BÀI 9: MIỄN DỊCH Ở NGƯỜI VÀ ĐỘNG VẬT

(19 câu)

1. NHẬN BIẾT (3 câu)

Câu 1. Miễn dịch là gì? 

Trả lời:

Miễn dịch là khả năng cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh, đảm bảo cho cơ thể khỏe mạnh và không mắc bệnh.

Câu 2. Bệnh là gì?

Trả lời:

Là sự sai lệch về cấu trúc và chức năng của bất kỳ bộ phận, cơ quan, hệ thống nào của cơ thể biểu hiện ra bằng một triệu chứng đặc trưng, giúp thầy thuốc có thể xác định và chuẩn đoán, phân biệt ngay cả khi chưa biết nguyên nhân.

Câu 3. Hệ miễn dịch là gì?

Trả lời:

- Hệ miễn dịch là một hệ thống phòng thủ tự nhiên của cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh và bảo vệ cơ thể khỏi các loại vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng, tế bào ung thư và các tác nhân gây hại khác. 

- Hệ miễn dịch bao gồm các tế bào và các phân tử sinh học, cùng với các cơ chế và quá trình phát triển, hoạt động để phát hiện và tiêu diệt các tác nhân gây bệnh.

2. THÔNG HIỂU (6 câu)

Câu 1. Hãy nêu các nguyên nhân gây bệnh ở người?

Trả lời:

* Có rất nhiều nguyên nhân gây bệnh ở người, trong đó có:

1. Tác động từ ngoại cảnh: Bệnh có thể được gây ra bởi virus, vi khuẩn, nấm, hoặc ký sinh trùng từ môi trường xung quanh, trong đó có không khí, thức ăn, nước uống, và động vật.
2. Di truyền: Một số bệnh được truyền từ cha mẹ sang con cái, chẳng hạn như bệnh tim bẩm sinh, HIV...
3. Sự suy yếu của hệ thống miễn dịch cơ thể: Khi hệ thống miễn dịch yếu, người dễ bị nhiễm bệnh.
4. Ảnh hưởng từ môi trường: Môi trường ô nhiễm, tiếp xúc với chất độc hại, thuốc lá, rượu, ma túy... cũng là nguyên nhân gây bệnh.
5. Tuổi già: Với tuổi tác, sức khỏe giảm dần, đặc biệt là các vấn đề liên quan đến thai nhi và vấn đề sức khỏe ở người cao tuổi.
6. Các tác động của tâm lý: Stress, áp lực, cảm giác bất hạnh... có thể là các tác nhân gây ảnh hưởng đến sức khỏe của bạn.
7. Sinh hoạt và chế độ ăn uống không lành mạnh cũng là một nguyên nhân gây bệnh, bao gồm cả quá trình lão hóa cơ thể.

Câu 2. Trình bày về miễn dịch không đặc hiệu?

Trả lời:

* Miễn dịch không đặc hiệu, còn được gọi là miễn dịch bẩm sinh, là một phần của hệ thống miễn dịch tự nhiên của cơ thể con người. Miễn dịch không đặc hiệu đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh.

- Miễn dịch không đặc hiệu có thể được kích hoạt bởi nhiều tác nhân khác nhau, bao gồm vi khuẩn, virus, nấm và các tác nhân viêm khác. Nó bao gồm nhiều cơ chế bảo vệ như cơ chế gắn kết, cơ chế phá hủy, cơ chế tiêu diệt và cơ chế phá vỡ màng tế bào của vi sinh vật.

- Các phản ứng miễn dịch không đặc hiệu được phát triển từ lúc sinh ra và được chuyển giao từ bố mẹ sang con cái thông qua chất lượng của sữa mẹ, giúp trẻ em có khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh. Ngoài ra, miễn dịch không đặc hiệu còn được củng cố thông qua tiếp xúc với các tác nhân viêm khác như vi khuẩn và virus.

- Tuy nhiên, miễn dịch không đặc hiệu không phản ứng hiệu quả đối với tất cả các tác nhân gây bệnh và có thể không đủ để đối phó với những tác nhân mới. Trong trường hợp này, miễn dịch đặc hiệu sẽ được kích hoạt để bảo vệ cơ thể.

Câu 3. Trình bày về miễn dịch đặc hiệu?

Trả lời:

* Miễn dịch đặc hiệu là khả năng của hệ thống miễn dịch phản ứng với một chất lượng cụ thể của một chất lạ, được gọi là chất kích thích đặc hiệu, và phát triển khả năng phản ứng đối với chất lạ này. 

* Khả năng phản ứng đặc hiệu của miễn dịch được đảm bảo bởi các tế bào và phân tử miễn dịch đặc hiệu, bao gồm các tế bào B, tế bào T và kháng thể.

- Các tế bào B và tế bào T được hình thành trong cơ thể và chuyên trách về việc phát triển khả năng phản ứng đặc hiệu với chất lạ. Khi một kháng nguyên được phát hiện, các tế bào B sẽ sản xuất và bài tiết kháng thể, trong khi các tế bào T sẽ phát triển khả năng phản ứng đặc hiệu với kháng nguyên và giúp tế bào B sản xuất kháng thể.

