TL: MỘT NĂM Ở TIỂU HỌC

NHẬN BIẾT

Câu 1: Tìm hiểu về tác giả Nguyễn Lên Hiến?

Trả lời

- Nguyễn Hiến Lê (1912 – 1984) là học giả, nhà văn, dịch giả, nhà ngôn ngữ học, nhà giáo dục và hoạt động văn hóa độc lập Việt Nam, biên soạn và dịch thuật thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau.

- Quê quán: làng Phương Khê, phủ Quảng Oai, tỉnh Sơn Tây (nay thuộc xã Phú Phương, huyện Ba Vì, Hà Nội).

- Tác phẩm chính gồm nhiều thể loại văn học tiểu thuyết, triết học, lịch sử, giáo dục – khoa học, chính trị – kinh tế, gương danh nhân, khảo luận – tùy bút – du kí, tự luyện – học làm người,…

Câu 2: Xác định thể loại của văn bản?

Trả lời

Hồi kí chủ yếu kể lại những sự việc mà người viết đã từng tham dự hoặc chứng kiến trong quá khứ được sắp xếp theo trình tự thời gian, gắn với một hoặc nhiều giai đoạn của tác giả.

Câu 3: Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm?

Trả lời

Trích chương IV trong Hồi kí Nguyễn Hiến Lê xuất bản năm 1993.

Câu 4: Phương thức biểu đạt của truyện là gì?

Trả lời

Phương thức biểu đạt: Tự sự.

Câu 5: Ngôi kể chuyện của văn bản là gì?

Trả lời

Ngôi thứ nhất – Nguyễn Hiến Lê

Câu 6: Tóm tắt văn bản Một năm ở tiểu học theo góc nhìn của em?

Trả lời

Mẹ nhân vật tôi là một người không biết chữ, đi cả ngày nên không kiểm soát được việc học. Nhân vật tôi là một người không siêng học, đi học đều nhưng đi sớm về trễ vì mải chơi với bạn. Chơi đến khi 9, 10 giờ tối mới về. Trong các ngày nghỉ thì họ chỉ có mặt lúc bữa cơm còn đâu lại chơi với trẻ trong xóm. Bà hiền từ không mắng mỏ nhưng mẹ thì lại nghiêm khắc hơn, quát tháo, bắt phải về liền, có khi quất nữa. Mùa đông thì nhân vật tôi ở nhà đọc sách cho mọi người cùng nghe.

Câu 7: Tác phẩm có thể chia bố cục thành mấy phần?

Trả lời

- Phần 1 (Từ đầu đến ...cho cả bọn nghe): Kí ức chơi đùa với bọn trẻ trong xóm

- Phần 2 (Còn lại): Kí ức với gia đình. 

Câu 8: Nêu giá trị nội dung của tác phẩm?

Trả lời

Hồi kí mang đến những kỉ niệm thời thơ ấu đẹp đẽ trong những ngày tháng đi học tiểu học của nhân vật tôi. Chủ yếu là những buổi đi chơi với bạn bè trong xóm và những giờ đọc sách ở gia đình.

Câu 9: Nêu giá trị nghệ thuật của tác phẩm?

Trả lời

- Lời kể chuyện đơn giản, chân thực gần gũi

- Chất thơ và giàu tính biểu cảm

THÔNG HIỂU

Câu 10: Ký ức của nhân vật tôi về những lúc chơi đùa với bọn trẻ con trong xóm được miêu tả như thế nào ?

Trả lời

- Đi sớm về trễ vì mải cùng bạn thơ thẩn bờ đê tìm cỏ gà, bắt dế.

- Tối tối, hai anh em ru nhau chơi ở cột đồng hồ.

- Lũ trẻ cùng bu lại chạy nhảy trên một cái nền tròn rộng, bắt cào cào, bươm bướm, dế, cà cuống.

- Chơi chán, ra bờ sông hóng gió, nhìn tàu thuyền đậu san sát, nói chuyện hoặc chơi hú tìm, đuổi bắt đến khi 9, 10 giờ tối mới về.

Câu 11: Ký ức của nhân vật tôi với gia đình mình được miêu tả như thế nào?

Trả lời

- Cha mất, mẹ đi từ sáng đến tối, chỉ cặm cụi đi làm kiếm tiền nuôi gia đình.

- Mẹ không biết chữ nên không thể kiểm soát sự học của bọn trẻ.

- Nếu lê la ngoài ngõ chơi quá lâu:

+ Bà hiền từ không mắng, đến giờ thì đi gọi về.

+ Mẹ về sớm thấy sẽ quát tháo, bắt về liền, có khi quất nữa.

- Mùa đông thì ở nhà đọc truyện Tàu cho cả nhà nghe, hết thì cầm xu đi đổi cuốn khác

VẬN DỤNG

Câu 12: Những hoạt động mùa hè của tác giả được miêu tả ra sao?

Trả lời

- Thơ thẩn trên bờ đê tìm cỏ gà, bắt dế cùng bạn sau giờ học.

- Tối thì cùng em trai rủ ra chơi ở cột đồng hồ. Trẻ con bu quanh ngọn đèn, chạy nhảy, bắt cào cào, bươm bướm, dế, cả cà cuống.

