Câu hỏi tự luận Địa lí 11 Cánh diều bài 29: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội cộng hòa Nam Phi
Bộ câu hỏi tự luận Địa lí 11 Cánh diều. Câu hỏi và bài tập tự luận Đia lí 11 Cánh diều bài 29: Vị trí địa lí, điều kiện tự nhiên, dân cư và xã hội cộng hòa Nam Phi, Bộ tài liệu tự luận này có 4 mức độ: Thông hiểu, nhận biết, vận dụng và vận dụng cao. Phần tự luận này sẽ giúp học sinh hiểu sâu, sát hơn về môn học Địa lí 11 Cánh diều.
BÀI 29: VỊ TRÍ ĐỊA LÍ, ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, DÂN CƯ VÀ XÃ HỘI CỘNG HÒA NAM PHI
(22 câu)
1. NHẬN BIẾT (11 câu)
Câu 1: Quan sát Bản đồ tự nhiên Cộng hòa Nam Phi và kể tên các dãy núi thuộc đất nước này.
Trả lời:
Các dãy núi thuộc Cộng hòa Nam Phi là: dãy Kép, dãy Đrê-ken-béc.
Câu 2: Quan sát Bản đồ tự nhiên Cộng hòa Nam Phi và kể tên các con sông của Cộng hòa Nam Phi.
Trả lời:
Các con sông của Cộng hòa Nam Phi là: sông Ô-ran-giơ, sông Lim-pô-pô.
Câu 3: Kể tên các quốc gia tiếp giáp với Cộng hòa Nam Phi.
Trả lời:
Các quốc gia tiếp giáp với Cộng hòa Nam Phi là: Na-mi-bi-a, Bốt-xoa-na, Dim-ba-bu-ê, Mô-dăm-bích, E-xoa-ti-ni, Lê-xô-thô.
Câu 4: Quan sát Bản đồ tự nhiên Cộng hòa Nam Phi và kể tên các hồ của Cộng hòa Nam Phi.
Trả lời:
Các hồ của Cộng hòa Nam Phi là: hồ Ga-ri-ép, hồ Blô-em-hôp, hồ Von, hồ Lu-ci.
Câu 5: Quan sát Bản đồ tự nhiên Cộng hòa Nam Phi và kể tên các khoáng sản chủ yếu ở đất nước này.
Trả lời:
Các khoáng sản chủ yếu là: than đá, vàng, kim cương, u-ra-ni-um, man-gan.
Câu 6: Kể tên các đô thị từ 5 đến dưới 10 triệu người dựa vào Bản đồ mật độ dân số và một số đô thị của Cộng hòa Nam Phi năm 2020.
Trả lời:
Các đô thị từ 5 đến dưới 10 triệu người là: Giô-han-ne-xbua.
Câu 7: Kể tên các đô thị từ 3 đến dưới 5 triệu người dựa vào Bản đồ mật độ dân số và một số đô thị của Cộng hòa Nam Phi năm 2020.
Trả lời:
Các đô thị từ 3 đến dưới 5 triệu người là: Đuốc-ban, Blô-phông-ten, Kếp-tap.
Câu 8: Quan sát Bản đồ mật độ dân số và một số đô thị của Cộng hòa Nam Phi năm 2020, liệt kê tên các tỉnh có mật độ dân số từ 100 người/km2 trở lên.
Trả lời:
Các tỉnh có mật độ dân số từ 100 người/km2 trở lên là: Coa-du-lu Nây-tơ, Gau-ten.
Câu 9: Quan sát Bản đồ mật độ dân số và một số đô thị của Cộng hòa Nam Phi năm 2020, liệt kê tên các tỉnh có mật độ dân số từ 50 đến dưới 100 người/km2.
Trả lời:
Các tỉnh có mật độ dân số từ 50 đến dưới 100 người/km2 là: Im-pu-ma-lan-ga, Tây Kếp.
Câu 10: Quan sát Bản đồ mật độ dân số và một số đô thị của Cộng hòa Nam Phi năm 2020, liệt kê tên các tỉnh có mật độ dân số từ 10 đến dưới 50 người/km2.
Trả lời:
Các tỉnh có mật độ dân số từ 10 đến dưới 50 người/km2 là: Tây Bắc, Lim-pô-pô, Phri-xtây, Đông Kếp
Câu 11: Quan sát Bản đồ mật độ dân số và một số đô thị của Cộng hòa Nam Phi năm 2020, liệt kê tên các tỉnh có mật độ dân số dưới 10 người/km2.
