BÀI 22: TỔ CHỨC LÃNH THỔ NÔNG NGHIỆP

(15 câu)

1. NHẬN BIẾT (4 câu)

Câu 1: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là gì?

Trả lời:

Quan niệm tổ chức lãnh thổ nông nghiệp là sự sắp xếp và phối hợp các đối tượng nông nghiệp trong mối liên hệ liên ngành, liên vùng, kết hợp với nhu cầu thị trường trên một lãnh thổ cụ thể nhằm sử dụng hợp lí nhất các tiềm năng tự nhiên, kinh tế, lao động để đem lại hiệu quả cao về mặt minh tế, xã hội và môi trường.

Câu 2: Tổ chức lãnh thổ nông nghiệp có vai trò như thế nào đối với phát triển kinh tế - xã hội?

Trả lời:

Vai trò của tổ chức lãnh thổ nông nghiệp:

+ Thúc đẩy chuyên môn hoá trong sản xuất nông nghiệp, tập trung tư liệu sản xuất, lao động, áp dụng các tiến bộ khoa học kĩ thuật, nâng cao năng suất lao động và góp phần quy hoạch theo lãnh thổ của nền kinh tế quốc dân.

+ Tạo điều kiện liên kết, hợp tác giữa các hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp và các ngành kinh tế khác.

+ Góp phần sử dụng hợp lí, hiệu quả tài nguyên thiên nhiên cũng như các nguồn lực trên lãnh thổ; giảm thiểu tác động của tự nhiên đến nông nghiệp và góp phần bảo vệ môi trường, phát triển bền vững.

Câu 3: Phát trển nông nghiệp hiện đại gặp phải những vấn đề gì?

Trả lời:

Một số vấn đề phát triển nông nghiệp hiện đại trên thế giới:

- Cơ giới hoá, tự động hoá trong sản xuất, thu hoạch, chế biến nông sản.

- Ứng dụng công nghệ số để quản lí dữ liệu, điều hành sản xuất và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp...

- Công nghệ sinh học: Lai tạo ra giống cây trồng, vật nuôi mới, biến đổi gen, sản xuất nhiều chế phẩm sinh học,...

- Phương thức canh tác nông nghiệp không cần đất: canh tác giả thể, canh tác thuỷ canh, canh tác khí canh,...

Câu 4: Nêu những định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai?

Trả lời:

Những định hướng phát triển nông nghiệp trong tương lai:

- Gắn với thị trường: Liên kết trong sản xuất nông nghiệp hình thành và tham gia vào chuỗi giá trị nông sản toàn cầu.

- Ứng dụng công nghệ cao: Phát triển nông nghiệp số, nông nghiệp thông minh...

- Thích ứng với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững: Phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái.

2. THÔNG HIỂU (3 câu)

Câu 1: Phân biệt một số hình thức tổ chức lãnh thổ nông nghiệp?

Trả lời:

Câu 2: Phương thức thâm canh và quảng canh khác nhau ở những điểm nào?

Trả lời:

Câu 3: Nền nông nghiệp hiện đại có những biểu hiện chủ yếu nào?

Trả lời:

- Một số biểu hiện của nền nông nghiệp hiện đại:

+ Đẩy mạnh việc nghiên cứu ứng dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp, tận dụng công nghệ 4.0 để thực hiện số hóa nền nông nghiệp nhằm nâng cao hiệu quả, năng suất và tăng khả năng cạnh tranh của nông sản.

+ Phát triển mạnh thị trường tiêu thụ nông sản cả trong nước và quốc tế.

+ Phát triển nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sạch, nông nghiệp đặc sản.

+ Tập trung, khép kín chuỗi giá trị từ phát triển nguyên liệu cho đến tập trung chế biến và tổ chức thương mại.

+ Quản trị nông nghiệp trên nền tảng của công nghệ số, công nghệ 4.0 phát triển các hình thức tổ chức sản xuất dưới một nền nông nghiệp thông minh.

+ Khai thác tối đa lợi thế, tiềm năng của mỗi vùng và của từng địa phương, tổ chức liên kết chặt chẽ giữa các địa phương trong vùng để xây dựng vùng nguyên liệu chuyên canh, phát triển cụm liên kết.

