Câu hỏi tự luận Lịch sử 7 kết nối tri thức Ôn tập Chương 3: Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI (P1)

ÔN TẬP CHƯƠNG 3. ĐÔNG NAM Á TỪ NỬA SAU THẾ KỶ X ĐẾN NỬA ĐẦU THẾ KỶ XVI (PHẦN 1)

Câu 1: Khai thác hình 2 và thông tin trong mục, trình bày sơ lược sự hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.

Trả lời:

1. a) Sự hình thành:

• Nửa sau thế kỉ X đến thế kỉ XII:
  • Trên lưu vực sông I-ra-oa-đi: Vương quốc Pa-gan mạnh lên và thống nhất lãnh thổ, mở đầu cho quá trình hình thành, phát triển Vương quốc Mi-an-ma.
  • Ở lưu vực sông Chao Phraya: Vương quốc Ha-ri-pun-giay-a.
  • Trên bán đảo Đông Dương: Đại Việt, Chăm-pa và Vương quốc Campuchia của người Khơ-me.
  • Trên đảo Xu-ma-tra: Sri Vi-giay-a trở thành một quốc gia hùng mạnh.
• Thế kỉ XIII: quân Mông - Nguyên mở rộng xâm lược xuống Đông Nam Á => Đòi hỏi sự liên kết giữa các quốc gia, tộc người để chống ngoại xâm.
  • Vương quốc A-út-a-thay-a chinh phục Su-khô-thay, thành lập quốc gia thống nhất (Thái Lan ngày nay).
  • Vương quốc Lan Xang thành lập (Lào ngày nay).
  • Các nước nhỏ trên hai đảo Xu-ma-tra và Gia-va (In-đô-nê-xi-a) thống nhất dưới Vương triều Mô-giô-pa-hít.
  • Vương quốc Ma-lắc-ca thành lập và ngày càng hưng thịnh.

1. b) Sự phát triển:

• Chính trị:
  • Bộ máy nhà nước dần được củng cố, tăng cường quyền lực của nhà vua và hoàn chỉnh hệ thống quan lại các cấp.
  • Hoàn thiện luật pháp với nhiều bộ luật mới: Si-va-sa-xa-na (In-đô-nê-xi-a), Hình thư (Đại Việt),...
• Kinh tế: phát triển nông nghiệp lúa nước, giao lưu buôn bán bằng đường biển.

Câu 2: Chủ nhân cổ nhất của nước Lào là ai? Trình bày quá trình hình thành của vương quốc Lào.

Trả lời:

- Chủ nhân cổ nhất của nước Lào là người Khạ, sau này gọi là người Lào Thơng. Họ là chủ nhân của các nền văn hóa đồ đá, đồ đồng và đồ sắt có từ hàng ngàn năm trước.

- Quá trình hình thành của vương quốc Lào:

+ Ban đầu chủ nhân là người Lào Thơng. Mãi đến thế kỉ XIII, mới có nhóm người nói tiếng Thái di cư đến dây gọi là người Lào Lùm.

+ Cuộc thiên di này mang tính chất hòa hợp, không có xung đột xảy ra. Sự liên kết của các bộ tộc Lào là nhân tố chủ yếu dẫn tới sự thành lập nước Lan Xang.

Câu 3: Trình bày khái quát nét chính về vương quốc Campuchia.

Trả lời:

- Campuchia là một trong những nước có lịch sử lâu đời và phát triển nhất Đông Nam Á thời cổ – trung đại.

- Nhà nước của tộc người Khơ-me hình thành gọi là Chân Lạp, chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn hóa Ấn Độ.

- Trải qua một thời kì phát triển lâu dài, Vương quốc Campuchia đã có một thời hoàng kim với tên gọi là thời kì Ăng-co, để lại nhiều di sản văn hóa quý giá như đền tháp Ăng-co Vát, Ăng-co Thom.

- Sau thời kì Ăng-co, Campuchia bước vào giai đoạn suy yếu kéo dài tới khi thực dân Pháp xâm lược (1863).

Câu 4: Nhận xét về hoạt động kinh tế của Vương quốc Ma-lắc-ca?

Trả lời:

Vương quốc Ma-lắc-ca nằm ở vị trí địa lí rất thuận lợi, có eo biển nối Ấn Độ Dương và Thái Bình Dương.

