỡng hữu cơ co cây sinh trưởng và phát triển

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Phân tích sự tác động của nhiệt độ đến sự trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Trả lời:

- Nhiệt độ có thể ảnh hưởng đến hoạt động của các kênh ion trên tế bào rễ và hoạt động của các enzyme trong quá trình đồng hóa và khử nitrat, gây ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ nước và chất khoáng của cây.

- Trong điều kiện nhiệt độ cao, cây thường phải đối mặt với mất nước do quá trình thoát hơi nước nhanh hơn, đồng thời khả năng hấp thụ nước của cây cũng giảm đi do các kênh ion trên tế bào rễ bị tổn thương. 

- Nhiệt độ cũng có thể ảnh hưởng đến hoạt động của enzyme trong quá trình đồng hóa và khử nitrat. Quá trình này đóng vai trò quan trọng trong chu trình nitơ của cây, cung cấp nguồn dinh dưỡng cho cây phát triển. Nhiệt độ cao có thể làm giảm hoạt động của enzyme, gây ảnh hưởng đến quá trình đồng hóa và khử nitrat, từ đó ảnh hưởng đến khả năng hấp thụ nitrat của cây.

Câu 2. Phân tích sự tác động của ánh sáng đến sự trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Trả lời:

- Ánh sáng là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự trao đổi nước và khoáng ở thực vật. Các quang tử ánh sáng được hấp thụ bởi các sắc tố quang hợp như chlorophyll trong lá thực vật, và được sử dụng để cung cấp năng lượng cho quá trình quang hợp, trong đó nước và CO2 được chuyển hóa thành đường và oxy.

- Trong quá trình quang hợp, ánh sáng được sử dụng để phân hủy nước thành khí oxy, giúp cung cấp oxy cho các tế bào của thực vật.

- Ánh sáng cũng ảnh hưởng đến sự mở và đóng của khí khổng trên lá thực vật. 

+ Khi ánh sáng đủ và đúng loại, khí khổng mở ra để thực vật có thể hấp thụ nước và các chất dinh dưỡng khác. 

+ Khi ánh sáng thiếu hoặc ánh sáng bị chiếu trực tiếp lên lá quá nhiều, khí khổng sẽ bị đóng lại để giảm lượng nước thoát hơi và tránh mất nước quá mức.

Câu 3. Phân tích sự tác động của nước trong đất đến sự trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Trả lời:

- Nước trong đất được hấp thụ vào tế bào rễ thông qua các cơ chế như cực kỳ quan trọng như liên kết hidro, tương tác với các chất hữu cơ và vô cơ trên bề mặt rễ và các kênh ion trên tế bào rễ.

- Sự có mặt của nước trong đất còn có tác động đến việc chuyển động của ion trong đất. 

- Mức độ ảnh hưởng của nước trong đất đến sự trao đổi nước và chất khoáng của cây phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ ẩm của đất, độ pH và khả năng hấp phụ của đất. 

- Trong những điều kiện đất khô hanh, cây có thể gặp khó khăn trong việc hấp thụ nước và chất khoáng, gây ra sự suy yếu và ngừng phát triển.

Câu 4. Phân tích sự tác động của độ thoáng khí đến sự trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Trả lời:

- Khi độ thoáng khí giảm, thực vật khó thực hiện quá trình hô hấp và trao đổi khí, dẫn đến mất nước và khó thu nhận khoáng chất. 

- Khi độ thoáng khí tăng, thực vật tiếp nhận được lượng oxy cần thiết để phát triển và thực hiện quá trình hô hấp. Đồng thời, nước và khoáng chất cũng được dễ dàng vận chuyển từ đất tới các cơ quan của thực vật.

- Điều kiện độ thoáng khí tốt sẽ giúp cây trồng phát triển tốt và năng suất cao. 

- Ở môi trường đô thị, độ thoáng khí thấp do khói bụi và hóa chất sẽ gây ra ô nhiễm không khí, tác động tiêu cực đến sự phát triển của cây trồng. 