- Chơi chán lại ra bờ sông, bến tàu, leo lên những đống hàng hóng gió, nhìn tàu và thuyền đậu san sát. Nói chuyện láp, chơi hú tìm, đuổi bắt.

- Đêm đêm nghe tiếng rao bánh giò mới về.

- Các ngày nghỉ, chỉ ở nhà đúng bữa cơm còn lại thì ra ngõ hoặc đường Bờ Sông chơi với trẻ con trong xóm. Có đứa biết đọc chữ Quốc ngữ, lâu lâu chán chơi, lấy truyện ra ngồi đọc.

Câu 13: Mùa đông được diễn ra như thế nào?

Trả lời

Không ra đường được thì ở nhà đọc truyện Tàu cho cả nhà trong, nhà ngoài nghe; hết một cuốn cầm hai xu chạy vù lại hiệu Cát Thành đầu phố Hàng Gai đổi cuốn khác.

Câu 14: Khi lớn lên nhân vật có cảm xúc gì khi nhớ về tuổi thơ của mình?

Trả lời

+ Xét về việc học: Đã bỏ phí nhiều. → Đáng tiếc.

+ Xét về thể chất, tính tình: Biết đâu tôi chẳng được lợi một chút: chạy nhảy nhanh nhẹn hơn, sống giản dị, tự nhiên hơn, hiểu biết trẻ bình dân hơn? → Câu hỏi tu từ điệp từ "xét về", không hối tiếc.

VẬN DỤNG CAO

Câu 15: Sau khi đọc xong văn bản  em có cảm nhận vì về tác phẩm?

Trả lời

Văn bản “Một năm ở tiểu học” của Nguyễn Hiến Lê đã đem đến cho người đọc nhiều ấn tượng. Tác giả đã thuật lại quãng đời thơ ấu vào những năm tiểu học của mình một cách chân thực, sống động. Ít ai có thể ngờ rằng một học giả, nhà văn xuất sắc lại có một tuổi thơ như vậy. Cha mất sớm, nhân vật “tôi” do một tay mẹ tần tảo nuôi lớn. Cuộc sống những năm thiếu thời của “tôi” ở giữa ranh giới của tốt và xấu. Sau những ngày tháng lêu lổng rong chơi, cậu đã biết giật mình rồi nghĩ lại để tu chí học hành. Khi nhìn lại, cậu bé nuối tiếc về việc mình đã không dành thời gian để học hành. Nhưng về thể chất, tính tình lại lợi hơn một chút: chạy nhảy nhanh nhẹn hơn, sống giản dị tự nhiên hơn… Từ đó, tác giả muốn gửi gắm bài học giúp chúng ta nhận ra tầm quan trọng của việc kết hợp giữa học tập và vui chơi trong cuộc sống.

Câu 16; Viết một đoạn văn (160 -200 chữ) suy nghĩ của em về ký ức tuổi thơ của mình?

Trả lời

Ai cũng có một thời tuổi thơ đáng nhớ với những kỉ niệm đẹp đẽ. Có thể là niềm vui, nỗi buồn, nhưng những kỉ niệm đó sẽ đi theo chúng ta đến hết cuộc đời, nuôi dưỡng tâm hồn của ta. Chính vì thế, kí ức tuổi thơ có vai trò vô cùng quan trọng đối với mỗi cá nhân. Kí ức tuổi thơ là những kỉ niệm thời thơ ấu khi chúng ta còn bé, vô lo vô nghĩ, hồn nhiên vui chơi tinh nghịch. Đó là những ngày tháng rong chơi cùng bạn bè, là những lần nghịch ngợm bị ba mẹ mắng. Nhưng những kỉ niệm ấy đều đẹp, đều ý nghĩa vì khi đó ta còn vô tư, không lo toan, vướng vào bộn bề cơm áo gạo tiền của cuộc sống. Những kỉ niệm này sẽ mãi khắc sâu vào trong tâm trí và sẽ theo chúng ta đến suốt cuộc đời, góp phần làm hoàn thiện tính cách, lối sống của bản thân sau này, khi bản thân nghĩ về những ngày thơ bé có thể mỉm cười. Kí ức tuổi thơ là một phần thanh bình, an yên nhất của con người. Bao năm tháng lam lũ xa quê lập nghiệp, khi trở về quê nhà nhìn đâu cũng thấy kỉ niệm ngày còn bé, trong lòng nao nao những cảm xúc; bỗng nhiên ta sẽ thấy hóa ra có những ngày bản thân đã hồn nhiên đến thế. Tuy nhiên trong cuộc sống cũng có những kí ức đau buồn của thời trẻ mà con người ta muốn quên đi, nó là vết thương lớn theo ta đến suốt đời. Lại có những người thu mình trong một góc từ nhỏ, không có nhiều những trải nghiệm đáng nhớ hồi còn trẻ. Những người này sẽ thiệt thòi hơn những người có một “tuổi thơ dữ dội”. Hồi còn trẻ, chúng ta hãy cố gắng trải nghiệm thật nhiều, học hỏi thật nhiều, tạo nhiều khoảnh khắc, kỉ niệm đẹp cho bản thân để sau này khi nhìn lại mới thấy ta đã từng sống trọn vẹn thế nào.