=> Hoạt động kinh tế phát triển mạnh mẽ, là nơi diễn ra quá trình buôn bán, giao lưu thương mại của nhiều nền kinh tế lớn:

• Trung Quốc: bán đồ sứ, tơ lụa, gương.
• Ấn Độ: bán ngọc trai, vải bông mịn.
• Gia-va và Xu-ma-tra: bán thóc lúa, gia vị, vàng, trâu bò,...
• Tây Á và châu Âu: bán hàng len.
• Đông Nam Á lục địa: bán gỗ trầm, gỗ đàn hương, đá quý, hồ tiêu, hương liệu.

Câu 5: Trình bày chính sách đối nội và đối ngoại của các vua Lan Xang ở vương quốc Lào

Trả lời:

– Đối nội:

+ Chia đất nước thành các mường.

+ Xây dựng Lào thành một trung tâm Phật giáo.

+ Xây dựng quân đội tương đối mạnh.

– Đối ngoại:

+ Trao đổi, buôn bán với các nước châu Âu và các nước láng giềng được mở rộng.

+ Giữ quan hệ hòa hiếu với Cam-pu-chia và Đại Việt, chống quân xâm lược Mi-an-ma.

Câu 6: Hãy nêu thành tựu văn hoá tiêu biểu của các quốc gia ở Đông Nam Á và rút ra nhận xét.

Trả lời:

• Tín ngưỡng - tôn giáo:
  • Dòng Phật giáo tiểu thừa được truyền bá rộng rãi và phổ biến.
  • Xây dựng nhiều chùa, vừa là nơi thờ phụng, vừa là trung tâm văn hoá thời bấy giờ.
  • Thế kỉ XII - XIII: Hồi giáo du nhập vào Đông Nam Á => Sự ra đời của các tiểu quốc Hồi giáo, Hồi giáo trở thành quốc giáo.
• Chữ viết:
  • Đầu thế kỉ XIII: chữ Thái được hình thành trên hệ thống chữ Phạn.
  • Khoảng thế kỉ XIV: chữ Lào ra đời.
  • Người Việt sáng tạo ra chữ Nôm trên cơ sở cải tiến chữ Hán (Trung Quốc).
• Văn học:
  • Dòng văn học viết xuất hiện và phát triển nhanh.
  • Tác phẩm tiêu biểu: Sách của các ông Vua (In-đô-nê-si-a), Truyện sử Mã Lai (Ma-lai-xi-a),...
• Kiến trúc, điêu khắc:
  • Nhiều công trình kiến trúc trở thành các di tích lịch sử, văn hoá nổi tiếng thế giới: khu đền Ăng-co (Cam-pu-chia), chùa Vàng (Mi-an-ma),...
  • Nghệ thuật điêu khắc và tạc tượng thể hiện sự ảnh hưởng mạnh mẽ của văn hoá Ấn Độ, Trung Quốc và sự sáng tạo của các nghệ nhân Đông Nam Á.

Nhận xét: Thành tựu văn hoá của các quốc gia Đông Nam Á chịu ảnh hưởng không nhỏ của văn hoá Ấn Độ, Trung Quốc nhưng vẫn có những nét riêng, sáng tạo, mang đậm bản sắc dân tộc của mỗi quốc gia.

Câu 7: Nhiều quốc gia Đông Nam Á sáng tạo ra chữ viết riêng có ý nghĩa thế nào?

Trả lời:

• Đánh dấu một bước tiến trong sự phát triển của các quốc gia Đông Nam Á - bắt đầu bước vào thời đại văn minh.
• Giúp con người ghi nhớ lịch sử, ghi chép thông tin, vượt xa ra khỏi ngôn ngữ nói thông thường.
• Là công cụ cho việc truyền đạt tiếp thu tri thức từ thế hệ này sang thế hệ khác một cách chính xác nhất => Thế hệ con cháu có thể hiểu hơn về lịch sử của các quốc gia Đông Nam Á nói riêng và lịch sử thế giới cổ đại nói chung.

Câu 8: Hãy cho biết thời kì thịnh vượng của vương quốc Lào vào khoảng thời gian nào? Trình bày biểu hiện của sự phát triển đó.

Trả lời:

- Thời thịnh vượng của nước Lan Xang từ thế kỉ XV - đầu thế kỉ XVII, nhất là dưới triều vua Xu-li-nha Vong-xa. Thời này, quân và dân Lào đã 3 lần đánh thắng quân xâm lược Miến Điện.