3. VẬN DỤNG (2 câu)

Câu 1: Tại sao các trang trại đều có một vai trò to lớn trong sản sản xuất nông nghiệp đối với cả các nước phát triển và các nước đang phát triển?

Trả lời:

Các trang trại đều có một vai trò to lớn trong sản sản xuất nông nghiệp đối với cả các nước phát triển và các nước đang phát triển do:

- Ở các nước phát triển: Phần lớn nông phẩm cung cấp cho xã hội được sản xuất ra trong các trang trại.

- Ở các nước đang phát triển, vai trò của trang trại thể hiện ở các mặt:

+ Kinh tế: Phát triển cây trồng, vật nuôi có giá trị hàng hoá cao, tạo nên vùng chuyên môn hoá, tập trung hàng hoá...

+ Xã hội: Tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động.

+ Môi trường: Sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, trồng rừng, bảo vệ rừng, cải tạo và bảo vệ môi trường sinh thái.

Câu 2: Nền nông nghiệp hiện đại đang phải đối mặt với những vấn đề nào?

Trả lời:

- Nông nghiệp hiện đại hiện nay đang phải đối mặt với nhiều vấn đề:

+ Diện tích đất trồng có nguy cơ bị thu hẹp.

+Tác động của biến đổi khí hậu, việc sử dụng phân bón vô cơ, thuốc bảo vệ thực vật gây thoái hoá đất, ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm,

- Nền nông nghiệp hiện đại ra đời với các xu hướng khác nhau nhằm khắc phục những nhược điểm trên.

4. VẬN DỤNG CAO (6 câu)

Câu 1: Tại sao trang trại được chú trọng phát triển ở các nước đang phát triển?

Trả lời:

- Trang trại là một hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp với các đặc điểm chủ yếu:

+ Mục đích chủ yếu là sản xuất hàng hóa.

+ Quy mô đất đai và tiền vốn khá lớn.

+Cách thức tổ chức và quản lí sản xuất tiến bộ dựa trên chuyên môn hóa và thâm canh, ứng dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật.

- Sử dụng lao động làm thuê trang trại có vai trò to lớn trong sản xuất nông nghiệp ở các nước đang phát triển:

+ Kinh tế: Phát triển cây trồng, vật nuôi có giá trị hàng hóa cao, tạo nên vùng chuyên môn hóa, tập trung hàng hóa...

+ Xã hội: Tạo thêm việc làm, tăng thu nhập cho người lao động,

+ Môi trường: Sử dụng hiệu quả tài nguyên đất, trồng rừng, bảo vệ rừng, cải tạo và bảo vệ môi trường sinh thái,...

- Trang trại là hình thức tổ chức sản xuất được hình thành và phát triển trong thời kì công nghiệp hóa. Các nước đang phát triển đang trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, nên đây là hình thức tổ chức sản xuất phù hợp trong thời kì này.

Câu 2: Nền nông nghiệp trong tương lai có những định hướng phát triển nào?

Trả lời:

- Nền nông nghiệp sinh thái

+ Nền nông nghiệp hiện đại của thế kỷ XXI là một nền nông nghiệp sinh thái thông minh (nông lâm kết hợp, hữu cơ, nông nghiệp thông minh với khí hậu, nông nghiệp bảo tồn,...) dựa trên ứng dụng các ứng dụng đổi mới sáng tạo của nông nghiệp sinh thái, kết hợp các phương thức quản trị thông minh chính xác áp dụng công nghệ số nhằm sản xuất ra nhiều sản phẩm hơn trong điều kiện tiết kiệm nguồn lợi hơn.

+ Các mô hình sản xuất nông nghiệp sinh thái (như nông nghiệp bảo tồn, nông lâm kết hợp, nông nghiệp cảnh quan, thâm canh lúa bền vững, hệ thống tổng hợp chăn nuôi và trồng trọt, canh tác hữu cơ...) là những giải pháp chính để thâm canh nông nghiệp dài hạn, hạn chế chuyển đổi rừng sang đất trồng trọt, hạn chế sử dụng vật tư (phân bón, thuốc trừ sâu), giảm thiểu khí thải nhà kính từ nông nghiệp và góp phần tăng lưu trữ cacbon.

+ Việc chuyển đổi sang nông nghiệp sinh thái cũng sẽ góp phần đa dạng hóa cây trồng, nâng cao năng lực của nông dân trong việc bảo đảm an ninh lương thực, cung ứng sản phẩm an toàn thực phẩm và tăng cường đa dạng sinh học nông nghiệp, cải thiện khả năng phục hồi của hệ thống sản xuất trước biến đổi khí hậu, góp phần thích ứng và giảm thiểu biến đổi khí hậu.

- Phát triển nông nghiệp số, tự động hoá, công nghệ biến đổi gen

+Nông nghiệp số là sử dụng các công cụ thu thập, lưu trữ, phân tích và chia sẻ dữ liệu hoặc thông tin trong chuỗi giá trị nông nghiệp. Nông nghiệp số còn được gọi là “nông nghiệp thông minh” hoặc “nông nghiệp điện tử”, khái niệm này cũng bao gồm nông nghiệp chính xác.

+ Tuy nhiên, không giống như nông nghiệp chính xác, nông nghiệp số tác động đến toàn bộ chuỗi giá trị nông sản - trước, trong và sau khi sản xuất tại trang trại. Do đó, các công nghệ áp dụng trong trang trại, như lập bản đồ năng suất, hệ thống định vị GPS thuộc lĩnh vực nông nghiệp chính xác và nông nghiệp số.

- Nền nông nghiệp sản xuất hàng hoá lớn: Là nền nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, nông nghiệp sinh thái dựa trên tiến bộ khoa học và công nghệ; nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, sức cạnh tranh, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm, thích ứng với biến đổi khí hậu,..

Câu 3: Vùng nông nghiệp là gì? Vùng nông nghiệp được hình thành trong những điều kiện nào?

Trả lời:

- Vùng nông nghiệp là hình thức cao nhất trong tổ chức lãnh thổ nông nghiệp, là vùng có sự đồng nhất về điều kiện tự nhiên và kinh tế - xã hội.

Những điều kiện hình thành vùng nông nghiệp

- Điều kiện sinh thái nông nghiệp (khí hậu, đất đai, nguồn nước).

- Điều kiện kinh tế – xã hội (dân cư và nguồn lao động, kinh nghiệm và truyền thống sản xuất,...)

- Trình độ thâm canh, cơ sở vật chất – kĩ thuật nông nghiệp, chế độ canh tác, các sản phẩm chuyên môn hóa, cơ cấu sản xuất nông nghiệp….

Câu 4: Vùng nông nghiệp có những đặc điểm gì và ý nghĩa như thế nào?

Trả lời:

- Đặc điểm:

+ Điều kiện sinh thái nông nghiệp (khí hậu, đất đai, nguồn nước).

+ Điều kiện kinh tế – xã hội (dân cư và nguồn lao động, kinh nghiệm và truyền thống sản xuất,...)

+ Trình độ thâm canh, cơ sở vật chất – kĩ thuật nông nghiệp, chế độ canh tác.

+ Các sản phẩm chuyên môn hóa, cơ cấu sản xuất nông nghiệp.

- Ý nghĩa:

+ Phân bố nông nghiệp hợp lí, bố trí cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện sinh thái nông nghiệp, điều kiện kinh tế – xã hội, hình thành vùng chuyên môn hóa nông nghiệp.

+ Từ đó sử dụng có hiệu quả nguồn tài nguyên, phát huy các điều kiện kinh tế - xã hội, năng cao năng suất lao động.

Câu 5: Hình thức hợp tác xã nông nghiệp và nông trường quốc doanh khác nhau ở những điểm nào?

Trả lời:

Câu 6: Nước ta có mấy vùng nông nghiệp?

Trả lời

Nước ta có 7 vùng nông nghiệp: Đồng bằng sông Cửu Long, Đông Nam Bộ, Tây Nguyên, Duyên hải Nam Trung Bộ, Bắc Trung Bộ, Đồng bằng sông Hồng, Trung du và miền Bắc Bộ