Trả lời:
Các tỉnh có mật độ dân số dưới 10 người/km2 là: Bắc Kếp.
2. THÔNG HIỂU (6 câu)
Câu 1: Trình bày đặc điểm về vị trí địa lí của Cộng hòa Nam Phi. Phân tích những ảnh hưởng của vị trí địa lí đến sự phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia này.
Trả lời:
* Đặc điểm:
- Diện tích khoảng 1,2 triệu km2.
- Nằm phía nam châu Phi và nằm hoàn toàn trong vòng bán cầu nam.
- Phần đất liền trải dài từ vĩ độ 22°N đến vĩ độ 35°N và từ kinh độ 17°Đ đến kinh độ 33°Đ.
- Giáp với các quốc gia: Na-mi-bi-a, Bốt-xoa-na, Dim-ba-bu-ê, Mô-dăm-bích, E-xoa-ti-ni và bao quanh toàn bộ đất nước Lê-xô-thô.
- Giáp với 2 đại dương lớn là Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, án ngữ con đường biển quan trọng giữa 2 đại dương này qua mũi Hảo Vọng.
* Ảnh hưởng: Vị trí địa lí tạo thuận lợi cho Cộng hòa Nam Phi:
- Giao thương với các nước trong khu vực và quốc tế.
- Phát triển các ngành kinh tế biển, đặc biệt là giao thông hàng hải và khai thác hải sản.
Câu 2: Nêu những nét đặc trưng về địa hình, đất đai của Cộng hòa Nam Phi. Đặc điểm về địa hình, đất đai như vậy đã ảnh hưởng như thế nào đến việc phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia này?
Trả lời:
* Đặc điểm: Địa hình của Cộng hòa Nam Phi chủ yếu là núi, cao nguyên và đồi; đồng bằng chỉ chiếm diện tích nhỏ
- Cao nguyên trung tâm:
+ Nằm ở nội địa, rộng lớn, độ cao trung bình 2000m; cao ở phía đông, thoải dần về phía tây, nam và tây nam.
+ Bề mặt ít bị chia cắt, tương đối bằng phẳng.
+ Phía đông nam cao nguyên là một gờ núi dạng vòng cung, nơi đây có dãy núi Đrê-ken-béc kéo dài khoảng hơn 1 000 km với một số đỉnh núi cao trên 3 000 m, trong đó cao nhất là đỉnh Na-giê-xút ( 3 408 m) và nhiều hẻm vực.
- Vùng đồi thấp:
+ Nằm ở phía đông bắc và tây nam cao nguyên, đông nam Đrê-ken-béc
+ Là vùng chuyển tiếp từ núi, cao nguyên xuống đồng bằng ven biển, có độ cao giảm dần về tây nam.
- Dãy núi Kếp:
+ Nằm tận cùng phía nam gồm các dải núi thấp chạy song song, phân cách bởi các thung lũng.
+ Các thung lũng giữa núi này có đất đai khá màu mỡ.
- Đồng bằng ven biển ở tây nam và đông nam chạy dài theo bờ của hai đại dương, có đất phù sa sông.
- Quần đảo Prin Ét-uốt ở cận Nam Cực.
* Ảnh hưởng:
- Cao nguyên trung tâm:
+ Có những vùng tương đối bằng phẳng thuận lợi cho quần cư và phát triển kinh tế
+ Một số nơi thấp hơn có thể xây dựng các tuyến giao thông đường bộ qua các dãy núi.
- Vùng đồi thấp là nơi thuận lợi cho quần cư và phát triển sản xuất.
- Dãy núi Kếp với đất đai màu mỡ thuận lợi cho trồng cây ăn quả: nho, cam, chanh,…
- Đồng bằng ven biển thuận lợi cho trồng các cây hàng năm: lúa mì, ngô, lạc,…
- Quần đảo Prin Ét-uốt có nhiều tiềm năng về du lịch và là cơ sở cho đánh cá xa bờ.
Câu 3: Khí hậu và sông, hồ ở Cộng hòa Nam Phi có những đặc điểm nổi bật gì? Những đặc điểm đó đã ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của lãnh thổ này?