- Kháng thể là các protein đặc hiệu được tạo ra bởi các tế bào B và có khả năng định hướng và tiêu diệt kháng nguyên đặc hiệu. Khả năng phản ứng đặc hiệu của kháng thể đóng một vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa và chữa trị các bệnh nhiễm trùng.

- Trong tự nhiên, miễn dịch đặc hiệu được phát triển thông qua tiếp xúc với các chất lạ và cũng có thể được kích hoạt thông qua tiêm phòng hoặc tiêm chủng vắc xin để tạo ra kháng thể đặc hiệu và phòng ngừa bệnh.

Câu 4. Nêu hiểu biết về dị ứng?

Trả lời:

- Dị ứng là một phản ứng của hệ miễn dịch trước các chất gây dị ứng, mà các chất này thường là những chất bình thường và không gây hại cho phần lớn người. 

- Khi bị dị ứng hệ miễn dịch của cơ thể sản xuất kháng thể IgE, gắn vào dưỡng bào.IgE kích thích dưỡng bào giải phóng histamine và các chất gây viêm khác, gây ra các triệu chứng của dị ứng, chẳng hạn như chảy nước mũi, ngứa, ho, nổi mề đay, khó thở, phù đầy mặt và dị ứng nguy hiểm có thể dẫn đến tử vong.

- Dị ứng có thể được chẩn đoán thông qua các bài kiểm tra dị ứng, chẳng hạn như kiểm tra da hoặc kiểm tra máu. 

- Các phương pháp điều trị dị ứng bao gồm thuốc kháng histamine, thuốc giảm đau và các loại thuốc khác để giảm triệu chứng. Ngoài ra, cách duy nhất để tránh dị ứng là tránh tiếp xúc với allergen, và các phương pháp phòng ngừa bao gồm các biện pháp vệ sinh cá nhân, khử trùng môi trường sống, và tiêm phòng.

Câu 5. Trình bày về sự suy giảm miễn dịch ở người?

Trả lời:

Sự suy giảm miễn dịch là tình trạng khi hệ thống miễn dịch của cơ thể trở nên yếu và không thể bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus và tế bào ung thư. Sự suy giảm miễn dịch ở người có thể xảy ra khi hệ thống miễn dịch không hoạt động đúng cách hoặc bị tấn công bởi một số bệnh lý khác.

Các nguyên nhân dẫn đến sự suy giảm miễn dịch ở người có thể bao gồm:

Tuổi tác: Hệ thống miễn dịch của con người trở nên yếu dần theo tuổi tác, đặc biệt là ở người già.

Bệnh lý: Một số bệnh lý như HIV/AIDS, ung thư, bệnh lupus và các bệnh lý liên quan đến tuyến giáp có thể gây ra sự suy giảm miễn dịch.

Thuốc: Các loại thuốc kháng sinh, thuốc ức chế miễn dịch và corticosteroid có thể làm giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch.

Chế độ ăn uống và lối sống: Chế độ ăn uống không cân đối, thiếu chất dinh dưỡng, thiếu hoạt động thể chất và bị căng thẳng có thể làm giảm khả năng miễn dịch.

Câu 6. Sự giống nhau của miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu?

Trả lời:

Cả miễn dịch đặc hiệu và không đặc hiệu đều hoạt động đồng thời để bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh. Các thành phần của hệ thống miễn dịch không đặc hiệu như phagocyte và bạch cầu có thể giúp tăng cường hoạt động của hệ thống miễn dịch đặc hiệu, trong khi các tế bào miễn dịch đặc hiệu cũng có thể tham gia vào các phản ứng miễn dịch không đặc hiệu để tiêu diệt các tác nhân gây bệnh.

3. VẬN DỤNG (7 câu)

Câu 1. Làm thế nào để tăng cường hệ miễn dịch ở người và động vật?

Trả lời:

Để tăng cường hệ miễn dịch, cả người và động vật cần có chế độ dinh dưỡng cân đối, chứa đủ các loại vitamin và khoáng chất, tập thể dục, giữ vệ sinh, tiêm chủng, duy trì một lối sống lành mạnh và giảm stress.

Câu 2. Tại sao việc tiêm chủng vắc-xin lại quan trọng trong việc bảo vệ hệ miễn dịch của cả con người và động vật?

Trả lời:

Tiêm chủng vắc-xin giúp cơ thể nhận biết và tạo ra kháng thể chống lại các mầm bệnh, từ đó nâng cao hệ miễn dịch. Điều này giúp giảm nguy cơ mắc bệnh và lây lan cho cộng đồng.

Câu 3. Khoảng cách xã hội giữa người và giữa động vật có ảnh hưởng gì đến hệ miễn dịch?

Trả lời:

Khoảng cách xã hội giảm sự tiếp xúc và lây lan của các mầm bệnh, tiết kiệm tài nguyên miễn dịch. Tuy nhiên, nếu quá ít tiếp xúc, hệ miễn dịch có thể yếu đi do không được "luyện tập" đề kháng.

Câu 4. Làm thế nào để phòng bệnh phát sinh từ động vật sang con người?

Trả lời:

Để phòng bệnh phát sinh từ động vật sang người, hãy giữ vệ sinh, tiêm chủng cho vật nuôi, đảm bảo khí hậu và môi trường sống lành mạnh cho động vật, thực hiện nghiêm ngặt quy trình chế biến thực phẩm và tránh tiếp xúc với động vật hoang dã.

Câu 5. Trong trường hợp nhiễm bệnh, chức năng của hệ miễn dịch là gì?

Trả lời:

Khi nhiễm bệnh, hệ miễn dịch phát hiện và tiêu diệt vi khuẩn, virus và các mầm bệnh. Đồng thời, hệ miễn dịch giúp giảm thiểu tổn thương tế bào, hạn chế viêm và tăng cường quá trình phục hồi.

Câu 6. Tại sao một số người có thể bị dị ứng với những chất mà hầu hết mọi người đều có thể tiếp xúc được mà không gặp vấn đề?

Trả lời:

Dị ứng là phản ứng quá mức của hệ thống miễn dịch của cơ thể đối với một chất lạ, mà thường không gây hại cho người khác. Tuy nhiên, cơ chế gây ra dị ứng vẫn chưa được hiểu rõ và được đánh giá là phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm di truyền, môi trường sống và cách tiếp xúc với chất gây dị ứng.

Câu 7. Tại sao miễn dịch của trẻ sơ sinh lại yếu hơn so với người lớn và cách nâng cao miễn dịch của trẻ sơ sinh như thế nào?

Trả lời:

Miễn dịch của trẻ sơ sinh yếu hơn so với người lớn do hệ thống miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa được hoàn thiện và phát triển đầy đủ. Để nâng cao miễn dịch cho trẻ sơ sinh, các biện pháp như cung cấp sữa mẹ, tiêm vắc xin và giữ vệ sinh tốt có thể được áp dụng. Đồng thời, trẻ sơ sinh cần được giữ ấm và hạn chế tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh để tránh ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch của mình.

4. VẬN DỤNG CAO (3 câu)

Câu 1. Giả sử bạn đang nghiên cứu mức độ miễn dịch trong một đàn gà 100 con, trong đó 75 con đã được tiêm phòng và 25 con chưa được tiêm phòng. Thống kê cho thấy tỷ lệ miễn dịch trong nhóm đã tiêm phòng là 82% và tỷ lệ miễn dịch trong nhóm chưa tiêm phòng là 20%. Hãy tính tỷ lệ miễn dịch của cả đàn gà ?

Trả lời:

Tỉ lệ miễn dịch của đàn gà:

Số gà miễn dịch trong nhóm tiêm phòng = 75 x 0,82 = 61.5 (làm tròn xuống 61 con)

Số gà miễn dịch trong nhóm không tiêm phòng = 25 x 0,2 = 5 con

Tổng số gà miễn dịch trong đàn = 61 + 5 = 66 con

 Tỷ lệ miễn dịch của đàn gà = (66/100) x 100% = 66%

Câu 2. Cũng theo dữ kiện câu 1, hãy tính tỷ lệ miễn dịch rút gọn (là tỷ lệ giữa số con miễn dịch trong nhóm đã tiêm phòng và số con chưa miễn dịch trong nhóm chưa tiêm phòng)?

Trả lời:

Số con chưa miễn dịch trong nhóm chưa tiêm phòng = 25 - 5 = 20 con

 Tỷ lệ miễn dịch rút gọn = (61/20) x 100% = 305%

Câu 3. Làm thế nào các loại thuốc chống viêm có thể tác động đến cả hệ miễn dịch tự nhiên và dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng?

Trả lời:

Các loại thuốc chống viêm có thể tác động đến hệ miễn dịch tự nhiên bởi vì chúng thường hoạt động bằng cách ức chế một hoặc nhiều phản ứng viêm và miễn dịch trong cơ thể. Tuy nhiên, việc ức chế quá mức các phản ứng này có thể gây ra các tác dụng phụ nghiêm trọng, bao gồm:

- Tác dụng đối với hệ thống tiêu hóa: Viêm đại tràng, loét dạ dày và tá tràng. 

- Tác dụng đối với hệ thống thần kinh: Chóng mặt, đau đầu và đau dạ dày.

- Tác dụng đối với hệ thống thận: Như suy thận.

- Tác dụng đối với hệ thống tim mạch: Tăng huyết áp, giảm mạch và tăng nguy cơ đột quỵ.

- Tác dụng đối với hệ thống miễn dịch: Giảm khả năng đề kháng của cơ thể, dẫn đến tăng nguy cơ nhiễm trùng và bệnh lý khác.