Câu hỏi tự luận lịch sử 7 kết nối bài 2: Các cuộc phát kiến địa lí và sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ở Tây Âu

BÀI 2: CÁC CUỘC PHÁT KIẾN ĐỊA LÍ VÀ SỰ HÌNH THÀNH

QUAN HỆ SẢN XUẤT TƯ BẢN CHỦ NGHĨA Ở TÂY ÂU

I. Nhận biết

Câu 1: Biến đổi lớn nhất trong xã hội tư bản ở Châu Âu là gì?

Trả lời

- Biến đổi lớn nhất trong xã hội Tây Âu trong thời kì này là sự hình thành hai giai cấp mới đó là gia cấp tư sản và giai cấp vô sản.

Câu 2: Hãy cho biết hình thức kinh doanh tư bản chủ nghĩa xuất hiện như thế nào?

Trả lời

- Sau các cuộc phát kiến địa lí giai cấp tư sản đã đẩy mạnh quá trình tích lũy vốn và hình thành đội ngũ công nhân làm thuê.

- Qua việc cướp bóc từ các cuộc phát kiến địa lí và tước đoạt ruộng đất của nông nô cũng như bắt nô lệ từ châu Phi, giai cấp tư sản đã tích lũy được nguồn vốn ban đầu và tập hợp được đội ngũ đông đảo những người làm thuê.

- Từ đó, họ ra sức mở rộng kinh doanh, lập các công trường thủ công, những đồn điền quy mô lớn và các công ty thương mại.

• Hình thức kinh doanh tư bản chủ nghĩa xuất hiện.

Câu 3: Trình bày những điều kiện để hình thành chủ nghĩa tư bản ở Tây Âu. 

Trả lời

• Những điều kiện để hình thành chủ nghĩa tư bản ở Tây Âu:

• Quá trình nảy sinh chủ nghĩa tư bản gắn với việc tích lũy vốn và hình thành đội ngũ nhân công làm thuê. 
• Vốn có trong các cuộc phát kiến địa lí: 

+ Sau các cuộc phát kiến địa lí, giới quý tộc và thương nhân châu Âu đẩy mạnh cướp bóc của cải, tài nguyên từ các nước thuộc địa châu Á, châu Phi, châu Mỹ đem về châu Âu. 

+ Nhờ đó, quý tộc và thương nhân châu Âu giàu lên nhanh chóng. 

• Đội ngũ công nhân làm thuê: 

+ Ở trong nước, quý tộc và thương nhân châu Âu dùng bạo lực và nhiều thủ đoạn để tước đoạt ruộng đất của nông dân, tư liệu sản xuất của thợ thủ công. 

+ Hàng triệu người da đen ở châu Phi bị bắt để bán cho các chủ đồn điền, hầm mỏ ở châu Âu, châu Mỹ làm công nhân. 

+ Tại châu Âu, nhất là ở nước Anh, do phong trào “rào đất cướp ruộng”, hàng vạn nông nô không có ruộng đất cày cấy, họ trở thành những người đi lang thang, cuối cùng buộc phải vào làm thuê trong các công xưởng của tư sản. 

- Qua việc cướp bóc từ các cuộc phát kiến địa lí và tước đoạt ruộng đất của nông nô cũng như bắt nô lệ từ châu Phi, giai cấp tư sản đã tích lũy được nguồn vốn ban đầu và tập hợp được đội ngũ đông đảo những người làm thuê. Từ đó, họ ra sức mở rộng kinh doanh, lập các công trường thủ công, những đồn điền quy mô lớn và các công ty thương mại. Hình thức kinh doanh tư bản chủ nghĩa xuất hiện. 

- Lúc này, ở châu Âu thời trung đại, xã hội phong kiến vẫn còn tồn tại. Tuy nhiên, ngay trong lòng xã hội phong kiến đó lại diễn ra quan hệ sản xuất giữa chủ (chủ các công trường thủ công, đồn điền),... với những người làm thuê. Đó chính là sự hình thành quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Như vậy, quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa ra đời trong lòng xã hội phong kiến Tây Âu. 

II. THÔNG HIỂU

Câu 1: Trình bày những biểu hiện của sự nảy sinh chủ nghĩa tư bản.

Trả lời

• Những biểu hiện của sự nảy sinh chủ nghĩa tư bản:

– Trong thủ công nghiệp, các công trường thủ công mọc lên thay thế phường hội, hình thành quan hệ chủ với thợ. 

– Trong nông nghiệp, các đồn điền trang trại được hình thành, người lao động biến thành công nhân nông nghiệp. 

– Trong thương nghiệp, các công ti thương mại lớn thay thế cho các thương hội. 

- Xã hội Tây Âu có sự biến đổi, các giai cấp mới được hình thành đó là giai cấp tư sản và giai cấp công nhân. Từ đó, dẫn đến sự hình thành chủ nghĩa tư bản ở Tây Âu. 

Câu 2: Các cuộc phát kiến địa lí đã để lại những hệ quả gì? 

Trả lời

- Hệ quả của các cuộc phát kiến địa lí:

+ Mở ra con đường mới, đó là con đường biển để thương nhân các nước Tây Âu đi đến các nước ở phương Đông và Ấn Độ dễ dàng hơn. 

+ Các cuộc phát kiến địa lí đã tìm ra vùng đất mới, thúc đẩy hàng hải quốc tế phát triển, tạo điều kiện mở rộng thị trường ở các nước nhằm tiêu thụ hàng hóa của các nước Tây Âu. 

+ Các cuộc phát kiến địa lí đã đem lại cho châu Âu khối lượng lớn vàng bạc, nguyên liệu; thúc đẩy nền sản xuất và thương nghiệp ở đây phát triển. 

+ Các cuộc phát kiến địa lí đã làm nảy sinh nạn buôn bán nô lệ da đen và quá trình xâm chiếm, cướp bóc thuộc địa, dẫn đến sự ra đời của chủ nghĩa thực dân. 

Câu 3: Tác động nào của các cuộc phát kiến địa lí đã mở đầu cho sự ra đời của chủ nghĩa thực dân?

Trả lời

- Các cuộc phát kiến địa lí đã tác động đến các lĩnh vực giao thông và tri thức con người trong đó có tác động làm nảy sinh nạn buôn bán nô lệ da đen và mở ra thời kì xâm chiếm, cướp bóc thuộc địa ở Châu Phi, Mỹ La-tinh, châu Á. 

• Tác động mở đầu cho sự ra đời của chủ nghĩa thực dân

Câu 4: Trình bày những biến đổi chính của xã hội Tây Âu.

Trả lời

• Những biến đổi chính của xã hội Tây Âu: 

- Quá trình nảy sinh chủ nghĩa tư bản dẫn đến những biến đổi mạnh mẽ trong xã hội với sự hình thành hai giai cấp mới, đó là giai cấp tư sản và vô sản. 

- Giai cấp tư sản: 

+ Trước đây là những người thợ cả đứng đầu phường hội, những thương nhân hoặc thị dân giàu có, trở thành chủ công trường thủ công, chủ đồn điền hoặc nhà buôn lớn,... 

+ Những người này nắm giữ nhiều của cải, có thế lực kinh tế, nhưng chưa có địa vị chính trị trong xã hội. 

- Giai cấp vô sản: 

+ Gồm đội quân lao động làm thuê cho chủ tư bản. 

+ Trong thời gian đầu, họ đi theo giai cấp tư sản để làm cách mạng chống chế độ phong kiến lỗi thời. Sau này, họ bị giai cấp tư sản bóc lột, họ lại đấu tranh chống lại giai cấp tư sản. 

Câu 5: Các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV đã tác động đến lĩnh vực giao thông và tri thức con người như thế nào?

Trả lời

- Các cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV đã tác động đến lĩnh vực giao thông và tri thức con người:

+ Các cuộc phát kiến địa lí đã giúp con người hình dung được hình ảnh chính xác về hành tinh, về bề rộng và hình thái Trái Đất. 

+ Nó giúp con người mở ra con đường mới, thị trường mới, vùng đất mới, dân tộc mới. Từ đó, thúc đẩy hàng hải quốc tế phát triển, 

+ Nó chấm dứt thời kì cách biệt Đông – Tây, mở ra giai đoạn mới trong giao lưu quốc tế giữa các quốc gia và các nền văn minh, văn hóa khác nhau. 

+ Phát kiến địa lí đã đáp ứng được yêu cầu khách quan đặt ra cho nó. Góp phần đem lại cho các triều đình và thương nhân châu Âu những hàng hóa, nguyên liệu vô cùng quý giá, nhiều vàng bạc, châu báu, thúc đẩy công thương nghiệp châu Âu phát triển. 

+ Phát kiến địa lí đã làm nảy sinh nạn buôn bán nô lệ da đen và mở ra thời kì xâm chiếm, cướp bóc thuộc địa ở châu Phi, Mỹ La-tinh, châu Á, mở đầu cho sự ra đời của chủ nghĩa thực dân. 

+ Gồm đội quân lao động làm thuê cho chủ tư bản. 

+ Trong thời gian đầu, họ đi theo giai cấp tư sản để làm cách mạng chống chế độ phong kiến lỗi thời. Sau này, họ bị giai cấp tư sản bóc lột, họ lại đấu tranh chống lại giai cấp tư sản. 

III. Vận dụng

Câu 1: Vì sao có sự xuất hiện của các cuộc phát kiến địa lí ở Tây Âu?

Trả lời

- Các cuộc phát kiến địa lí xuất hiện ở Tây Âu vì:

+ Sự phát triển nhanh chóng của lực lượng sản xuất đã làm cho nhu cầu về hương liệu, vàng bạc, thị trường ngày một tăng. 

+ Từ thế kỉ XV, con đường giao lưu buôn bán qua Tây Á và Địa Trung Hải bị người Ả Rập độc chiếm, cần phải tìm con đường thương mại giữa phương Đông và châu Âu. 

+ Yêu cầu bức thiết đặt ra là phải nhanh chóng tìm được những con đường mới, chủ yếu là đường biển, để giải quyết những khó khăn đó. 

+ Lúc này, khoa học – kĩ thuật có những bước tiến quan trọng như kĩ thuật mới trong đóng tàu, la bàn, hải đồ,... 

Câu 2: Hoàn thành bảng sau:

Trả lời

Câu 3: Quá trình tích lũy vốn và hình thành đội ngũ nhân công làm thuê đã làm nảy sinh chủ nghĩa tư bản diễn ra như thế nào?

Trả lời

Quá trình tích lũy vốn và hình thành đội ngũ nhân công làm thuê đã làm nảy sinh chủ nghĩa tư bản diễn ra:

- Vốn có trong các cuộc phát kiến địa lí: 

+ Sau các cuộc phát kiến địa lí, giới quý tộc và thương nhân châu Âu đẩy mạnh cướp bóc của cải, tài nguyên từ các nước thuộc địa châu Á, châu Phi, châu Mỹ đem về châu Âu. 

+ Nhờ đó, quý tộc và thương nhân châu Âu giàu lên nhanh chóng. 

– Đội ngũ công nhân làm thuê: 

+ Ở trong nước, quý tộc và thương nhân châu Âu dùng bạo lực và nhiều thủ đoạn để tước đoạt ruộng đất của nông dân, tư liệu sản xuất của thợ thủ công. 

+ Hàng triệu người da đen ở châu Phi bị bắt để bán cho các chủ đồn điền, hầm mỏ ở châu Âu, châu Mỹ làm công nhân. 

+ Tại châu Âu, nhất là ở nước Anh, do phong trào “rào đất cướp ruộng”, hàng vạn nông nô không có ruộng đất cày cấy, họ trở thành những người đi lang thang, cuối cùng buộc phải vào làm thuê trong các công xưởng của tư sản. 

- Qua việc cướp bóc từ các cuộc phát kiến địa lí và tước đoạt ruộng đất của nông nô cũng như bắt nô lệ từ châu Phi, giai cấp tư sản đã tích lũy được nguồn vốn ban đầu và tập hợp được đội ngũ đông đảo những người làm thuê. Từ đó, họ ra sức mở rộng kinh doanh, lập các công trường thủ công, những đồn điền quy mô lớn và các công ty thương mại. Hình thức kinh doanh tư bản chủ nghĩa xuất hiện. 

IV. Vận dụng cao

Câu 1: Ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của các cuộc phát kiến địa lí đối với Việt Nam

Trả lời

- Ảnh hưởng tích cực: 

+ Sau cuộc phát kiến địa lí thế kỉ XV, từ thế kỉ XVI – XVII, thuyền buôn của các thương nhân châu Âu như Hà Lan, Anh, Pháp,... đến Việt Nam ngày càng nhiều, góp phần mở rộng quan hệ giao lưu buôn bản, tạo nên sự hưng khởi của các đô thị. 

+ Cùng với thương nhân các nước đến trao đổi buôn bán, các giáo sĩ cũng theo chân thương nhân đến Việt Nam để truyền đạo, góp phần du nhập và tạo ra chữ Quốc ngữ. 

- Ảnh hưởng tiêu cực: Tuy nhiên, các cuộc phát kiến địa lí đã tạo ra sự dòm ngó của các nước phương Tây đối với Việt Nam và sau đó, thực dân Pháp tiến hành xâm lược Việt Nam vào năm 1858. 

Câu 2: Theo em, trong các cuộc phát kiến địa lí ở Tây Âu cuộc phát kiến nào là quan trọng nhất? Vì sao?

Trả lời

Trong các cuộc phát kiến địa lí ở Tây Âu cuộc phát kiến của C.cô-lôm-bô là quan trọng nhất vì C.cô-lôm-bô là người đầu tiên tìm ra vùng đất mới – châu Mỹ.