Đặc điểm | Ảnh hưởng | |
Khí hậu | ||
Sông, hồ |
Trả lời:
| Đặc điểm | Ảnh hưởng |
Khí hậu | - Đại bộ phận nằm trong khí hậu nhiệt đới, có sự khác nhau rõ rệt giữa các vùng: + Phía tây: có khí hậu nhiệt đới lục địa khô hạn. + Phía đông: có khí hậu nhiệt đới ẩm, mưa nhiều. + Phía nam và tây nam: có khí hậu cận nhiệt địa trung hải. | - Phía tây: khó khăn cho sản xuất và đời sống. - Phía đông: thuận lợi cho phát triển nông nghiệp. - Phía nam và tây nam: thích hợp cho phát triển các loại cây trồng cận nhiệt. |
Sông, hồ | - Mạng lưới sông, hồ khá thưa thớt, hầu hết là sông nhỏ và dốc - Hai sông quan trọng là Ô-ran-giơ và Lim-pô-pô. + Sông Ô-ran-giơ với phần lớn chiều dài chảy qua cao nguyên và vùng núi, đổ ra Đại Tây Dương + Sông Lim-pô-pô đổ ra Ấn Độ Dương. | - Sông Ô-ran-giơ có giá trị về thủy điện. - Sông Lim-pô-pô có giá trị cung cấp nước ngọt. |
Câu 4: Em hãy lập bảng trình bày những đặc điểm nổi bật của tài nguyên thiên nhiên ở Cộng hòa Nam Phi. Những đặc điểm đó có ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế - xã hội của khu vực?
Đặc điểm | Ảnh hưởng | |
Biển | ||
Sinh vật | ||
Khoáng sản |
Trả lời:
| Đặc điểm | Ảnh hưởng |
Biển | - Án ngữ vùng biển rộng lớn ở Đại Tây Dương và Ấn Độ Dương, là nơi gặp nhau của 2 đại dương này ở phía nam mũi Hảo Vọng. - Dòng biển ven bờ Đại Tây Dương đã mang nhiều sinh vật đến cho vùng biển tây nam của đất nước. - Đường bờ biển dài, nhiều bãi biển đẹp, vùng biển ven bờ có nhiều rạn san hô và tảo biển. | - Vị trí biển thuận lợi cho giao thông hàng hải. - Sinh vật biển là cơ sở quan trọng để phát triển hoạt động đánh bắt hải sản. - Bãi biển và các rạn san hô thích hợp để phát triển du lịch. |
Sinh vật | - Diện tích rừng nhỏ, thảm thực vật chủ yếu là đồng cỏ thảo nguyên. - Rừng có nhiều loài gỗ quý như lim, thông đen,…và nhiều loài thú như sư tử, voi, tê giác,… - Đa dạng sinh học với hơn 20000 thực vật khác nhau, là nơi sinh sống của khoảng 40% loài linh trưởng trên Trái Đất. - Có hơn 290 khu bảo tồn thiên nhiên, trong đó có các khu bảo tồn lớn như Công viên quốc gia Ka-ru-giơ, công viên quốc gia Núi Bản,… | - Giàu đa dạng sinh học là thuận lợi để phát triển kinh tế. - Các khu bảo tồn thiên nhiên thu hút hàng triệu khách du lịch mỗi năm, thu về nguồn ngoại tệ không nhỏ. |
Khoáng sản | - Giàu các loại khoáng sản: ngoài kim cương và vàng có trữ lượng lớn, còn có quặng sắt, bạch kim, man-gan, crôm, đồng, u-ra-ni-um, bạc và ti-tan. - Phân bố tập trung chủ yếu ở khu vực nội địa. | - Là nguồn xuất khẩu quan trọng và nguyên liệu cho công nghiệp. |
Câu 5: Trình bày những điểm nổi bật về dân cư của Cộng hòa Nam Phi. Đặc điểm dân cư có tác động như thế nào đến việc phát triển kinh tế - xã hội?
Trả lời:
* Đặc điểm:
- Năm 2020 số dân là 59,3 triệu người, tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên vẫn còn khá cao.
- Dân số đông, tăng nhanh.
- Dân cư phân bố không đều, mật độ dân số trung bình khoảng 49 người/km2, tập trung đông ở phía đông, đông bắc và vùng duyên hải phía nam, các vùng còn lại thưa thớt.
- Tỉ lệ dân thành thị cao và tăng nhanh, năm 2020 là 67,4%.
- Đô thị hóa gắn liền với sự phát triển của ngành công nghiệp khai khoáng; nhiều đô thị hình thành từ việc thu hút lao động đến làm việc ở các khu mỏ.
- Các đô thị lớn là Kếp-tao, Giô-han-ne-xbua, Đuốc-ban, Po Ê-li-da-bét.
- Dân cư đa dân tộc, chủ yếu là người da đen (80,9%), ngoài ra còn có người da trắng, da màu và người Ấn Độ.
* Ảnh hưởng:
- Dân số đông, tăng nhanh nên Cộng hòa Nam Phi dù có lực lượng lao động dồi dào nhưng vẫn gặp nhiều vấn đề như sức ép về việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống.
- Việc phân bố dân cư không đều ảnh hưởng lớn đến việc sử dụng lao động và khai thác tài nguyên.
- Dân cư đa dân tộc dẫn đến vấn đề phân biệt chủng tộc nặng nề bậc nhất thế giới, tuy nhiên Chính phủ đã nỗ lực để chống nạn phân biệt chủng tộc và mang lại nhiều kết quả, tạo môi trường thuận lợi để phát triển kinh tế, thu hút đầu tư nước ngoài.
Câu 6: Trình bày những đặc điểm về xã hội của Cộng hòa Nam Phi và phân tích những tác động của đặc điểm xã hội đến phát triển kinh tế - xã hội của quốc gia này.
Trả lời:
* Đặc điểm:
- Nền văn hóa đa dạng, đặc sắc, truyền thống đan xen với hiện đại; vừa mang bản sắc của châu Phi, vừa chịu ảnh hưởng của văn hóa châu Âu, châu Á, biểu hiện ở tôn giáo, lễ hội, ngôn ngữ, âm nhạc, ẩm thực,…
- Y tế, giáo dục ngày càng được chú trọng: tỉ lệ người từ 15 tuổi trở lên biết chữ đạt trên 95% (2020) và đạt được nhiều tiến bộ trong phòng chống HIV/AIDS.
- HDI thuộc nhóm cao trên thế giới (năm 2020 là 0,727).
* Ảnh hưởng:
- Nền văn hóa đa dạng, đặc sắc… tạo điều kiện để phát triển du lịch.
- Xã hội còn nhiều vấn đề cần giải quyết như: tình trạng bất bình đẳng xã hội, nghèo đói còn nặng nề, tỉ lệ thất nghiệp còn cao. Các vấn đề đó là cản trở cho sự phát triển kinh tế - xã hội ở đất nước này.
3. VẬN DỤNG (3 câu)
Câu 1: Giải thích nguyên nhân tốc độ đô thị hóa của Cộng hòa Nam Phi diễn ra nhanh?
Trả lời: Tốc độ đô thị hóa của Cộng hóa Nam Phi diễn ra nhanh vì:
- Tỉ lệ dân thành thị cao và tăng nhanh.
- Tỉỉ lệ tăng tự nhiên của dân số khá cao mặc dù đang có xu hướng giảm dần.
- Bùng nổ dân số và phân bố dân cư không đồng đều giữa các vùng.
Câu 2: Cho bảng số liệu sau:
Bảng 1. Số dân và tỉ lệ tăng dân số của Cộng hòa Nam Phi giai đoạn 2000 - 2020
Năm | 2000 | 2005 | 2010 | 2015 | 2020 |
Số dân (triệu người) | 44,9 | 47,9 | 51,2 | 55,4 | 59,3 |
Tỉ lệ tăng dân số (%) | 1,4 | 1,2 | 1,5 | 1,5 | 1,2 |
(Nguồn: WB, 2022)
- Vẽ biểu đồ thể hiện số dân và tỉ lệ tăng dân số của Cộng hòa Nam Phi giai đoạn 2000 – 2020.
- Nhận xét và kết luận.
Trả lời:
- Vẽ biểu đồ:
- Nhận xét:
- Giai đoạn từ 2000 – 2005: số dân tăng nhẹ từ 44,9 triệu người lên 47,9 triệu người (tăng 3 triệu người), nhưng tỉ lệ tăng tự nhiên dân số thì lại giảm từ 1,4% xuống 1,2% (giảm 0,2%).
- Giai đoạn 2005 – 2015: số dân tiếp tục tăng thêm 7,5 triệu người và tỉ lệ tăng tự nhiên dân số cũng tăng thêm 0,3% (từ 1,2% lên 1,5%).
- Giai đoạn 2015 – 2020: số dân tăng thêm 3,9 triệu người nhưng tỉ lệ tăng tự nhiên dân số lại giảm xuống mức 1,2%.
- Kết luận: số dân của Cộng hòa Nam Phi tăng đều qua các năm nhưng tỉ lệ gia twang tự nhiên của dân số có biến động và không ổn định.
Câu 3: Cho bảng số liệu sau:
Bảng 2. Cơ cấu dân số theo nhóm tuổi của Cộng hòa Nam Phi năm 2000 và năm 2020
Dưới 15 tuổi | Từ 15 đến 64 tuổi | Từ 65 tuổi trở lên | |
2000 | 35,2 | 60,6 | 4,2 |
2020 | 28,7 | 65,3 | 6,0 |
(Nguồn: UN, 2022)
- Vẽ biểu đồ thể hiện cơ cấu dân số theo nhóm tuổi ở Cộng hòa Nam Phi năm 2000 và năm 2020.
- Nhận xét và kết luận.
Trả lời:
- Vẽ biểu đồ:
- Nhận xét và kết luận:
- Nhận xét: Trong 20 năm, cơ cấu dân số Cộng hòa Nam Phi có sự thay đổi giữa các nhóm tuổi.
+ Tỉ lệ dân số dưới 15 tuổi có xu hướng giảm từ 35,2% xuống còn 28,7% (giảm 6,5%)
+ Tỉ lệ dân số từ 15 tuổi đến 64 tuổi có xu hướng tăng từ 60,6% xuống 65,3% (giảm 4,7%).
+ Tỉ lệ dân số từ 65 tuổi trở lên tăng 1,8% (từ 4,2% lên 6,0%).
- Kết luận: Cơ cấu dân số theo độ tuổi của Cộng hòa Nam Phi là cơ cấu dân số trẻ, người trong độ tuổi lao động (từ 15 đến 64 tuổi) vẫn có xu hướng tăng, tuy nhiên tỉ lệ người dưới 15 tuổi có xu hướng giảm.
4. VẬN DỤNG CAO (2 câu)
Câu 1: Chứng minh Cộng hòa Nam Phi là quốc gia có thành phần dân tộc, chủng tộc đa dạng, phức tạp nhất thế giới.
Trả lời:
- Nam Phi được mệnh danh là đất nước cầu vồng bao gồm 20 sắc dân cùng chung sống.
- Ở Nam Phi chủ yếu là người gốc Phi (chiếm 80,9%). Ngoài ra còn có người da trắng có nguồn gốc từ châu Âu, người da màu (người dân bản địa và dân nhập cư gốc Ấn Độ)n người lai giữa các chủng tộc.
Câu 2: Từ năm 1948 đến năm 1994, ở Nam Phi tồn tại chế độ phân biệt chủng tộc tàn bào và hà khắc nhất thế giới – Chế độ A-pác-thai. Dựa vào những hiểu biết của mình, em hãy nêu khái quát những thông tin về chế độ A-pác-thai. Chế độ phân biệt chủng tộc này đã tác động như thế nào đến người dân Nam Phi?
Trả lời:
- Thời gian: 1948 – 1994.
- Hoàn cảnh ra đời: Đảng Dân tộc lên cầm quyền và ban hành chính sách phân lập với nội dung phân người dân thành 4 nhóm chủng tộc bao gồm da đen, da trắng, da màu và Ấn Độ.
- Trong hơn ba thế kỷ, chính quyền thực dân của người da trắng đã thi hành chính sách phân biệt chủng tộc A-pác-thai đầy tàn bạo đối với người da đen và da màu.
- Chế độ A-pác-thai đã gây ra sự phản kháng và bạo lực mạnh mẽ trong nước, đồng thời làm quốc tế thực hiện cấm vận vũ khí và thương mại lâu dài đối với Nam Phi.
- Năm 1961 khi Liên Bang Nam Phi rút khỏi khối liên hiệp Anh và tuyên bố là nước Cộng hoà nhân dân Nam Phi, lúc này phong trào đấu tranh của người da đen và người da màu diễn ra mạnh mẽ.
- Với tinh thần đấu tranh kiên cường, bền bỉ, lại được cộng đồng quốc tế ủng hộ, cuộc đấu tranh của người phi đã dành được thắng lợi to lớn.
- Chính quyền người da trắng ở Nam Phi đã phải tuyên bố xóa bỏ chế độ phân biệt chủng tộc vào năm 1993, trao tả tự do cho lãnh tụ ANC Nen-xơn-man-đê-la sau 27 năm cầm tù.
- Nen-xơn-man-đê la đã trở thành tổng thống vào tháng 4/1994. Ông là tổng thống da đen đầu tiên trong lịch sử nước này.