- Những biểu hiện phát triển:

• Về tổ chức nhà nước:

+ Chia đất nước thành 7 mường (tỉnh).

+ Đứng đầu nhà nước là vua, dưới vua có một phó vương và 7 quan đại thần kiêm tổng đốc tỉnh.

+ Quân đội bao gồm quân thường trực của nhà vua và quân địa phương.

• Về kinh tế, xã hội:

+ Sản xuất nông nghiệp, thủ công nghiệp và chăn nuôi gia súc khá phát triển.

+ Việc khai thác các sản vật quý được coi trọng.

+ Trao đổi buôn bản vượt ra ngoài biên giới.

+ Cuộc sống của cư dân thanh bình, sung túc.

Câu 9: Một trong những thành tựu nổi bật của Campuchia thời Ăng-co về chính sách đối ngoại là gì?

Trả lời:

- Chính sách đối ngoại của Campuchia thời Ăng-co:

+ Trong các thế kỉ X – XII, Campuchia trở thành một trong những nước mạnh và trở thành một cường quốc trong khu vực Đông Nam Á.

+ Các vị vua thời Ăng-co không ngừng mở rộng quyền lực ra bên ngoài thông qua những cuộc tấn công quân sự.

- Trong đó nổi bật nhất là Campuchia trở thành một trong những nước mạnh và trở thành một cường quốc trong khu vực Đông Nam Á.

Câu 10: Hãy thể hiện trên trục thời gian các sự kiện tiêu biểu về quá trình hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.

Trả lời:

Trục thời gian thể hiện các sự kiện tiêu biểu về quá trình hình thành và phát triển của các vương quốc phong kiến ở Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI:

Câu 11: Trình bày các thành tựu tiêu biểu của văn hóa Lào

Trả lời:

- Chữ viết: Từ chữ cong của Cam-pu-chia và Mi-an-ma, người Lào đã sáng tạo ra hệ thống chữ viết riêng của mình.

- Tôn giáo: Đạo Hindu và đạo Phật là hai tôn giáo chính ở Lào.

- Văn hóa dân gian: Cư dân Lào thích ca múa nhạc nên đã sáng tạo ra những điệu múa vui tươi, cởi mở như điệu múa hoa Chăm-pa,..

- Kiến trúc: Nhiều công trình kiến trúc Phật giáo được xây dựng, tiêu biểu nhất là Thạt Luổng.

Câu 12: Em có nhận xét gì về nền kinh tế của Campuchia thời Ăng-co?

Trả lời:

- Nền kinh tế của Campuchia thời Ăng-co phát triển đa dạng:

+ Nông nghiệp: Người dân sống chủ yếu bằng nông nghiệp. Người ta đào nhiều hồ, kênh, máng để trữ và điều phối nước tưới.

+ Ngư nghiệp: Cư dân đánh bắt cá ở Biển Hồ, khai thác lâm thổ sản,...

+ Thủ công nghiệp: Có nhiều thợ khéo tay, đặc biệt là các nghề làm đồ trang sức và chạm khắc trên đá, trên các bức phù điêu của đền tháp. Họ xây dựng được nhiều công trình lớn: Ăng-co Vát, Ăng-co Thom, khu den Bay-on...

Câu 13: Một số thành tựu văn hoá tiêu biểu của các quốc gia Đông Nam Á thời kì này mà em ấn tượng nhất và giới thiệu về thành tựu đó.

Trả lời:

• Thành phố cổ Pagan chỉ có diện tích khoảng 40km2, quy hoạch bình đồ vuông, nằm trên bờ sông Iraouaddhi. Theo truyền thuyết, khi vua  Anaoratha bắt đầu theo Phật Giáo đã sai sứ thần sang nước láng giềng Thaton của người Môn vốn theo đạo Phật để cung thỉnh một số kinh sách về phiên dịch nhưng bị vua nước Thaton khước từ. Vua Anoratha đem binh sang chinh  phạt Vương quốc Thaton, không những thu hồi được nhiều kinh sách và tượng Phật giáo, mà còn bắt nhiều thợ thủ công của Thaton đưa về Pagan để tham gia xây dựng những đền tháp Pagan. Ở thời kì đó, nơi đây là kinh đô văn hóa lớn, đem lại niềm tự hào cho nền nghệ thuật kiến trúc Á Đông.