Câu 5. Phân tích sự tác động của hệ sinh vật vùng rễ đến sự trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Trả lời:

* Hệ sinh vật vùng rễ (bao gồm vi khuẩn, nấm và rễ thực vật) có tác động lớn đến sự trao đổi nước và khoáng của thực vật. Các tác động này bao gồm:

- Hấp thụ nước: Vi khuẩn và nấm trong đất cũng tham gia vào quá trình này bằng cách tạo ra các kênh dẫn nước và giúp tăng khả năng hấp thụ nước của rễ.

- Hấp thụ khoáng: 

+ Vi khuẩn và nấm sản xuất các enzyme giúp phân hủy các khoáng chất có trong đất và biến chúng thành dạng có thể hấp thụ được.

+ Rễ thực vật có các tế bào hấp thụ khoáng chất và các kênh dẫn khoáng chất từ rễ đến phần trên của cây.

- Tăng độ thoát nước: Vi khuẩn và nấm tạo thành các màng sinh học trên bề mặt rễ, giúp giữ lại nước trong đất và tăng độ ẩm đất. 

Câu 6. Trình bày về sự cân bằng nước và tưới tiêu hợp lý cho cây?

Trả lời:

- Sự cân bằng nước trong cây rất quan trọng để đảm bảo sự sống còn và phát triển của cây. Nước được hấp thụ thông qua rễ và di chuyển đến các bộ phận khác của cây, bao gồm lá, thân và hoa. Việc cung cấp đủ nước cho cây là điều kiện cần để cây phát triển và sinh trưởng tốt.

- Quá trình tưới tiêu cũng cần được thực hiện một cách hợp lý để tránh gây tổn hại cho cây và môi trường. Tưới quá nhiều có thể làm cho cây bị ngập nước, gây tổn thương cho rễ và gây ra sự suy giảm về sức khỏe của cây. Ngược lại, tưới quá ít có thể gây ra sự khô hạn và giảm hiệu suất sản xuất của cây.

- Một cách để đảm bảo sự cân bằng nước trong cây: Việc tưới vào các giờ sáng sớm hoặc muộn khi nhiệt độ thấp hơn cũng giúp giảm thiểu sự bốc hơi và đảm bảo nước được hấp thụ tối đa bởi cây.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Những nhân tố nào ảnh hưởng đến khả năng thực vật hấp thụ nước và khoáng?

Trả lời:

Nhân tố ảnh hưởng bao gồm độ ẩm đất, nhiệt độ, ánh sáng, độ pH đất, hàm lượng khoáng chất, lượng nước trong đất và cấu trúc rễ thực vật.

Câu 2. Làm thế nào mà sự thay đổi nhiệt độ có thể gây ra sự thay đổi trong quá trình trao đổi nước và khoáng ở thực vật?

Trả lời:

Sự thay đổi nhiệt độ ảnh hưởng đến độ hơi nước và áp suất môi trường, dẫn đến thay đổi tốc độ thoát hơi nước từ lá, hấp thụ nước từ gốc và nhu cầu khoáng chất của thực vật.

Câu 3. Tại sao độ pH đất lại quan trọng đối với trao đổi nước và khoáng trong thực vật?

Trả lời:

Độ pH đất ảnh hưởng đến khả năng tan của khoáng chất trong đất, từ đó điều chỉnh sự khả dụng và hấp thụ các nguyên tố vi lượng và đa lượng.

Câu 4. Vì sao cấu trúc rễ của thực vật lại góp phần quan trọng trong việc hấp thụ nước và khoáng?

Trả lời:

Cấu trúc rễ giúp thực vật tiếp xúc với đất, tăng diện tích tiếp xúc và khả năng hấp thụ nước và khoáng chất, đồng thời điều tiết hiệu quả trong quá trình trao đổi nước và khoáng.

Câu 5. Làm thế nào mà áp suất thẩm thấu (turgor pressure) ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và khoáng chất ở thực vật?

Trả lời:

Áp suất thẩm thấu kéo dài di chuyển nước và khoáng chất qua màng tế bào, giúp duy trì sự căng của các tế bào và tối ưu hóa quá trình giữ nước.

Câu 6. Làm thế nào tốc độ thoát hơi nước từ lá của thực vật ảnh hưởng đến quá trình trao đổi nước và khoáng?

Trả lời:

Tốc độ thoát hơi nước từ lá tạo ra sức hút nước và các khoáng chất từ gốc lên lá, giúp duy trì chu kỳ trao đổi vật chất, quá trình sinh trưởng và phát triển của thực vật.

Câu 7. Điều gì xảy ra đối với quá trình trao đổi nước và khoáng của thực vật khi đụng độ với môi trường bị ô nhiễm nặng?

Trả lời:

Khi thực vật đụng độ với môi trường bị ô nhiễm nặng, quá trình trao đổi nước và khoáng chất bị ảnh hưởng tiêu cực. Nước và khoáng chất có thể bị giảm sự hấp thụ đúng cường độ, ảnh hưởng đến sự phát triển, tăng trưởng, và sinh sản của thực vật. Đồng thời, các chất độc hại có thể tích tụ trong thực vật, gây nguy hại cho động vật và con người tiêu thụ.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Hãy phân tích tác động của nhân tố môi trường (như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng) đến quá trình trao đổi nước và khoáng chất ở thực vật?

Trả lời:

Các yếu tố môi trường gây ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ chế hấp thu, vận chuyển và tổng hợp khoáng chất; Nhiệt độ ảnh hưởng đến tốc độ phản ứng hóa học, độ ẩm ảnh hưởng đến sự bay hơi nước và ánh sáng ảnh hưởng đến quá trình tổng hợp hữu cơ của thực vật

Câu 2. Làm thế nào mật độ hạt khí CO2 trong không khí ảnh hưởng đến sự trao đổi nước ở thực vật? 

Trả lời:

Mật độ hạt khí CO2 trong không khí ảnh hưởng đến sự trao đổi nước ở thực vật thông qua quá trình quang hợp và đồng thời ảnh hưởng đến sự mở đóng của khuyển khẩu. Một số cách mà CO2 ảnh hưởng đến sự trao đổi nước bao gồm:

1. Sự cân bằng giữa quang hợp và thoát hơi nước: Tăng CO2 trong không khí làm tăng tốc độ quang hợp, giúp thực vật sản xuất chất dinh dưỡng nhanh hơn nhưng cũng làm giảm tỷ lệ thoát hơi nước qua lá (biến đổi độ xuyên khí).

2. Đóng mở của khuyển khẩu: Nồng độ CO2 càng cao, khuyển khẩu cần mở ít hơn để hấp thu đủ lượng CO2 cần thiết cho quá trình quang hợp. Kết quả là giảm sự mất nước qua quá trình thoát hơi nước.
3. Ảnh hưởng đến loài thực vật C3 và C4: Thực vật C3 và C4 có cơ chế quang hợp khác nhau, trong đó thực vật C4 có thể sử dụng nồng độ CO2 cao hơn hiệu quả hơn thực vật C3. Sự thay đổi mật độ hạt khí CO2 có thể ảnh hưởng đến sự cạnh tranh giữa các loài thực vật và động đất trong hệ sinh thái.

Câu 3. Nêu vai trò của các vi khuẩn Rhizobium trong quá trình cung cấp đạm cho thực vật đậu và ảnh hưởng đến sự trao đổi khoáng chất trong cây?

Trả lời:

i khuẩn Rhizobium tạo quan hệ cộng sinh với rễ cây đậu, giúp hấp thụ và chuyển hóa N2 từ không khí thành amoniac và amino acid, giúp cây đậu tăng khả năng hấp thụ khoáng chất, đặc biệt là Nitro