Câu 14: Lập bảng thống kê các giai đoạn lịch sử lớn của Lào

Trả lời:

Câu 15: Trình bày những chính sách đối nội và đối ngoại của các vua Campuchia thời Ăng-co.

Trả lời:

- Đối nội: Dưới thời Ăng-co, người dân sống chủ yếu bằng nông nghiệp. Ngoài nông nghiệp, cư dân còn đánh bắt cá ở Biển Hồ, khai thác lâm sản và săn bắt thú ở trên rừng. Thủ công nghiệp ở Campuchia đã có nhiều thợ khéo tay, đặc biệt là các nghề làm đồ trang sức và chạm khắc trên đá, trên các bức phù điêu của các đền tháp.

- Đối ngoại: Các vua Campuchia thời Ăng-co không ngừng mở rộng quyền lực của mình ra bên ngoài. Trong các thế kỉ X – XII, Campuchia trở thành một cường quốc trong khu vực Đông Nam Á.

- Dưới thời vua Giay-a-vác-man (1181 – 1207), quân Campuchia đã tiến đánh Chăm-pa, biến vương quốc này thành một tỉnh của Ăng-co, sau đó chinh phục vùng trung và hạ lưu Mê Nam, mở rộng tới miền Bắc bán đảo Mã Lai.

Câu 16: Lập trục thời gian và điền các thông tin về sự hình thành, phát triển của Vương quốc Lào.

Trả lời:

Câu 17: Trình bày hiểu biết của em về Thạt Luổng của Vương quốc Lào?

Trả lời:

Thạt Luổng là công trình kiến trúc đồ sộ gồm một tháp lớn hình nậm rượu đặt trên đế hình hoa sen, dưới là một cái bệ khổng lồ hình bán cầu nhưng lại tạo thành bố múi có đáy vuông. Xung quanh bệ tháp là một dãy tháp thu nhỏ. Hình ảnh quả bầu trên đỉnh Thạt Luổng thể hiện nét rất riêng của kiến trúc Lào. Di tích này được công nhận Di sản văn hóa thế giới năm 1992.

Câu 18: Thời kì phát triển của vương quốc Campuchia còn gọi là thời kì gì? Trình bày quá trình hình thành, phát triển và suy thoái của vương quốc phong kiến Campuchia.

Trả lời:

- Thời kì phát triển của vương quốc Campuchia còn gọi là thời kì Ăng-co.

- Quá trình hình thành, phát triển và suy thoái của vương quốc phong kiến Campuchia:

• Đầu thế kỉ VI:

+ Thời kì hình thành Vương quốc Campuchia.

+ Trên đất Campuchia ngày nay có tộc người Khơ-me hình thành.

+ Thế kỉ VI, Vương quốc Chân Lạp ra đời.

Từ thế kỉ IX đến thế kỉ XV:

+ Là thời kì phát triển thịnh vượng của chế độ phong kiến Campuchia.

+ Sản xuất nông nghiệp phát triển.

+ Lãnh thổ mở rộng ra bên ngoài, trở thành cường quốc khu vực Đông Nam Á.

+ Có nhiều công trình kiến trúc độc đáo.

• Từ thế kỉ XV đến năm 1863:

+ Campuchia bước vào thời kì suy thoái kéo dài.

+ Năm 1863, Campuchia bị thực dân Pháp xâm lược.

Câu 19: Em ấn tượng về thành tựu văn hóa tiêu biểu nào của đất nước Lào? Vì sao?

Trả lời:

• Gợi ý: Em ấn tượng nhất về Lăm Vông - điệu nhảy truyền thống của Lào.
• Đây là điệu nhảy dân gian của Lào, thường được biểu diễn trong các lễ hội, đám cưới, tiệc tùng,... Lăm Vông là nhạc 4/4. Trước khi nhảy hai người chào nhau theo kiểu Lào bằng cách chắp tay trước ngực, chân hơi chùng xuống, đầu hơi cúi - đây cũng là kiểu chào của người Thái. Khi nhảy, những người tham gia đứng theo hai vòng tròn, nữ ở vòng tròn trong và di chuyển ngược chiều kim đồng hồ. Lăm Vông là minh chứng rõ nét cho một đời sống văn hóa rất phong phú, vui vẻ và hồn nhiên của người Lào.

Câu 20: Lập bảng niên biểu các giai đoạn lịch sử lớn của Campuchia đến giữa thế kỉ XIX

Trả lời: